VNHNTrong bối cảnh đất nước đứng trước vận hội mới và yêu cầu phát triển mới, báo chí không chỉ là kênh thông tin mà còn là lực lượng xung kích, cầu nối giữa di sản và công chúng, góp phần khơi dậy khát vọng xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Ngày 12/8 tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa”. Hội thảo có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Ban Tuyên giáo, Ban Công tác Hội quần chúng (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam); đại diện các cơ quan báo chí thuộc các hội thành viên, các tổ chức KH&CN Liên hiệp Hội Việt Nam.
PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam nhấn mạnh, văn hóa là yếu tố nền tảng của xã hội, có sức lan tỏa mạnh mẽ, tác động tới mọi mặt đời sống, từ tư tưởng, tình cảm, nhận thức đến hành vi ứng xử của mỗi cá nhân. Khi môi trường văn hóa lành mạnh, xã hội ổn định và phát triển; ngược lại, khi văn hóa xuống cấp sẽ gây ra những hệ lụy tiêu cực.
“Đặc biệt khi đất nước đứng trước những dấu mốc lớn và vận hội mới, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết, vừa là động lực, vừa là nền tảng cho phát triển và tiến bộ xã hội”, PGS.TS Phạm Ngọc Linh nói.
Đồng thời cho rằng hiện nay, yêu cầu này càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh đất nước đang triển khai các cải cách mạnh mẽ về tổ chức bộ máy, đặt ra mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội lớn như tăng trưởng 2 con số để hoàn thành chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội XIII đề ra cho năm 2030 và 2045.
Trong tiến trình ấy, vai trò của báo chí càng quan trọng, không chỉ định hướng dư luận, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, mà còn là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam hiện có hàng chục tổ chức, đơn vị đang thực hiện sứ mệnh bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc – một nhiệm vụ cần sự đồng hành của báo chí để lan tỏa nhận thức, tư tưởng, hành vi văn hóa lành mạnh.
Hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa” dưới sự chủ trì của PGS.TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, TS Nguyễn Viết Chức – Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa giáo dục của Quốc hội.
TS Nguyễn Văn Hanh, Phó trưởng Ban Công tác Hội quần chúng (Mặt trận tổ quốc Việt Nam) phát biểu tại hội thảo
Từ đưa tin đến kiến tạo hệ sinh thái văn hóa
Theo TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) phân tích, đóng góp của báo chí không chỉ dừng ở việc đưa tin về các hoạt động văn hóa, mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm văn hóa và kiến tạo hệ sinh thái tác động toàn diện đến công cuộc chấn hưng văn hóa.
TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) phát biểu tham luận tại hội thảo
Báo chí lưu giữ, bảo tồn và đồng thời phát hiện, tôn vinh giá trị văn hóa mới, tạo nền tảng cho nghiên cứu, gìn giữ và phát huy di sản trong hội nhập. Không chỉ truyền tải, báo chí còn khuyến khích đổi mới, giúp nhiều hiện tượng văn hóa mới trở thành xu hướng trong nước và vươn ra quốc tế, như trường hợp các sản phẩm nghệ thuật đương đại “Nam Quốc Sơn Hà”, Bắc Bling được báo chí giới thiệu, phân tích và tạo hiệu ứng lan tỏa.
TS Đặng Vũ Cảnh Linh cũng nhấn mạnh vai trò giám sát, phản biện xã hội của báo chí trong lĩnh vực văn hóa – làm cầu nối giữa cơ quan quản lý và cộng đồng; vừa tuyên truyền, giữ gìn thuần phong mỹ tục, vừa đấu tranh với các biểu hiện lệch lạc.
Tại hội thảo, TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế Liên hiệp Hội Việt Nam ghi nhận nhiều tạp chí, báo trong hệ thống Liên hiệp Hội đã làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, song cũng chỉ rõ hạn chế như: Chất lượng tác phẩm chưa cao, phóng viên am hiểu sâu lĩnh vực văn hóa còn ít, ứng dụng công nghệ số chưa đồng bộ…
TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế Liên hiệp Hội Việt Nam phát biểu tham luận tại hội thảo
Từ đó, ông Lê Công Lương đề xuất cần đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí văn hóa; lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực, kết hợp phản biện với xây dựng giá trị; đẩy mạnh tuyến bài về gương sáng văn hóa, nghệ thuật chân chính.
