Tăng trưởng kinh tế và thách thức chuyển đổi
Trong bốn thập kỷ qua, Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ kinh tế châu Á, chuyển mình từ một nền kinh tế nông nghiệp thu nhập thấp thành trung tâm sản xuất năng động, giúp hàng triệu người thoát nghèo và hình thành tầng lớp trung lưu vững mạnh. Tuy nhiên, trước những biến động của thị trường toàn cầu và rủi ro khí hậu ngày càng gia tăng, Việt Nam cần chuyển sang một mô hình tăng trưởng mới: một mô hình tăng trưởng bền vững hơn, dựa trên đổi mới sáng tạo và có năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Phát triển bền vững không còn là một yêu cầu tuân thủ đơn thuần, mà đã trở thành yếu tố sống còn trong chiến lược kinh doanh và là nguồn tạo lợi thế cạnh tranh.
Chính sách thúc đẩy chuyển đổi xanh
Chính phủ Việt Nam đang từng bước xây dựng nền tảng cho quá trình chuyển đổi xanh thông qua các chính sách cụ thể. Nghị quyết 198 đã đưa ra hàng loạt ưu đãi nhằm thúc đẩy áp dụng ESG và phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, bao gồm:
- Hỗ trợ tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi cho các dự án đủ điều kiện
- Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho các startup đổi mới sáng tạo
- Giảm giá thuê đất cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như các công ty công nghệ cao trong khu công nghiệp
Bên cạnh đó, kế hoạch thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) tại TP.HCM và Đà Nẵng thể hiện rõ tham vọng của Việt Nam trong việc trở thành trung tâm tài chính xanh khu vực. Các trung tâm này sẽ là nền tảng cho tài chính xanh, giao dịch tín chỉ carbon và đổi mới fintech, được hỗ trợ bởi chính sách thuế ưu đãi và khung pháp lý thử nghiệm.
Việt Nam cũng đang duy trì mức đầu tư hạ tầng cao nhất Đông Nam Á, chi khoảng 5–6% GDP mỗi năm. Tuy nhiên, để duy trì năng lực cạnh tranh, doanh nghiệp cần đổi mới, số hóa và tích hợp phát triển bền vững vào chiến lược cốt lõi.
Từ tuân thủ đến chiến lược phát triển bền vững
Theo Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp năm 2025 của UOB, 90% doanh nghiệp Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của phát triển bền vững, và 75% đã bắt đầu triển khai. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang dẫn đầu xu hướng này, được thúc đẩy bởi kỳ vọng của nhà đầu tư và yêu cầu vận hành hiệu quả.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn xem ESG là gánh nặng chi phí. Việc chứng nhận, báo cáo và tuân thủ thường bị coi là áp lực. Tư duy này cần được thay đổi. Phát triển bền vững giờ đây là đòn bẩy chiến lược cho tăng trưởng, giúp nâng cao uy tín thương hiệu và khả năng tiếp cận vốn đầu tư cho doanh nghiệp.
Tích hợp phát triển bền vững để tạo lợi thế cạnh tranh chiến lược
Thay vì xem phát triển bền vững như một yêu cầu mang tính chất báo cáo, các doanh nghiệp có tầm nhìn xa đang tích hợp tính bền vững vào quá trình phát triển sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng và chiến lược tương tác với khách hàng. Cách tiếp cận này ngày càng được xem là yếu tố thiết yếu để thu hút đầu tư nước ngoài, đảm bảo hợp đồng dài hạn và nâng cao uy tín thương hiệu cho doanh nghiệp.
Việc tiếp cận tài chính xanh cũng ngày càng thuận lợi hơn. Các công cụ như khoản vay liên kết phát triển bền vững và trái phiếu xanh đang giúp doanh nghiệp tài trợ cho quá trình chuyển đổi, đồng thời hưởng lợi từ các ưu đãi dựa trên hiệu suất. Những công cụ tài chính này đặc biệt phù hợp với các ngành đang chuyển đổi nhanh chóng như sản xuất, nông nghiệp và logistics.
Chuyển đổi số đóng vai trò hỗ trợ quan trọng. Công nghệ như AI, điện toán đám mây và tự động hóa đang giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành và quản lý dữ liệu ESG. Đồng thời, việc nội địa hóa chuỗi cung ứng và áp dụng tiêu chuẩn “Make in Vietnam” giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bên ngoài và phù hợp với mục tiêu phát triển quốc gia.
Vai trò của tổ chức tài chính
Các tổ chức tài chính đóng vai trò trung tâm trong hệ sinh thái phát triển bền vững. Chẳng hạn như UOB, Ngân hàng đã hỗ trợ nỗ lực phát triển bền vững cho nhiều doanh nghiệp, trải rộng ở nhiều ngành chủ chốt thông qua các giải pháp tài chính chuyên biệt. Khoản vay liên kết phát triển bền vững của UOB cung cấp lãi suất ưu đãi gắn với mục tiêu giảm phát thải, trong khi khung tài chính xanh của Ngân hàng – được ERM chứng nhận – đảm bảo kết quả đạt được có tính bền vững và đáng tin cậy.
Đặc biệt, khung tài chính của UOB được thiết kế phù hợp với bối cảnh châu Á, tuân thủ hệ thống phân loại Singapore-Asia và tích hợp các tiêu chí chuyển đổi thực tiễn, mang lại lựa chọn phù hợp hơn cho các doanh nghiệp trong khu vực so với các bộ tiêu chuẩn vay mượn từ các khu vực khác. Việc nội địa hóa này là yếu tố then chốt để đảm bảo các nỗ lực phát triển bền vững vừa hiệu quả vừa có thể mở rộng trong bối cảnh kinh tế đặc thù của Việt Nam.
Thời điểm mang tính quyết định cho tương lai
Chương tiếp theo cho chặng đường phát triển của Việt Nam sẽ không chỉ được đo bằng tốc độ, mà còn bằng tính bền vững. Với chính sách hỗ trợ, hạ tầng vững chắc và sự quan tâm ngày càng tăng từ các nhà đầu tư, Việt Nam đang ở vị thế dẫn đầu khu vực trong phát triển bền vững dựa trên đổi mới sáng tạo.
Đối với cộng đồng doanh nghiệp, thời điểm hành động là ngay lúc này. Phát triển bền vững không còn là lựa chọn – đó là chìa khóa cho thành công dài hạn trong một thế giới xanh hơn và cạnh tranh hơn.
