Do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022-2023 khiến EVN gặp nhiều khó khăn, lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024, lỗ lũy kế của công ty mẹ EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng, làm giảm vốn đầu tư Nhà nước và không bảo toàn vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.
Do đó, EVN vừa kiến nghị Bộ trưởng Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân.
Điều này đồng nghĩa, người dùng điện sẽ trả cho khoản lỗ trên thông qua tiền điện.
Trao đổi với VietNamNet, TS Huỳnh Thanh Điền – Đại học Nguyễn Tất Thành, cho rằng, có 2 tình huống mà Nhà nước có thể can thiệp trong trường hợp lỗ này: Thứ nhất, Nhà nước bù lỗ cho EVN. Thứ hai, Nhà nước cho EVN tăng giá điện.
Theo ông Điền, cần nhìn nhận câu chuyện một cách công bằng. Bởi, EVN không phải là một doanh nghiệp bình thường trong nền kinh tế thị trường với giá cả mặt hàng do cung cầu quyết định. Trái lại, EVN độc quyền phân phối mặt hàng và Nhà nước có can thiệp giá. Do đó, nếu Nhà nước không để EVN tăng giá điện thì cần có động thái bù lỗ bằng ngân sách.
“Lúc này, Nhà nước có thể chấp nhận cho EVN tăng giá điện một phần. Phần còn lại, Nhà nước bù lỗ do can thiệp vào giá bán điện”, đại diện Đại học Nguyễn Tất Thành nói.
Dẫu vậy, ông cũng cho rằng, cần kiểm toán rõ khoản lỗ trên của EVN là do đâu. Nếu doanh nghiệp đã tiết kiệm chi phí ở mức tối đa và không để xảy ra lãng phí, thất thoát thì Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ. Mặt khác, nếu khoản lỗ trên đến từ lãng phí, thất thoát hoặc quản lý yếu kém thì phải loại trừ.
| Chỉ tiêu | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
| Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ | 323.492 | 330.224 | 373.187 | 405.466 | 479.835 |
| Giá vốn hàng bán và cung cấp dịch vụ | 317.760 | 331.833 | 402.854 | 433.173 | 470.910 |
| Lợi nhuận/Lỗ gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ | 5.732 | -1.588 | -29.667 | -27.707 | 8.924 |
Bảng: Kết quả hoạt động kinh doanh của EVN trong 5 năm qua. (đvt: tỷ đồng, nguồn: BCTC)
Đồng quan điểm, TS Trịnh Đoàn Tuấn Linh, chuyên gia Kinh tế – Tài chính cho hay, EVN là một doanh nghiệp đặc biệt. Mục đích chính là sự đóng góp của EVN cho phát triển kinh tế – xã hội đất nước.
“Không thể đo kết quả hoạt động kinh doanh của EVN bằng lời hay lỗ như các doanh nghiệp khác. Đôi khi EVN lỗ nhưng giá trị doanh nghiệp mang lại cho nền kinh tế lớn hơn. Do đó, việc lỗ chưa hẳn là điều quan trọng nhất”, ông nhìn nhận.
Tuy nhiên, cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần xác định rõ khoản lỗ trên có liên quan đến thất thoát, lãng phí nguồn lực do quản lý yếu kém hay không.
Ông Linh phân tích, nếu hoạt động kinh doanh của EVN bị lỗ trong giai đoạn 2022-2023 là do giá mua điện tăng cao, dẫn tới chi phí tăng lên. EVN lại không thể tùy tiện điều chỉnh tăng giá mặt hàng mình có như một doanh nghiệp bình thường theo cơ chế thị trường thì đương nhiên sẽ bị lỗ.
“Nếu chia khoản lỗ gần 45.000 tỷ như EVN đề cập, cho tổng sản lượng điện tiêu thụ mỗi năm trên toàn quốc là khoảng 300 tỷ kWh. Như vậy, mỗi kWh điện tiêu thụ sẽ gánh khoảng 150 đồng. Nếu cơ quan Nhà nước phân kỳ khoản lỗ trên ra nhiều năm thì số tiền gánh lỗ của mỗi kWh điện còn thấp hơn”, ông ước tính và cho rằng, con số phân bổ như vậy là không lớn.
Mặt khác, việc bù lỗ cho EVN còn giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để tái đầu tư vào hạ tầng điện ở các vùng có hạ tầng điện còn kém phát triển.
|
Liên quan đến Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2025/NĐ-CP ngày 28/3/2025 của Chính phủ về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, EVN kiến nghị cần được sửa đổi, bổ sung văn bản này. Theo đó, cho phép tập đoàn được thu hồi khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây trên cơ sở kết quả công bố chi phí sản xuất kinh doanh điện hoặc báo cáo tài chính kiểm toán hàng năm. EVN cho rằng, giá bán lẻ điện cần giải quyết kịp thời cho đơn vị điện lực trong việc thu hồi đủ chi phí, góp phần bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, việc xây dựng dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72 để tiếp tục hoàn thiện quy định về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân là cần thiết. |
Liên quan đến kiến nghị tính khoản lỗ hơn 44.000 tỷ vào giá bán điện bình quân, chuyên gia cho rằng cần yêu cầu EVN báo cáo chi tiết các chi phí cấu thành nên khoản lỗ và chỉ chấp thuận phân bổ các chi phí hợp lý.
Đến hết năm 2024, lỗ lũy kế của công ty mẹ EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng, làm giảm vốn đầu tư Nhà nước và không bảo toàn vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. EVN kiến nghị cho phép tính toán khoản lỗ này vào giá điện bình quân.
Theo chuyên gia, cần có lộ trình điều chỉnh giá điện hợp lý, minh bạch và tiệm cận thị trường, phản ánh đầy đủ chi phí cấu thành nhưng không tạo ra ‘cú sốc’ về giá cho người dân và nền kinh tế.
