Tại dự thảo sửa đổi Nghị định 126 hướng dẫn một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất quy định rõ thời điểm khấu trừ, kê khai thuế đối với thu nhập từ cổ tức, thưởng bằng chứng khoán nhằm tránh kéo dài nghĩa vụ thuế.
Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sẽ được khấu trừ, kê khai và nộp ngay khi nhà đầu tư nhận cổ tức, thưởng bằng cổ phiếu, thay vì chờ đến lúc bán cổ phiếu như hiện nay. Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu sẽ chịu trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế thay cho cá nhân.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, một thanh tra viên Chi cục Thuế khu vực II cho biết theo Luật Thuế TNCN, nhà đầu tư nhận cổ tức bằng tiền mặt hiện đã phải nộp thuế 5%, được doanh nghiệp chi trả khấu trừ và nộp thay. Đối với cổ tức hoặc thưởng bằng cổ phiếu, nhà đầu tư chỉ nộp thuế khi bán cổ phiếu, gồm thuế 5% trên mệnh giá (10.000 đồng) và 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, do công ty chứng khoán thu hộ.
Tuy nhiên, thực tế nhiều nhà đầu tư lớn thường nắm giữ lâu dài hoặc không bán cổ phiếu nhận được từ cổ tức, dẫn đến ngân sách chưa thu được thuế ngay khi thu nhập phát sinh, gây thất thu tạm thời.
Để khắc phục, Bộ Tài chính muốn thu thuế ngay khi cổ phiếu được phân bổ, đồng thời xác định giá cổ phiếu tại thời điểm nhà đầu tư nhận để tính thuế, nhằm đảm bảo nguồn thu ngân sách kịp thời. Theo phương án này, công ty chứng khoán sẽ tách riêng số cổ phiếu nhận từ cổ tức để thu hộ thuế TNCN. Sau này, khi nhà đầu tư bán cổ phiếu, sẽ không thu thêm thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, tránh tình trạng thuế chồng thuế.
Dù vậy, theo thanh tra viên Chi cục Thuế khu vực II, việc thu thuế ngay khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu có thể phát sinh vướng mắc, do nhiều nhà đầu tư không có sẵn tiền mặt để nộp thuế. Ngoài ra, nếu tiếp tục thu thuế khi bán cổ phiếu, giá có thể đã biến động, gây khó khăn cho việc xác định số thuế chính xác.
Ảnh minh họa
Dự thảo quy định này cũng đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ các chuyên gia và nhà đầu tư. Trưởng phòng môi giới của Công ty Chứng khoán VPS nhận định, dù mới ở dạng dự thảo, quy định đã bộc lộ sự bất hợp lý, khiến không ít nhà đầu tư phản ứng. Ông cho rằng khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư chưa thực sự thu được lợi ích gì nhưng đã phải đóng thuế, trong khi giá cổ phiếu trên thị trường hoàn toàn có thể giảm, dẫn đến thua lỗ nếu bán ra.
Đồng quan điểm, anh Phú Hoài, một nhà đầu tư tại phường An Lạc (TP HCM), nói anh sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ thuế khi có lợi nhuận thực tế. Tuy nhiên, nhận cổ tức bằng cổ phiếu không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích, vì giá cổ phiếu có thể giảm ngay sau khi mua, khiến giá trị tài sản sụt giảm. Trong khi đó, hiện nay nhà đầu tư đã phải chịu thuế và phí khi nhận tiền mặt hoặc bán cổ phiếu.
TS Lê Đạt Chí, Trưởng khoa Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế TP HCM, cũng không đồng tình với việc thu thuế ngay tại thời điểm nhận cổ tức bằng cổ phiếu. Theo ông, bản chất của việc nhận cổ tức bằng cổ phiếu là nhà đầu tư chưa thu được dòng tiền, nên không hợp lý nếu buộc họ đóng thuế ngay. Ngoài ra, cách thu thuế hiện nay cũng chưa phù hợp, vì chỉ khi nhà đầu tư bán cổ phiếu, cơ quan thuế mới xác định được phần cổ tức phát sinh từ cổ phiếu.
“Do việc chia cổ tức bằng cổ phiếu thực chất chỉ là chia nhỏ số lượng cổ phiếu, đồng thời giá cổ phiếu đã được điều chỉnh giảm tương ứng nên phương án thu thuế tại thời điểm nhà đầu tư bán ra cổ phiếu sẽ hợp lý hơn” – TS Lê Đạt Chí nêu ý kiến.
Trong khi đó, lãnh đạo một số công ty chứng khoán tại TP HCM cho biết việc thu thuế như đề xuất của Bộ Tài chính, các công ty chứng khoán đều thực hiện được. Bộ Tài chính chỉ cần đưa ra mức giá cổ phiếu và thuế suất hợp lý để vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư và các công ty chứng khoán trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế.
