Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là một trong những công trình hạ tầng giao thông quan trọng bậc nhất cả nước, có tổng chiều dài khoảng 1.541km, đi qua 20 tỉnh, thành phố, với 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa. Trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, đoạn tuyến đi qua dài hơn 19km, bắt đầu từ xã Khánh Phú (huyện Yên Khánh) đến xã Đông Sơn (thành phố Tam Điệp), giáp ranh tỉnh Thanh Hóa.
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Bộ Giao thông Vận tải, tuyến đường sắt sẽ vượt sông Đáy, tránh khu công nghiệp Khánh Phú, rồi giao cắt với quốc lộ 10 và chạy song song với tuyến cao tốc hiện hữu. Tại Ninh Bình, một ga hành khách sẽ được xây dựng tại khu vực xã Mai Sơn và xã Khánh Thượng (huyện Yên Mô). Sau đó, tuyến tiếp tục đi về phía Nam, vượt hồ Yên Thắng, tránh khu du lịch sinh thái hồ Yên Thắng và sân golf cùng tên, trước khi băng qua núi Tam Điệp bằng hầm để sang địa phận Thanh Hóa.
Ngoài ra, Ninh Bình còn được bố trí một trạm bảo dưỡng kỹ thuật tại xã Yên Bình (thành phố Tam Điệp). Trạm này sẽ đóng vai trò trung tâm trong công tác duy tu, bảo trì đường sắt, với chức năng tập kết và phân phối các thiết bị như máy đầm, máy nâng, máy chèn đường cũng như vật tư – vật liệu phục vụ thi công đoạn tuyến từ Ninh Bình đến Thanh Hóa.
Do tuyến đường sắt đi qua nhiều khu dân cư và vùng sản xuất nông nghiệp, công tác giải phóng mặt bằng được đánh giá là tương đối phức tạp. Nhằm giảm thiểu tác động và đảm bảo quyền lợi người dân, tỉnh Ninh Bình đang khẩn trương triển khai xây dựng 8 khu tái định cư tại các địa phương có tuyến đi qua.
Theo thông tin từ UBND tỉnh Ninh Bình, hiện địa phương đã và đang hoàn thiện thủ tục đầu tư xây dựng các khu tái định cư với tổng số 8 khu, cụ thể gồm: 2 khu tại thành phố Hoa Lư, 3 khu tại huyện Yên Khánh, 2 khu tại huyện Yên Mô và 1 khu tại thành phố Tam Điệp.
Các vị trí được lựa chọn theo tiêu chí gần tuyến đường sắt, đảm bảo thuận tiện giao thông, dễ kết nối hạ tầng kỹ thuật và phù hợp với quy hoạch phát triển đô thị của từng địa phương.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Nguyễn Cao Sơn, tỉnh đang chỉ đạo sát sao các địa phương tập trung rà soát, chuẩn bị quỹ đất, hoàn thiện thiết kế hạ tầng kỹ thuật các khu tái định cư để kịp tiến độ bàn giao mặt bằng thi công. Xác định, việc chuẩn bị tốt khu tái định cư là điều kiện tiên quyết để đảm bảo người dân bị ảnh hưởng sớm ổn định cuộc sống, đồng thời.
Bên cạnh việc chuẩn bị nơi ở mới cho người dân, Ninh Bình cũng chú trọng phát triển hạ tầng giao thông kết nối khu vực ga đường sắt tốc độ cao. Cụ thể, tỉnh đã chủ động đầu tư xây dựng tuyến đường 483, đóng vai trò là tuyến trục chính dẫn vào khu vực ga nằm tại xã Mai Sơn – Khánh Thượng. Tuyến đường này không chỉ phục vụ thi công và vận chuyển vật tư trong giai đoạn đầu mà còn có ý nghĩa lâu dài trong phát triển không gian đô thị vệ tinh quanh ga.
Theo quy hoạch, khu vực quanh ga sẽ được đầu tư đồng bộ thành một trung tâm phát triển mới, kết nối với các đô thị lân cận thông qua mạng lưới giao thông hiện đại. Đây được xem là một trong những hướng phát triển chiến lược, giúp Ninh Bình tận dụng tốt cơ hội từ dự án đường sắt tốc độ cao để mở rộng không gian đô thị và thu hút đầu tư.
