Cần có sàn giao dịch hàng hóa, đầu tư vào chế biến sâu
Tại Diễn đàn Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam – Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói năm 2025 với chủ đề: “Đồng hành cùng nông dân bước vào kỷ nguyên mới” sáng 2/11, ông Phan Minh Thông, Tổng giám đốc Phúc Sinh Group cho biết, doanh nghiệp của ông có thế mạnh xuất khẩu hồ tiêu và đứng trong top 5 về xuất khẩu cà phê, doanh thu trung bình đạt 350 triệu USD mỗi năm.
Theo ông, Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản lớn ra khắp các quốc gia, nhiều mặt hàng nông sản đứng số 1, 2, 3 thế giới. Tuy nhiên, do không chủ động được khâu bán hàng và giá cả thường rất khiêm tốn nên giá trị thực thu được chưa tương xứng.
Ông cho rằng, Việt Nam đang đứng trên “mỏ vàng” nông sản, nhưng có quá nhiều điểm nghẽn khiến việc khai thác chưa hiệu quả.
Từ đó, ông kiến nghị cần tập trung xây dựng các nhà máy chế biến sâu nông sản. Các tỉnh nên khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến nông sản ở các vùng nông nghiệp lớn. Bởi, chế biến sâu tạo thêm nhiều việc làm mới, đồng thời mang lại giá trị gia tăng cao cho nông sản Việt khi xuất khẩu.
Ngoài ra, để lưu thông hàng hóa ổn định và thu hút vốn, CEO Phúc Sinh Group đề xuất xây dựng các sàn giao dịch hàng hóa. Thông qua đó, có thể tập trung được người mua, người bán, người sản xuất.
Các sàn giao dịch hàng hóa sẽ định hình giá trị thực cho nông sản Việt. Đây là nền tảng để phát triển chế biến sâu.
Ông Phan Minh Thông nhấn mạnh, cần tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa từ vùng trồng, sửa đổi và nâng cao tiêu chí về an toàn vệ sinh thực phẩm, trước mắt là phục vụ tiêu dùng trong nước, sau là xuất khẩu. Cũng cần xem xét vấn đề thuế VAT với hàng xuất khẩu nhằm giảm thời gian hoàn thuế, doanh nghiệp có nguồn vốn để quay vòng sản xuất.
Bà Nguyễn Thị Thành Thực, CEO Công ty CP Công nghệ Phần mềm AutoAgri, chỉ ra rằng, hiện nay việc hỗ trợ máy móc chế biến còn quá tản mạn và nhỏ lẻ, không đủ để đầu tư vào các công nghệ chế biến hiện đại.
Riêng với cà phê, theo bà, kim ngạch xuất khẩu cao kỷ lục nhờ giá tăng tới hơn 300% so với trước. Đây là mặt hàng có thế mạnh của Việt Nam, sản lượng Robusta xuất khẩu đứng đầu thế giới. Tuy nhiên, ở lĩnh vực chế biến cà phê đặc sản, chúng ta còn yếu, chưa xây dựng được thương hiệu.
Các nước có thế mạnh về cà phê đều có các sản phẩm cà phê đặc sản nổi tiếng, có hiệp hội ngành hàng. Vì thế, bà Thực đề xuất cần thành lập Hiệp hội cà phê đặc sản để khai thác hiệu quả hơn giá trị của sản phẩm cà phê Việt Nam.
‘Nếu vấn đề gì còn gây phiền hà, cần có ý kiến ngay’
Sau khi lắng nghe các ý của nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học về vấn đề đất đai, thủ tục hành chính, tín dụng, khoa học và công nghệ, chuyển đổi số, môi trường, liên kết thị trường… Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng ghi nhận và cho rằng đây là những ý kiến rất thực tế, đồng thời đưa ra định hướng đột phá cho ngành trong thời gian tới.
Tuy nhiên, ngành nông nghiệp và môi trường đang đứng trước những khó khăn thách thức từ biến đổi khí hậu, suy thoái tài nguyên, thiên tai và ô nhiễm môi trường. Cùng với đó, chuyển đổi mô hình tăng trưởng còn chậm, năng suất lao động và giá trị gia tăng trong nông nghiệp chưa cao, công tác quản lý đất đai, khoáng sản và môi trường còn tồn tại bất cập.
Trong khi đó, đời sống của một bộ phận nông dân vẫn còn khó khăn, chênh lệch giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn là bài toán cần có lời giải.
Theo Bộ trưởng, chúng ta cũng phải đối mặt với sức ép cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Các tiêu chuẩn xanh, phát thải carbon và truy xuất nguồn gốc được đặt ra nghiêm ngặt hơn. Công nghệ số và trí tuệ nhân tạo mở ra cơ hội bứt phá mạnh mẽ nhưng cũng đòi hỏi chúng ta phải đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản trị sản xuất nông nghiệp…
Từ thực tiễn trên, Bộ trưởng cho biết ngành nông nghiệp và môi trường xác định 4 đột phá chiến lược
Thứ nhất, quyết liệt cải cách và hoàn thiện thể chế pháp luật, khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng mọi nguồn lực cho phát triển, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát huy vai trò tự làm chủ và tự chịu trách nhiệm của địa phương.
“Người dân và các doanh nghiệp, HTX nếu thấy vấn đề gì còn gây phiền hà thì có ý kiến ngay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ giải quyết thấu đáo”, Bộ trưởng lưu ý.
Thứ hai, thúc đẩy đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phục vụ cho kiến tạo phát triển của ngành, tập trung triển khai các cơ chế thử nghiệm, thí điểm vượt trội cho các mô hình nông nghiệp, hoàn thành cơ sở dữ liệu của ngành.
Thứ ba, tạo đột phá mạnh mẽ trong xây dựng hạ tầng nông nghiệp nông thôn theo hướng đồng bộ và hiện đại.
Thứ tư, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chú trọng xây dựng đội ngũ nhà khoa học, đội ngũ chuyên gia, doanh nhân, nông dân chuyên nghiệp để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong giai đoạn phát triển mới của ngành.
Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành, cơ quan chức năng, các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Hội Nông dân Việt Nam, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, cần nghiên cứu, rà soát các ý kiến, đề xuất được nêu tại diễn đàn; từ đó sớm tháo gỡ, xử lý dứt điểm các vướng mắc và tiếp thu để hoàn thiện cơ chế, chính sách.
