Hiện tượng El Nino chuẩn bị xuất hiện, Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết ngày 8/6. Thời tiết 3 năm qua chủ yếu chịu sự chi phối của mô hình La Nina.
Các nhà khoa học cho biết năm nay đặc biệt đáng lo ngại. Lần gần đây nhất hiện tượng El Nino diễn ra mạnh mẽ là vào năm 2016, khi đó thế giới chứng kiến năm nóng nhất từng được ghi nhận. Các nhà khí tượng học cho rằng hiện tượng El Nino lần này, cùng với sự nóng lên quá mức do biến đổi khí hậu, sẽ khiến thế giới phải chịu mức nhiệt cao kỷ lục.
Một nông dân đang nhổ bỏ cây chết khô trên cánh đồng hạn hán ở ngoại ô Ahmedabad, Ấn Độ, tháng 9/2015. Ảnh: Reuters
Các chuyên gia cũng lo ngại về những gì đang diễn ra với đại dương. Khi hiện tượng El Nino xuất hiện, nước biển ở Đông Thái Bình Dương ấm hơn bình thường. Dù vậy, ngay cả trước khi hiện tượng này bắt đầu, vào tháng 5, nhiệt độ mặt nước biển trung bình toàn cầu cao hơn khoảng 0,1 độ C (0,2 độ F) so với bất kỳ mức nhiệt độ nào khác từng được ghi nhận. Điều đó có thể khiến thời tiết khắc nghiệt càng trở nên trầm trọng hơn.
Ông Michelle L’Heureux, nhà khí tượng học thuộc Trung tâm Dự báo Khí hậu của NOAA cho biết: “Chúng ta đang ở trong tình huống chưa từng có”.
Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng trước trên tạp chí Science, El Nino năm nay có thể dẫn đến thiệt hại kinh tế toàn cầu lên tới 3.000 tỷ USD, GDP giảm do thời tiết khắc nghiệt làm giảm sản lượng nông nghiệp, sản xuất và khiến dịch bệnh lây lan nhanh hơn.
Chính phủ các nước dễ bị tác động nhất đang quan tâm chặt chẽ đến tình hình biến đổi thời tiết. Peru đã dành hơn 1 tỷ USD để đối phó với các tác động của El Nino và biến đổi khí hậu. Philippines – quốc gia có nguy cơ hứng chịu nhiều bão và lốc xoáy – đã thành lập một nhóm đặc biệt của chính phủ để xử lý các hậu quả tiềm tàng.
Nguyên nhân gây ra El Nino?
El Nino là một kiểu khí hậu tự nhiên sinh ra từ vùng nước ấm bất thường ở phía đông Thái Bình Dương. Nó hình thành khi gió mậu dịch thổi từ Đông sang Tây dọc theo xích đạo Thái Bình Dương chậm lại hoặc đảo ngược khi áp suất không khí thay đổi.
Do gió mậu dịch ảnh hưởng đến các vùng nước biển được mặt trời sưởi ấm, sự suy yếu của nó khiến các vùng nước ấm phía Tây Thái Bình Dương lưu thông trở lại các lưu vực lạnh hơn ở trung tâm và phía đông Thái Bình Dương.
Trong thời kỳ El Nino 2015-2016, trữ lượng cá cơm ngoài khơi bờ biển Peru đã giảm do nước ấm hơn. Gần 1/3 số san hô trên rạn san hô Great Barrier của Australia đã chết. Ở vùng nước quá ấm, san hô sẽ khiến tảo sống bị vôi hóa và chuyển sang màu trắng.
Sự tích tụ nước ấm ở phía Đông Thái Bình Dương này cũng truyền nhiệt vào khí quyển thông qua sự đối lưu, tạo ra giông bão.
Ông Tom DiLiberto, nhà khí tượng học của NOAA cho biết: “Khi El Nino di chuyển dòng nước ấm đó, nó sẽ di chuyển đến nơi xảy ra giông bão. Đó là hiện tượng domino khí quyển đầu tiên xảy ra”.
El Nino ảnh hưởng như thế nào đến thời tiết thế giới
Sự thay đổi trong hoạt động của bão ảnh hưởng đến luồng phản lực cận nhiệt đới – luồng không khí di chuyển nhanh làm thay đổi thời tiết trên khắp thế giới – và đẩy đường đi của nó về phía Nam. Do đó, trong thời gian xảy ra El Nino, miền Nam nước Mỹ có thời tiết mát mẻ và ẩm ướt hơn, trong khi các khu vực ở miền Tây nước Mỹ và Canada ấm và khô hơn.
Gió thay đổi khiến hoạt động của các cơn bão tại Đại Tây Dương thay đổi và không ảnh hưởng tới Mỹ. Tuy nhiên các cơn bão nhiệt đới ở Thái Bình Dương được tăng cường và thường hướng về phía các hòn đảo dễ bị tác động hơn.
Một số khu vực ở Trung và Nam Mỹ có lượng mưa lớn, mặc dù rừng nhiệt đới Amazon có xu hướng chịu điều kiện khô hạn hơn.
Australia sẽ phải chịu đựng nắng nóng khắc nghiệt, hạn hán và cháy rừng.
Dù vậy, El Nino năm 2023 lại có thể mang tới một sự cứu rỗi cho vùng Sừng châu Phi, nơi đã trải qua 5 mùa hạn hán liên tiếp. El Nino sẽ mang đến nhiều mưa hơn cho vùng này, trái ngược lại với hiện tượng La Nina gây khô hạn.
Trong lịch sử, cả El Nino và La Nina đều xảy ra trung bình khoảng 2-7 năm một lần. El Nino kéo dài từ 9-12 tháng. La Nina, xảy ra khi nước ở Đông Thái Bình Dương mát hơn, có thể kéo dài từ 1-3 năm.
Biến đổi khí hậu có ảnh hưởng đến El Nino?
Theo ông Tim DiLiberto, nhà khí tượng học từ NOAA, việc biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng như thế nào đến El Nino là “một câu hỏi nghiên cứu rất lớn”. Biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng gấp đôi tác động của El Nino khi nhiệt chồng nhiệt và mưa chồng mưa, tuy nhiên việc nó gây ảnh hưởng trực tiếp tới hiện tượng này vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng.
Ngoài ra, các nhà khoa học cũng không chắc chắn liệu biến đổi khí hậu có làm thay đổi sự cân bằng giữa El Nino và La Nina hay không, từ đó khiến cho các mô hình này diễn ra thường xuyên hơn hoặc ít hơn. Dù vậy, nếu xu hướng chung là nhiệt độ đại dương gia tăng, khả năng cao các chu kỳ này sẽ không thay đổi vì các cơ chế cơ bản đằng sau nó vẫn giữ nguyên.
Tuy nhiên, nếu một số vùng của đại dương đang nóng lên nhanh hơn so với những vùng khác, điều đó có thể ảnh hưởng đến cách El Nino diễn ra bằng cách khuếch đại sự chênh lệch nhiệt độ./.
