Ở nhà xã hội, đi ô tô
Anh Phạm Huỳnh, chủ một căn hộ ở tòa nhà A1 khu chung cư Topaz Home 2 (TP.Thủ Đức, TP.HCM), cho biết tại chung cư Topaz Home 2 có hai khu với khoảng 1.169 căn hộ, trong đó 80% là nhà ở xã hội (NƠXH). Nhưng thực tế, chỉ có khoảng 20% người có thu nhập thấp là mua được NƠXH tại khu chung cư này. Đa số căn hộ còn lại rơi vào tay người giàu bằng nhiều cách. Ví dụ, nhiều người có tiền nhưng không đủ điều kiện nên đã nhờ người đủ điều kiện nhưng không có tiền đứng tên mua hộ. Hay lách luật bằng cách chứng minh lương dưới 9 triệu đồng/tháng, không phải đóng thuế thu nhập cá nhân và chứng minh chưa sở hữu nhà là có thể mua được NƠXH nhưng thu nhập thực tế rất cao.
Khu nhà ở xã hội có nhiều xe hơi
Tầng anh Phạm Huỳnh đang ở có 14 căn nhà, nhưng đến nay chỉ có 4 căn là có người ở là chủ thật sự, còn để trống 4 căn và số còn lại thì để hoang. Thậm chí có căn còn chưa làm nội thất, vẫn để nhà thô mấy năm nay. Tại chung cư này đến nay khoảng 50% căn hộ mua nhưng không ở mà cho thuê.
“Mới đây tôi đi lấy chữ ký của cư dân để tổ chức hội nghị nhà chung cư bầu ban quản trị, nhưng chỉ lấy được chữ ký khoảng 65% số căn hộ. Trong số này thì 50% là chủ thật sự đang ở và 50% còn lại là người thuê ở. 35% căn hộ dù có người mua nhưng để trống không ai ở. Tại chung cư nhiều người có tiền họ mua không ở hoặc mua rồi đem bán kiếm chênh lệch bình quân khoảng 400 –
500 triệu đồng/căn. Khoảng 40% số căn hộ là mua đi bán lại. Đa số những người đang ở tại chung cư phải mua lại, chứ không được mua trực tiếp từ chủ đầu tư. Ở đây cư dân đồn với nhau có ông sở hữu đến 10 căn NƠXH. Tất cả đều nhờ người thân đứng giúp. Nhưng họ trốn kỹ lắm, không biết được căn nào là của họ”, anh Huỳnh phản ánh.
Đại biểu Lê Thanh Hoàn: Nhà ở xã hội nơi không ai ở, nơi thì quá đông
Nên quy định nhà ở xã hội chỉ cho thuê hoặc thuê mua
Cần xác định mục tiêu của chính sách NƠXH không phải là xác lập quyền sở hữu nhà ở mà là tạo cơ hội tiếp cận chỗ ở tốt hơn cho người nghèo. Nên quy định NƠXH chỉ để cho thuê hoặc thuê mua. Khi đó, người thuê sẽ khó trục lợi từ chính sách NƠXH như khi được mua và bán lại để kiếm lời. Không chỉ vậy, việc NƠXH cho thuê sẽ giúp nhiều người tiếp cận được nhà ở hơn, vừa giữ lại tài sản cho những người sau, không phải xây thêm nhiều nhà ở, đồng thời có quỹ nhà ở để bình ổn khi thị trường bất động sản biến động.
Ông Nguyễn Văn Đính (Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản VN)
Anh Đình Nam, một cư dân tại chung cư Topaz Home 2, thừa nhận tình trạng trên và bổ sung thêm tình trạng người giàu, có ô tô, làm ở các công ty lớn nhưng cũng mua NƠXH. Cũng do nhiều “người giàu” nên khu NƠXH này giờ có hẳn chỗ đậu ô tô.
“Trước đây hầm giữ xe khu A chỉ giữ xe máy, nhưng do nhu cầu lớn về chỗ đậu xe nên chủ đầu tư đã “cắt” bớt chỗ đậu xe máy để nhường chỗ cho ô tô đậu. Ô tô đậu không đủ trong hầm, người dân phải đậu kín cả lề đường và phải đi gửi nhờ ở nơi khác. Thống kê sơ bộ tại khu A có khoảng 60 ô tô, chiếm khoảng 20% số cư dân tại đây có ô tô. Điều này khiến cư dân ở đây rất bất bình và đã treo băng rôn phản đối”, anh Nam bức xúc.
Dự án NƠXH cho công nhân của Công ty cổ phần Thủ Thiêm Group được môi giới chỉ cách “lách luật” để mua
Chưa đủ điều kiện đã bán khắp nơi
Để kiểm chứng các thông tin này, chúng tôi đã liên hệ với anh Tấn, một cư dân cũng là một “cò” của khu chung cư Topaz Home 2, và được chuyển cho hàng loạt căn NƠXH đang rao bán để chọn.
