Chịu lỗ nặng vẫn khó bán cá
Chiều 19/8, anh Trần Đức Sỹ – chủ sở hữu 27 ao nuôi cá nước lạnh ở xã Ngũ Chỉ Sơn (Lào Cai), buồn rầu nói với VietNamNet: “Cá tầm nuôi ròng rã 3 năm với chi phí lên đến hàng tỷ đồng mới cho thu hoạch. Vậy mà cả tháng nay tôi gọi cho thương lái khắp nơi vẫn không bán được”.
Đầu tư nuôi cá tầm được 10 năm nay, chưa bao giờ anh Sỹ thấy khó khăn như thời điểm này. Anh cho biết, với quy mô 27 ao nuôi, sản lượng mỗi năm khoảng 50-60 tấn cá. Những năm trước, lứa cá tầm nào đến kỳ thu hoạch cũng được thương lái khắp nơi đổ về mua với giá 190.000-200.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm còn trong tình trạng “cung không đủ cầu”.
Từ tháng 7 đến nay, tình thế hoàn toàn đảo ngược. Cá tầm rớt giá thảm, chỉ còn 100.000 đồng/kg. Nếu xuất bán, người nuôi sẽ lỗ khoảng 30.000 đồng/kg. Tuy nhiên, cá vẫn khó tiêu thụ dù người nuôi chấp nhận bán lỗ.
“Cá mình nuôi phải mất 3 năm, cá tầm Trung Quốc nuôi chỉ 13-15 tháng đã cho thu hoạch. Thương lái nói cá tầm Trung Quốc giá rẻ, về đến Hà Nội giá chỉ 100.000 đồng/kg. Thế nên, họ không mua cá tầm của các hộ dân ở Lào Cai nữa”, anh Sỹ giải thích.
Để có trang trại cá tầm quy mô như hiện nay, anh đã đầu tư hơn chục tỷ đồng riêng về cơ sở vật chất. Nuôi 1 vạn con cá tầm chi phí hết khoảng 2 tỷ đồng. Trang trại cá nhà anh lúc nào cũng duy trì khoảng 5 vạn con, tức số vốn bỏ ra khoảng 10 tỷ đồng.
“Hơn chục tấn cá tầm đến kỳ thu hoạch vẫn không ai mua. Cá dưới ao càng nuôi càng lỗ vì không thể ngừng cho ăn”, anh nói. Cá đến tuổi xuất bán, nếu nuôi tiếp trọng lượng sẽ tăng trưởng rất chậm, nhưng cũng không thể bỏ đói chúng. Thế nên, anh đành nuôi cầm chừng, giảm một nửa thức ăn, cố gắng duy trì với hy vọng bán được hết số cá này.
Ở xã Ngũ Chỉ Sơn có khoảng 100 hộ gia đình và đơn vị nuôi cá tầm như anh Sỹ. Tất cả đều trong tình trạng khó khăn vì giá cá rớt thê thảm.
“Tôi vẫn vay nợ ngân hàng 5 tỷ đồng”, anh tâm sự. Nếu tình trạng này kéo dài, không thể cầm cự được nữa thì anh đành bán tống bán tháo, chấp nhận lỗ nặng hơn.
Chị Phạm Thị Mai – chủ hộ kinh doanh cá nước lạnh Thức Mai ở xã Ngũ Chỉ Sơn (Lào Cai), cho biết, người nuôi cá tầm đang bị lỗ khoảng 20.000-30.000 đồng/kg khi xuất bán.
Nhớ lại thời điểm năm 2020, vợ chồng chị Mai là những người đã đứng ra thành lập HTX nuôi và chế biến thủy sản nước lạnh cá hồi cá tầm Sa Pa Thức Mai. HTX có 7 xã viên với mong muốn cùng xây dựng một thương hiệu tập thể, tạo ra sản phẩm sạch, chất lượng, mang lại nguồn thu nhập cao cho người nông dân nuôi cá.
