Theo thống kê sơ bộ của Cục Hải quan, tính đến hết ngày 15/8, các doanh nghiệp nước ta đã xuất khẩu gần 5,88 triệu tấn gạo, thu về hơn 3 tỷ USD. Giá xuất khẩu gạo bình quân đạt gần 512 USD/tấn.
Đáng chú ý, dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang ngược dòng so với các đối thủ cạnh tranh là Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan.
Cụ thể, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam trong phiên giao dịch ngày 19/8 tiếp tục tăng 5 USD/tấn, đạt gần 400 USD/tấn. Trong khi đó, giá gạo xuất khẩu cùng loại của Thái Lan giảm còn 354 USD/tấn, của Ấn Độ là 376 USD/tấn và Pakistan là 355 USD/tấn.
Giá gạo Việt Nam hiện cao nhất trong nhóm 4 nước xuất khẩu hàng đầu, vượt Thái Lan 45 USD/tấn, Ấn Độ 23 USD/tấn và Pakistan 44 USD/tấn.
Gạo Việt Nam không chỉ được xuất bán với giá cao mà mới đây, Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết, Việt Nam đã vượt nước này trở thành quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới trong 6 tháng đầu năm nay.
Thành tích này phản ánh rõ xu hướng chuyển dịch từ “xuất khẩu nhiều” sang “xuất khẩu có giá trị”, tạo lợi thế cạnh tranh ngày càng rõ nét.
Tuy nhiên, để duy trì vị thế, ngành gạo Việt vẫn đối mặt nhiều thách thức: rủi ro từ xâm nhập mặn, hạn hán và biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản lượng; các rào cản kỹ thuật từ thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.
Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu yếu đi hoặc đối thủ hạ giá mạnh, lợi thế cạnh tranh về giá của Việt Nam có thể bị thu hẹp. Điều này đòi hỏi chiến lược dài hạn, chuyển trọng tâm từ tăng sản lượng sang nâng cao giá trị sản phẩm.
Về dài hạn, hướng đi bền vững phải là chuyển sang xuất khẩu gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu quốc gia. Nếu không, vị trí số hai hiện tại có thể chỉ là một “đỉnh sóng” ngắn ngủi giữa chu kỳ dư cung và biến động khí hậu toàn cầu.
Liên quan đến việc xuất khẩu gạo, mới đây Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính, giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu thông tin nêu trên; chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan có kế hoạch cụ thể xử lý ngay theo thẩm quyền.
Cùng với đó, tranh thủ các cơ hội, triển khai “thần tốc” hơn nữa việc xuất khẩu gạo, nhất là gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, gắn với hệ thống truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu gạo quốc gia để nâng cao giá trị gia tăng trong xuất khẩu gạo.
Đồng thời, đẩy nhanh việc thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.