Những căn hộ đầy đủ nội thất diện tích 62 m² giá 1,450 tỉ đồng; một căn 48 m² giá 1,350 tỉ đồng; một căn 64 m² đầy đủ nội thất giá 1,5 tỉ đồng… trong khi chung cư này mới giao nhà được 2 năm và theo luật phải sau 5 năm người dân mới được bán. Chính vì vậy, hiện nay nếu mua thì hai bên sẽ làm hợp đồng mua bán giấy tay và ra công chứng làm hợp đồng ủy quyền. Đến khi ra sổ và đủ 5 năm chủ căn hộ sẽ làm công chứng sang tên.
“Bản thân em cũng cần tiền nên mới bán gấp một căn 48 m² với giá 1,1 tỉ đồng, căn này trước đây em mua 900 triệu, bình thường phải bán khoảng 1,3 tỉ đồng. Anh muốn mua căn hộ loại nào, giá bao nhiêu thì cho em hay, em sẽ gửi anh để anh chọn thêm”, Tấn nói và giới thiệu khu B có 40 chỗ đậu ô tô thì đã có người đăng ký hết, mỗi chỗ như vậy 300.000 đồng/tháng. Ai về trước thì đậu trước.
700 triệu có mua được nhà ở xã hội tại Long Khánh, Đồng Nai?
Doanh nghiệp xây dựng nhà ở xã hội chỉ để tiếp cận ưu đãi tài chính ?
Đầu tư xây dựng NƠXH dường như chỉ là một giải pháp tình thế để các doanh nghiệp tư nhân nhằm giải quyết tình trạng tồn kho hoặc để được tiếp cận các chính sách ưu đãi về tài chính nhằm duy trì hoạt động trong bối cảnh ảm đạm của thị trường bất động sản. Mặt khác, do chỉ chú trọng đến mục tiêu lợi nhuận nên các doanh nghiệp sẽ không quan tâm đến việc NƠXH đã xây dựng có được phân phối đúng đối tượng hay không, từ đó dẫn đến việc trục lợi chính sách và NƠXH rơi vào tay người giàu.
Ngoài ra, với quy định như hiện nay thì những người đủ điều kiện để mua NƠXH lại không đủ khả năng để trả lãi và tiền gốc vay ngân hàng hằng tháng. Trong khi những người có đủ khả năng mua NƠXH lại không đủ điều kiện hưởng chính sách. Đây chính là nghịch lý của chính sách NƠXH và không đúng với bản chất của NƠXH là nhà ở cho người nghèo. Không những vậy, quy trình xét duyệt đối tượng được mua, thuê, thuê mua NƠXH cũng lỏng lẻo.
Th.S Ngô Gia Hoàng (Trường đại học Luật TP.HCM)
“Nhưng sắp tới chung cư sẽ lấy một phần tầng hầm đậu xe máy để đậu ô tô. Nếu anh mua nhà mà có xe thì yên tâm sẽ có chỗ đậu”, Tấn thuyết phục.
Lần tìm trên mạng xã hội, chúng tôi liên hệ với một người tên Tường Vi mới rao bán căn hộ 57,28 m² ở khu B tại dự án Topaz Home 2 với giá 1,3 tỉ đồng. Chủ nhân căn hộ này cho biết đã nhận cọc từ một người khác và hứa sẽ giới thiệu cho tôi một căn khác.
“Chị có 2 căn, một căn thương mại và một căn NƠXH trong chung cư này. Căn hộ này từ đó đến giờ chị không ở mà để cho thuê. Nhưng chị mới nhận cọc. Đến mai chị sẽ liên hệ với bạn cũng có một căn hộ cho thuê mà đang cần bán”, chị Tường Vi nhiệt tình.
Tương tự, khu chung cư HQC Bình Trưng Đông (TP.Thủ Đức, TP.HCM) do Công ty Hoàng Quân làm chủ đầu tư mới bàn giao nhà cho cư dân vào ở từ tháng 8.2022 nhưng cũng sôi động mua bán. Thanh, một “cò” đất ở đây, dẫn chúng tôi đi xem hàng loạt căn NƠXH đang rao bán. Theo lời của Thanh, những căn hộ ở đây giá từ 1,8 – 2 tỉ đồng với diện tích từ 52 – 62 m². Đa số người mua NƠXH tại đây để cho thuê lại với giá 7 – 9 triệu đồng/căn/tháng. Khoảng 20% người mua bán để kiếm chênh lệch từ 700 – 900 triệu đồng/căn so với lúc mua hồi 2018 – 2019. Thậm chí nhiều căn đang rao bán đã đến người thứ 2. Dưới hầm giữ xe của chung cư này, tại thời điểm khoảng 16 giờ ngày 6.7, chúng tôi đếm được 27 ô tô đang đậu. Nhưng theo lời người quản lý hầm xe thì có tổng cộng 31 chiếc đăng ký gửi xe.