Vậy mà nay, các hộ nuôi lần lượt rút khỏi HTX, bán trang trại cho người khác do không chịu được cảnh thua lỗ.
Theo chị Mai, cá tầm Trung Quốc được nhập ồ ạt về Việt Nam và khi đưa ra thị trường tiêu thụ lại được gắn mác “cá tầm Sa Pa” hoặc “cá tầm Việt”. Các nhà hàng ở Hà Nội, ở các thành phố lớn rất thích nhập hàng Trung Quốc vì giá rẻ hơn. Từ đó, cá tầm nội địa Việt Nam khó tiêu thụ, giá lao dốc.
Trước thực trạng này, anh Trần Đức Sỹ đề nghị cơ quan chức năng có biện pháp quản lý chặt để minh bạch nguồn gốc xuất xứ, từ đó giúp người tiêu dùng phân biệt cá tầm Trung Quốc và cá tầm Việt Nam.
Ngành cá tầm đứng trước nguy cơ bị xoá sổ
Trước thực trạng trên, Hội Cá nước lạnh Lào Cai đã có văn bản kiến nghị gửi các bộ ngành liên quan, phản ánh về việc cá tầm nhập khẩu ồ ạt với giá rẻ đang đẩy các hộ nông dân vào tình trạng thua lỗ, đứng trước nguy cơ phá sản.
Tổ chức này nhấn mạnh, cá tầm nhập khẩu số lượng lớn chủ yếu qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc, được tiêu thụ dưới dạng tươi sống và có giá rẻ, cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa, khiến giá cá trong nước giảm nhanh. Giá thấp không đủ bù đắp chi phí sản xuất khiến nhiều cơ sở nuôi phải thu hẹp quy mô hoặc ngừng hoạt động, dẫn đến thua lỗ, phá sản; ngành cá nước lạnh đứng trước nguy cơ bị xóa sổ.
Bên cạnh đó, sản phẩm cá tầm nhập khẩu được tiêu thụ nhập nhèm dưới mác “cá tầm Lào Cai”, gây ra sự bất ổn và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm nội địa.
Do đó, Hội kiến nghị Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Hải quan và UBND tỉnh Lào Cai kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu, yêu cầu chứng minh nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và thiết lập giá sàn nhập khẩu để chống bán phá giá.
Theo Cục Thuỷ sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sau 20 năm phát triển, cá nước lạnh (chủ yếu là cá tầm) đã trở thành đối tượng nuôi quan trọng của các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Sản lượng cá nước lạnh trong giai đoạn 2007-2023 đạt mức tăng trưởng trung bình 49,13%/năm, đưa Việt Nam vào nhóm 6 nước có sản lượng cá tầm lớn nhất thế giới.
Việc phát triển nuôi cá nước lạnh đã tạo thêm hướng đi mới cho nuôi trồng thủy sản, góp phần khai thác tiềm năng các thuỷ vực nước lạnh, phát triển cơ sở hạ tầng, tạo việc làm, gia tăng thu nhập, cải thiện đời sống người dân.
Do đó, Cục Thuỷ sản và Kiểm ngư kiến nghị cơ quan quản lý thuỷ sản địa phương tổ chức kiểm tra, giám sát chặt chẽ các tổ chức, cá nhân đã được cấp phép nhập khẩu cá tầm theo Thông tư 25/2018/TT-BNNPTNT; xử lý nghiêm các trường hợp không tuân thủ và công khai cơ sở vi phạm theo quy định (nếu có).
Với các cơ sở nuôi cá tầm cần tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết; nghiên cứu và cải tiến quy trình sản xuất nhằm nâng cao chất lượng, hạ giá thành, nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm. Ngoài ra, cần nghiên cứu, xây dựng thương hiệu đối với sản phẩm cá tầm Việt Nam, đảm bảo truy xuất được nguồn gốc sản phẩm khi lưu thông trên thị trường.
