Sau cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 5-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết hai bên sẽ sớm tổ chức một cuộc họp trực tiếp về các sản phẩm đất hiếm. Nhà lãnh đạo Mỹ nói thêm cuộc điện đàm trên kéo dài khoảng 90 phút, chủ yếu tập trung vào vấn đề thương mại.
Ông Tianchen Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economist Intelligence Unit (tổ chức phân tích kinh tế thuộc Tập đoàn Economist – Anh), cho rằng cuộc điện đàm có thể xuất phát từ mối lo ngại ngày càng tăng về việc Bắc Kinh thắt chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Bất chấp thỏa thuận đình chiến thương mại kéo dài 90 ngày với Mỹ, Bắc Kinh vẫn chưa nới lỏng các biện pháp kiểm soát này, khiến Washington tức giận. Hai bên đã chỉ trích qua lại về việc bên nào đã vi phạm thỏa thuận đạt được hôm 12-5 nói trên.
Vào thời điểm căng thẳng thương mại với Mỹ lên đến đỉnh điểm hồi tháng 4, theo đài CNN, Trung Quốc đã tăng cường kiểm soát xuất khẩu mới đối với 7 loại đất hiếm và một số loại nam châm – những thành phần cần thiết cho các sản phẩm từ thiết bị điện tử, ô tô cho đến các loại vũ khí đắt tiền như máy bay chiến đấu F-35. Trung Quốc hiện kiểm soát 90% hoạt động chế biến đất hiếm trên toàn cầu. Bước đi này đã gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là trong ngành ô tô của Mỹ.
Một mỏ đất hiếm ở TP Bảo Sơn, tỉnh Vân Nam – Trung Quốc – Ảnh: VCG
Theo đài CNN, Liên minh châu Âu (EU) cũng thúc giục Trung Quốc nới lỏng các hạn chế đối với vật liệu đất hiếm sau khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Bắc Kinh làm gián đoạn nguồn cung và gây xáo trộn sản xuất trong nhiều ngành công nghiệp ở châu lục này. Ông Maros Sefcovic, Ủy viên Thương mại EU, cho biết vấn đề này là nội dung thảo luận ưu tiên trong cuộc gặp với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào bên lề hội nghị Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tại thủ đô Paris – Pháp hôm 3-6.
Tổng Thư ký Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA) Benjamin Kriegerm hôm 4-6 cũng bày tỏ lo ngại về sự gián đoạn nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng ô tô châu Âu do các hạn chế về đất hiếm của Trung Quốc làm đình trệ hoạt động sản xuất trong lĩnh vực cung ứng của châu Âu. Theo quy định mới của Trung Quốc, các nhà xuất khẩu đất hiếm và nam châm phải xin giấy phép cho từng lô hàng và cung cấp tài liệu hỗ trợ chứng minh mục đích sử dụng cuối cùng của các vật liệu này. CLEPA cho hay kể từ tháng 4, Trung Quốc chỉ chấp thuận khoảng 1/4 trong số hàng trăm đơn xin giấy phép xuất khẩu đã được nộp.
Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy lượng nam châm đất hiếm xuất khẩu sang Đức trong tháng 4 đã giảm một nửa so với tháng trước đó. Tại cuộc gặp nói trên, ông Sefcovic và ông Vương Văn Đào đã so sánh dữ liệu về giấy phép được cấp và thấy rằng số liệu của họ không khớp nhau. Vì vậy, hai bên quyết định sẽ tiếp tục thảo luận tiếp sau khi dữ liệu được làm rõ.
