Từ ngày 1/8, theo chỉ định của Bộ Công Thương, Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil) sẽ bán xăng E10 tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu của doanh nghiệp tại Hà Nội và Hải Phòng; Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) sẽ bán xăng E10 tại 36 cửa hàng bán lẻ xăng dầu của doanh nghiệp tại TPHCM (trước sáp nhập).
Khảo sát của PV VietNamNet tại một cửa hàng xăng dầu đã thí điểm sớm việc bán xăng E10 cho thấy, rất ít người chủ động đổ loại xăng sinh học này. Người tiêu dùng đang có tâm lý e ngại về độ bền của phương tiện sau khi đổ xăng E10.
Xăng E10 là gì?
Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, xăng E10 là loại nhiên liệu sinh học, gồm 90% xăng khoáng và 10% ethanol – cồn sinh học sản xuất từ thực vật như ngô, sắn, mía thông qua quá trình lên men và chưng cất.
Ở Việt Nam, nguồn ethanol đến từ các nhà máy sản xuất trong nước và nhập khẩu từ Mỹ.
Xăng sinh học được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia như Mỹ (nơi xăng E10 là tiêu chuẩn từ lâu) và châu Âu, góp phần vào giảm phát thải carbon.
Tại Việt Nam, việc áp dụng xăng sinh học không phải là mới. Từ năm 2017, Chính phủ đã khuyến khích sử dụng xăng sinh học E5 (pha 5% ethanol), nhưng gặp trở ngại về nguồn cung và nhận thức của người dân. Tới nay, với xăng E10, tỷ lệ ethanol đã tăng lên.
“Một trong những lợi ích lớn nhất của xăng E10 là khả năng giảm phát thải khí nhà kính. Ethanol cháy sạch hơn xăng hóa thạch nhờ có nguyên tử oxy trong phân tử, giúp giảm lượng CO2, hydrocarbon (HC) và các chất ô nhiễm khác lên đến 20-30% so với xăng thông thường”, ông Dũng nhận xét.
Ngoài ra, xăng E10 có chỉ số octane cao hơn (khoảng 94-95), giúp động cơ hoạt động êm hơn, giảm hiện tượng kích nổ và tăng công suất ở một số loại xe. Xăng E10 có thể cải thiện hiệu suất động cơ ở xe máy và ô tô hiện đại, với mức tiêu hao nhiên liệu tương đương hoặc thấp hơn một chút.
Tuy nhiên, theo ông Dũng, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng ethanol có năng lượng thấp hơn xăng (khoảng 97% so với xăng thuần), dẫn đến giảm quãng đường di chuyển tính trên mỗi lít nhiên liệu.
Các đời xe không nên dùng xăng E10
Dù có nhiều lợi ích, song PGS.TS Đỗ Văn Dũng chỉ ra rằng, vấn đề cung cấp và lưu trữ chính là thách thức cho xăng E10. Bởi, ethanol dễ hấp thụ nước từ không khí, dẫn đến phân tách pha, làm nhiên liệu trở nên kém chất lượng và gây hỏng động cơ. Do đó, với khí hậu ẩm ở Việt Nam, các trạm xăng cần đầu tư hệ thống kín để tránh tình trạng này, dẫn đến chi phí ban đầu cao.
“Các chủ xe cũng nên lưu ý điều này và kiểm tra độ kín nắp thùng xăng, nhất là khi để lâu không chạy”, ông nói.
Về mặt kinh tế, việc chuyển đổi sang sử dụng xăng E10 có thể làm tăng chi phí bảo dưỡng cho một số phương tiện cũ. Dẫn dữ liệu từ một nghiên cứu, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM cho hay, xăng E10 làm giảm hiệu suất nhiên liệu ở xe máy cũ, tăng tiêu hao lên 2-5%.
Mối quan tâm lớn nhất của người tiêu dùng hiện nay chính là tác động của xăng E10 đến động cơ.
Về vấn đề này, ông Dũng phân tích, ethanol là chất ăn mòn, có thể làm hỏng các bộ phận kim loại như bơm nhiên liệu, ống dẫn và xi-lanh nếu không được thiết kế tương thích. “Nó hấp thụ nước, dẫn đến rỉ sét và hình thành axit, gây ăn mòn nghiêm trọng”, ông cảnh báo.
Với xe máy đời cũ, xăng E10 có thể gây hỏng bộ chế hòa khí, ống dẫn cao su hoặc nhựa nếu để lâu không sử dụng. Nghiên cứu chỉ ra, xăng E10 có thể giảm tuổi thọ động cơ cũ lên đến 20-30% do ăn mòn và tích tụ nước.
“Việt Nam có hàng triệu xe máy cũ, có thể dẫn đến tăng chi phí sửa chữa”, ông lưu ý. Tuy nhiên, ở động cơ hiện đại (từ năm 1998 trở đi), xăng E10 lại ít gây hại hơn nhờ vật liệu chống ăn mòn. Để giảm thiểu, người dùng nên sử dụng phụ gia chống ăn mòn và đổ đầy bình khi không dùng xe trong thời gian dài.
PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho hay, hầu hết phương tiện hiện đại đều tương thích với xăng E10. Theo danh sách từ ACEA (Hiệp hội Ô tô châu Âu), tất cả ô tô xăng từ năm 2000 trở đi đều an toàn với loại xăng này.
Ở Việt Nam, các hãng như Toyota, Honda và Ford xác nhận xe từ 2011 phù hợp hoàn toàn với xăng E10. Đối với xe máy, hầu hết mẫu từ năm 1986 (như Honda, Yamaha, Harley-Davidson) đều dùng được, miễn là không để xăng lâu trong bình. Trong khi đó, xe mới từ năm 2010 trở đi được tối ưu hóa cho xăng E10, thậm chí hiệu suất xe được cải thiện.
Ngược lại, xe không phù hợp với xăng E10 bao gồm xe ô tô đời cũ trước năm 2000, đặc biệt xe châu Âu như một số mẫu Alfa Romeo trước 2011 hoặc xe yêu cầu xăng octane cao (98+). Xe máy cũ (trước 1986) có thể gặp vấn đề ăn mòn bộ chế hòa khí.
Ở Việt Nam, các xe như Dream, Wave cũ hoặc ô tô nhập khẩu cũ cần kiểm tra kỹ. Nếu không tương thích, người dùng nên sử dụng xăng E5 hoặc xăng cao cấp, theo ông Dũng.
Tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm về tình hình cung ứng xăng dầu và phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, việc phối trộn nhiên liệu sinh học để tiến tới sử dụng xăng sinh học nhằm bảo vệ môi trường, thực hiện mục tiêu trung hoà carbon là đương nhiên.
Ngoài ra, khi nguồn cung nhiên liệu hoá thạch đang tiềm ẩn nhiều rủi ro gián đoạn từ địa chính trị, xung đột vũ trang, việc đảm bảo nguồn cung nhiên liệu có nguồn gốc tự nhiên ngày càng quan trọng.
Do đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương giao Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan của Bộ Xây dựng lộ trình triển khai sử dụng xăng sinh học E10, dự kiến áp dụng từ 1/1/2026.
Như vậy, quá trình thí điểm bán xăng E10 tại 3 thành phố lớn là Hà Nội, Hải Phòng và TPHCM là giai đoạn quan trọng, giúp Bộ Công Thương có những dữ liệu đánh giá chính sách từ thị trường trước khi phủ xăng sinh học trên toàn quốc.