Người viết đang được Tấn tư vấn mua lại các căn NƠXH tại chung cư Topaz Home 2
Mượn tên người thân để mua
Những ngày qua các cư dân tại khu NƠXH Zen Tower (Q.12, TP.HCM) bàn tán xôn xao về trường hợp ông Tân, một giáo viên và cũng là thành viên của Ban quản trị sở hữu một lúc 5 – 6 căn hộ và nhà ở thương mại tại chung cư này. Do sở hữu quá nhiều nên ông này đã rao bán bớt một số căn hộ. Liên hệ với ông Tân, chúng tôi được ông cho biết đang rao bán một căn NƠXH có diện tích 64 m² đầy đủ nội thất với giá 1,6 tỉ đồng và ngân hàng hỗ trợ cho vay 500 triệu đồng. Hai căn khác cũng được ông rao bán ở tầng 1, tầng 2 với giá 1,8 tỉ đồng/căn và căn shophouse 125 m² có giá 6 tỉ đồng. Ông Tân khẳng định các căn hộ trên là của mình.
Ông Chinh, một cư dân tại chung cư này nói với chúng tôi rằng tại chung cư có tình trạng một số cán bộ, công chức, người dân nhờ người thân đứng tên mua một lúc nhiều căn NƠXH. Cũng có một số người tại thời điểm mua (năm 2017) do chưa đủ điều kiện mua (về tạm trú, thường trú, thu nhập phải chịu thuế…) nhưng vẫn được chủ đầu tư hoặc ngân hàng “bùa” cho đủ điều kiện mua. Những người này sau khi mua được nhà là sang tay kiếm lời.
“Theo luật, NƠXH sau 5 năm kể từ khi trả hết tiền cho chủ đầu tư và có sổ hồng thì mới được bán. Nhưng hiện chung cư đang bị thanh tra nên chưa có sổ hồng nên NƠXH ở đây vẫn mua bán chui. Người mua chấp nhận giấy tay, chấp nhận rủi ro vì giá rẻ hơn nhà thương mại”, ông Chinh cho hay.
Tiêu chí tưởng chặt nhưng lại “lỏng”
Các tiêu chí về điều kiện của các đối tượng hưởng chính sách về NƠXH tưởng chừng rất chặt chẽ, nhưng thực ra là rất lỏng lẻo và chưa sát với thực tế cuộc sống nên nhiều đối tượng đã lợi dụng để lách luật. Đơn cử luật Nhà ở 2014 và dự thảo luật Nhà ở (sửa đổi) đều quy định đối tượng hưởng chính sách NƠXH phải chưa được hưởng chính sách hỗ trợ dưới mọi hình thức tại nơi ở và nơi làm việc. Nhưng quy định này rất khó kiểm tra trong nhiều năm qua, nhất là đối với người thay đổi nơi làm việc nhiều lần, do chỉ quy định kiểm tra tiêu chí này tại nơi ở và nơi làm việc.
Tương tự quy định đối tượng hưởng chính sách NƠXH phải chưa có nhà ở, chưa được mua hoặc thuê mua NƠXH hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà tối thiểu. Nếu một người nào đó muốn “lách” thì không khó khi họ để cho người thân khác đứng tên giúp.
Ông Lê Hoàng Châu
(Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM)
Cũng trên địa bàn TP.Thủ Đức, chúng tôi ghé vào dự án NƠXH cho công nhân do Công ty cổ phần Thủ Thiêm Group đang xây dựng đến tầng 9. Liên hệ với số điện thoại di động được giới thiệu là đường dây nóng thuộc phòng kinh doanh của chủ đầu tư, chúng tôi gặp nhân viên công ty tư vấn mua NƠXH. Người này thông tin đến tháng 11.2023 sẽ bàn giao nhà, dự án có hơn 1.000 căn hộ, với giá bán khoảng 25 triệu đồng/m². Dự án này chỉ được thuê mua và đến khi nhận nhà người mua thanh toán 50%, 50% còn lại thanh toán trong 5 năm. Dù dự án này khách hàng chỉ được thuê 43 năm nhưng nhân viên kinh doanh hứa “Công ty sẽ chuyển lên hình thức thuê mua và được cấp sổ hồng sở hữu lâu dài. Điều này không được cam kết trong hợp đồng, vì chủ đầu tư đang “chạy” pháp lý. Bọn em bán cho khách hàng và những người trong Sở Xây dựng mua cho người thân hoặc không đủ điều kiện nhờ đứng tên giùm vì họ nắm được tiến độ, lộ trình. Xong hồ sơ lên thuê mua để được cấp sổ hồng lâu dài, nên anh an tâm”, người này cam kết.
Khi tôi nói không đủ điều kiện nhưng muốn mua để đầu tư thì được hướng dẫn “có thể nhờ người thân đứng tên hộ, nếu không thì công ty xác nhận thu nhập không đóng thuế, công ty em hỗ trợ được”, người này khẳng định và khuyên tôi nên mua đầu tư rất tốt lúc này vì căn hộ một phòng ngủ có giá khoảng 1 tỉ đồng. Thanh toán trước 50%, số còn lại thanh toán trong vòng 5 năm, bình quân mỗi năm thanh toán chưa đến 100 triệu. Căn hộ nếu không ở, đem cho thuê cũng được khoảng 5 – 7 triệu đồng/tháng bởi vị trí rất tốt.