Đồng thời ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, khai thác đa nền tảng truyền thông, tăng sản phẩm báo chí đa phương tiện, tương tác cao. Nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên, biên tập viên về kiến thức văn hóa, kỹ năng truyền thông hiện đại và đạo đức nghề nghiệp; xây dựng hình ảnh người làm báo văn hóa.
Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý báo chí và quản lý văn hóa, giữa các hội thành viên, tổ chức khoa học – công nghệ để tạo sức mạnh tổng hợp trong tuyên truyền, bảo tồn, phát triển văn hóa.
GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long phát biểu tham luận tại hội thảo
Theo GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, báo chí trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật không chỉ truyền tải tri thức mà còn kết nối khoa học với đời sống văn hóa, góp phần đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức xã hội. GS.TS Từ Thị Loan đề xuất hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội cần đổi mới tư duy, coi báo chí là lực lượng định hướng văn hóa, tạo nguồn lực tinh thần cho cộng đồng trí thức và xã hội; tăng cường đào tạo phóng viên, biên tập viên có năng lực viết về các đề tài giao thoa giữa khoa học và văn hóa; đa dạng hóa hình thức truyền thông như chuyên trang, podcast, tọa đàm, video truyền cảm hứng; xây dựng cơ chế liên kết giữa các tạp chí trong hệ thống để tạo sức lan tỏa. GS.TS Từ Thị Loan mong muốn Liên hiệp Hội Việt Nam sớm xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, quỹ hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao và giải thưởng báo chí về văn hóa, khoa học, nhằm phát huy tối đa vai trò báo chí trong gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa dân tộc…
TS Nguyễn Viết Chức – Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa giáo dục của Quốc hội phát biểu tại hội thảo
Nhiều giải pháp để nâng tầm báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam
Các tham luận đều thống nhất rằng để báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam phát huy tốt hơn vai trò trong chấn hưng văn hóa, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, nổi bật là:
Đổi mới tư duy: Xác định báo chí không chỉ phản ánh hoạt động hội, mà còn là lực lượng xây dựng tri thức, định hướng văn hóa
Đào tạo nhân lực: Bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên am hiểu văn hóa, có kỹ năng truyền thông hiện đại, đồng thời mời chuyên gia văn hóa làm cố vấn
Đa dạng hình thức truyền thông: Phát triển chuyên trang, podcast, video, infographics; ứng dụng công nghệ số, thực tế ảo để giới thiệu di sản
Tăng cường liên kết: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các tạp chí trong hệ thống, hình thành mạng lưới báo chí văn hóa, tổ chức chiến dịch truyền thông chung
Huy động nguồn lực: Xây dựng quỹ hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao về văn hóa – khoa học, tổ chức giải thưởng thường niên.
PGS.TS, Nhà XHH Phạm Bích San phát biểu tham luận tại hội thảo
NB. Đặng Đình Chấn – PTBT Tạp chí Việt Nam hội nhập phát biểu tham luận tại hội thảo
NB. Ngô Đức Hành – PTBT Tạp chí Cầu đường VN phát biểu tham luận tại hội thảo
Các đại biểu đều nhất trí rằng, chấn hưng văn hóa không chỉ là phục dựng truyền thống mà còn là đổi mới tư duy, nâng cao tri thức, khơi dậy khát vọng phát triển. Báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam, với đặc thù gắn bó cùng lực lượng trí thức khoa học – kỹ thuật, cần tiếp tục giữ vững tiêu chí “trí tuệ – chuẩn mực – phản biện – xây dựng”, trở thành nền tảng tinh thần cho đời sống văn hóa khoa học lành mạnh, chuẩn mực và tiến bộ.
Chấn hưng văn hóa là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Báo chí nói chung, báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam nói riêng cần tiếp tục khẳng định vai trò là lực lượng xung kích, cầu nối giữa di sản và công chúng, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
