Góp ý sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư và Nghị định số 31/2021/NĐ-CP, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đánh giá Luật Đầu tư đang được xem là luật gốc quy định và kiểm soát về điều kiện kinh doanh và ngành, nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện.
Cơ chế kiểm soát của Luật Đầu tư đang được thiết kế theo hướng: Đặt ra nguyên tắc xác định ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; xác định các hình thức giấy phép kinh doanh; cơ chế kiểm soát việc ban hành, đề xuất bổ sung, sửa đổi ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ban hành hai Danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh và ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng trong thời gian qua, dường như Luật Đầu tư đang chưa thực hiện được vai trò của mình. Việc bổ sung các ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong Danh mục tại Phụ lục IV của Luật Đầu tư khá là dễ dàng.
Theo thời gian, cụ thể từ năm 2020 đến nay, số lượng ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư đang ngày càng mở rộng hơn, danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện đã tăng lên về số lượng.
Hơn nữa, mỗi ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại Danh mục, khi quy định tại luật chuyên ngành lại có thêm những ngành, nghề kinh doanh có điều kiện “con”. Vì vậy, số lượng ngành nghề kinh doanh có điều kiện về mặt thực tế lớn hơn con số 236 ngành nghề quy định tại Danh mục.
Điều này dường như đi ngược lại các chương trình cải cách, thúc đẩy quyền tự do kinh doanh mà Đảng, Nhà nước đang tiến hành. Thậm chí, bản thân Danh mục tại Luật cũng đang tồn tại nhiều ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện chưa hợp lý.
Trong bối cảnh Nghị quyết 68-NQ/TW ra đời với những đột phá về tư duy quản lý và soạn thảo chính sách kinh doanh “Thực hiện chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát. Chuyển việc quản lý điều kiện kinh doanh từ cấp phép, chứng nhận sang thực hiện công bố điều kiện kinh doanh và hậu kiểm, trừ một số ít lĩnh vực bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp phép theo quy định và thông lệ quốc tế”, VCCI nhấn mạnh: “Cần thiết phải xem xét lại cách thức kiểm soát về điều kiện kinh doanh, ngành nghề kinh doanh có điều kiện và rà soát lại toàn bộ Danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư”.
Ngoài ra, để kiểm soát việc ban hành các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện và hạn chế tình trạng bổ sung bổ sung các ngành nghề kinh doanh có điều kiện chưa phù hợp, VCCI cho rằng cần thiết phải đặt ra nguyên tắc việc xác định ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Trong đó, các đề xuất ban hành ngành nghề kinh doanh có điều kiện cần phải giải trình đầy đủ đáp ứng các mục tiêu quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Đầu tư. Đối với những ngành nghề kinh doanh có điều kiện, cần có nguyên tắc xác định cơ chế quản lý là hậu kiểm hay tiền kiểm. Trong Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện hiện nay, theo quy định của pháp luật chuyên ngành, phần lớn cơ chế áp dụng là tiền kiểm, tức là doanh nghiệp phải xin cấp giấy phép mới được phép kinh doanh.
“Đề nghị nghiên cứu quy định có tính nguyên tắc xác định về hình thức kiểm soát ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chủ yếu dựa trên cơ chế hậu kiểm, đáp ứng điều kiện kinh doanh không cần cấp phép. Chỉ áp dụng hình thức cấp phép kinh doanh đối với những ngành nghề thực sự chứng minh được tính hiệu quả của việc phải kiểm soát theo hình thức tiền kiểm”, VCCI góp ý.
Mặt khác, để cắt giảm điều kiện kinh doanh, VCCI đề nghị cần rà soát một cách tổng thể Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư. Trong đó, bãi bỏ các ngành nghề có thể kiểm soát bằng quy chuẩn kỹ thuật hoặc biện pháp quản lý khác; bãi bỏ các ngành nghề có tính chất tương tự như một ngành nghề kinh doanh thông thường, không nhận thấy mức độ tác động đến các lợi ích công cộng của các ngành nghề này và xác định lại phạm vi của một số ngành nghề như: kinh doanh vàng; kinh doanh bất động sản…
