Phế thải tro xỉ được “săn đón”
Từng có thời điểm, bãi tro xỉ rộng 50 ha của 3 nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1, Duyên Hải 3 và Duyên Hải 3 mở rộng tại Trung tâm Điện lực Duyên Hải (TX.Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh cũ, nay thuộc tỉnh Vĩnh Long) luôn nơm nớp lo quá tải. Lý do là có lúc, gần 4 triệu tấn tro xỉ lưu tại bãi dù đã được chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp nhưng vẫn bí đầu ra.
Hiện có 17 doanh nghiệp tham gia đấu thầu tiêu thụ tro xỉ của các nhà máy thuộc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải
Khó khăn lớn nhất là các chủ đầu tư dự án có nhu cầu san lấp chưa mặn mà với tro xỉ, không đưa tro xỉ vào hồ sơ thiết kế, bất kể với các công trình dân dụng tại địa phương, chi phí sử dụng tro xỉ san lấp được xem là thấp hơn nhiều so với cát. “Khi các công trình đã quá quen với nguồn cung cát, thì việc đưa tro xỉ chen chân vào là rất khó khăn”, chủ một doanh nghiệp thu mua tro xỉ nói.
Bãi tro xỉ trở thành mỏ vật liệu triệu USD ở miền Tây
Tuy nhiên, đến nay, nhờ những nút thắt cơ chế được tháo gỡ, đặc biệt là sự quan tâm của Chính phủ, việc xử lý, tiêu thụ tro xỉ đã chuyển biến thuận lợi trông thấy. Cụ thể, trước đó, Chính phủ đã thông qua Quyết định 452/2017/QĐ-CP phê duyệt Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro xỉ; hay Chỉ thị 08/CT-TTg ngày 26.3.2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro xỉ, là nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng…
Hằng năm, tro xỉ đã được lấy mẫu thử nghiệm và cấp chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp
Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Nguyễn Minh Hùng, Phó giám đốc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải (đơn vị được giao quản lý, vận hành ba nhà máy Duyên Hải 1, Duyên Hải 3 và 3 mở rộng) cho biết, hàng năm, tro xỉ của nhà máy đều được Viện Khoa học công nghệ Xây dựng (Bộ Xây dựng) lấy mẫu thử nghiệm và cấp chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp; hợp quy dùng cho bê tông, vữa xây và xi măng. Đặc biệt, tháng 7 năm 2024, tro xỉ của các nhà máy cũng đã được cấp chứng nhận hợp chuẩn làm nền đường ô tô.
Những văn bản pháp lý và chứng nhận này chính là “chìa khóa” tháo gỡ các rào cản, biến tro xỉ từ nỗi lo thành nguồn vật liệu được săn đón, nhất là trong bối cảnh nguồn cát ở ĐBSCL ngày càng khan hiếm mà nhu cầu san lấp tăng cao.
Hiện ngoài san lấp, làm phụ gia bê tông, xi măng, tro xỉ còn được dùng làm gạch không nung
Cũng theo ông Hùng, Công ty Nhiệt điện Duyên Hải đã tổ chức đấu thầu và lựa chọn được 17 doanh nghiệp trúng thầu bao tiêu tro xỉ tại các nhà máy trong thời hạn 5 năm. Nhờ vậy, 8 tháng qua, khoảng 800.000 tấn tro xỉ phát sinh đã được tiêu thụ gần như sạch sẽ, cùng với đó là hơn 190.500 tấn tro xỉ lưu tại bãi tro xỉ đã được khai thác với giá trúng thầu khoảng 23.000 đồng cho một tấn. Như vậy, với khoảng 3,7 triệu tấn tro xỉ còn lại, bãi tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện Duyên Hải không khác gì một mỏ vật liệu trị giá hàng triệu đô la.
Vì sao tro bay lại “hút hàng”?
Tương tự như bãi tro xỉ, tại khu vực silo để lấy tro bay từ các nhà máy nhiệt điện ở Trung tâm Điện lực Duyên Hải, hình ảnh những chiếc xe bồn xếp hàng dài chờ lấy tro đã trở nên quen thuộc. Tro bay phát sinh ra bao nhiêu được các công ty sản xuất xi măng, bê tông bao tiêu bấy nhiêu thông qua hệ thống ống dẫn bằng khí nén từ nhà máy đến silo bơm xuống xe bồn. Cùng với đó là một hệ thống ống dẫn tro bay khép kín ra cảng biển ưu tiên cung cấp vận chuyển bằng sà lan, tàu biển để vận chuyển với trữ lượng lớn hơn.
Xe bồn xếp hàng chờ lấy tro bay tại các nhà máy nhiệt điện của Công ty Nhiệt điện Duyên Hải
Chia sẻ về nhu cầu mua tro bay làm bê tông, clinker xi măng, ông Nguyễn Văn Thắng, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Bê tông Ticco (P.Trung An, tỉnh Đồng Tháp) tiết lộ: “Dùng tro bay làm chất phụ gia giúp cho sản phẩm bê tông láng bóng, mịn đẹp hơn bởi hạt tro bay rất mịn. Từ đó tăng sức cạnh tranh trên thị trường so với các sản phẩm khác”. Hiện mỗi ngày doanh nghiệp của ông Thắng sử dụng từ 20 – 30 tấn tro bay mua từ các nhà nhà máy thuộc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải để sản xuất bê tông, các loại ống cống, cọc ly tâm, cọc vuông…
Hệ thống ống dẫn cấp tro bay cho tàu biển, sà lan tại Công ty Nhiệt điện Duyên Hải
Trước tình hình tiêu thụ tro xỉ khả quan, ông Nguyễn Minh Hùng, Phó giám đốc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải cho biết, đơn vị đặt mục tiêu tiếp tục giải phóng hàng triệu tấn tro xỉ đang tồn đọng. “Việc này nhằm tăng dung tích bãi chứa, dự phòng trong trường hợp thị trường tiêu thụ tro xỉ đi xuống. Mục đích cuối cùng là làm sao đảm bảo vận hành an toàn cho các tổ máy”, ông Hùng nói.
Hiện tại, các bãi tro xỉ chờ khai thác của các nhà máy thuộc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải được chia thành từng ô chứa lớn, xây đê bao, trồng cây phi lao xung quanh. Tro, xỉ tích trữ được lu lèn, chống thấm, phun nước tránh phát tán bụi sau đó bơm nước trồng cỏ mọc cao. Giờ đây, việc tiêu thụ thành công hàng triệu tấn tro xỉ tồn đọng này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế đáng kể mà còn là giải pháp thay thế cát thiết thực; đồng thời cũng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng tài nguyên.
