Nghịch lý có tiền không tiêu được

Nguyên nhân khiến “có tiền không tiêu được”?

Trong công điện mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu Ngân hàng Nhà Nước rà soát các gói tín dụng chính sách như là gói 40.000 tỷ đồng hỗ trợ 2% từ ngân sách nhà nước để kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và các hộ kinh doanh.

Theo báo cáo gần đây của Ngân hàng Nhà nước, số tiền đã hỗ trợ lãi suất từ gói này mới đạt gần 256 tỷ đồng, tức là mới đạt khoảng 0,64% tổng số tiền. Và mới có 1.784 khách hàng đã được nhận hỗ trợ.

Chuyên xuất khẩu ngao, Công ty xuất nhập khẩu thuỷ sản Thanh Hoá thuộc nhóm được hỗ trợ lãi suất 2%. Công ty đã được ngân hàng giảm lãi một phần gói vay. Tuy nhiên, do hoạt động xuất khẩu suy giảm, doanh nghiệp đã bị dừng hỗ trợ.

“Công ty thì cũng đã được ngân hàng hỗ trợ kịp thời để đáp ứng đủ vốn. Tuy nhiên không có lợi nhuận nên là cũng khó khăn cho chung cho các doanh nghiệp”, bà Trịnh Thị Cúc, Giám đốc điều hành Công ty xuất nhập khẩu thuỷ sản Thanh Hoá cho biết.

Theo quy định, doanh nghiệp muốn được giảm lãi 2% phải chứng minh được khả năng phục hồi, khả năng trả nợ. Nên với khó khăn chung của nền kinh tế, nhiều doanh nghiệp nhỏ khó có thể đáp ứng được yêu cầu này.  

“Chúng tôi đang tìm hiểu gói hỗ trợ lãi suất 2%. Nhưng vì là doanh nghiệp nhỏ nên thực sự là chưa tiếp cận được được nguồn vốn này”, ông Dương Ngọc Hạnh, Giám đốc Công ty Cổ phần Cơ khí Chính xác HBT Việt Nam cho biết.

Phía các ngân hàng cho biết dù đã thông tin rộng rãi về gói hỗ trợ lãi suất nhưng lượng khách hàng nộp hồ sơ đạt yêu cầu không nhiều. Tuy nhiên, khi ngân hàng này dùng chính nguồn vốn của mình để giảm lãi suất cho đúng nhóm đối tượng của gói 40.000 tỷ đồng với thủ tục đơn giản hơn, thì số lượng tiếp cận khá nhiều. 

“Tất cả các ngân hàng đều gặp khó khăn khi triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% chứ không phải là tình trạng cá biệt. Chúng tôi mặc dù đã chỉ đạo toàn quốc với hơn 11.000 lượt cán bộ tín dụng nhưng hiện mới giải ngân được có 44 tỷ đồng. Ngoài ra chúng tôi đã chủ động thực hiện bằng  nguồn vốn thương mại để giảm cho những đối tượng thuộc Nghị định 31 hơn 1.000 tỷ đồng không dùng vốn ngân sách Nhà nước”, ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank cho biết.

Hồ sơ, thủ tục, điều kiện vay vốn… khiến gói hỗ trợ lãi suất 2% chậm giải ngân

Nguyên nhân lớn nhất cho việc chậm giải ngân gói 40.000 tỷ đồng theo ông Vượng là nằm ở hồ sơ, thủ tục cũng như điều kiện để vay vốn, nhất là tâm lý e ngại…

Ngân hàng Nhà nước cũng nhìn nhận, kết quả hỗ trợ lãi suất chưa như kỳ vọng là do một số vướng mắc như tâm lý e ngại thanh kiểm tra của doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp phải cân nhắc giữa lợi ích từ hỗ trợ lãi suất 2% và chi phí bỏ ra phải theo dõi hồ sơ, chứng từ, thủ tục hậu kiểm….

Gói hỗ trợ lãi suất 40.000 tỷ đồng chỉ có hiệu lực đến hết 31/12 năm nay. Trong khi hiện tại đã đến tháng 6 mà tỷ lệ giải ngân mới đạt 0,64%. Ngân hàng Nhà nước dự kiến số tiền hỗ trợ lãi suất lũy kế đến hết năm nay cũng chỉ đạt khoảng 2.570 tỷ đồng, tương đương chưa đến 6,5% tổng gói.

Như vậy với 6,5% tổng gói 40.000 tỷ đồng, tức là có đến trên 90% ngân sách hỗ trợ khó có thể giải ngân.

Đề xuất chuyển nguồn

Để giúp chính sách phát huy hiệu quả, nhiều ý kiến đã đề xuất cần có những thay đổi từ gói này, nhằm giúp nguồn tiền ngân sách được sử dụng kịp thời, hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp phục hồi kinh tế.

Trong đó, nhiều chuyên gia đề xuất không tiếp tục sửa các tiêu chí, điều kiện để hưởng hỗ trợ lãi suất 2%. Thay vào đó, cơ quan chức năng có thể nghiên cứu, chuyển nguồn ngân sách sang cho các chính sách khác có khả năng triển khai, còn dư địa thực hiện. Bởi những vướng mắc hiện nay không dễ tìm giải pháp tháo gỡ.  

“Nên chuyển tiếp hoặc chuyển sang một gói khác, hiệu quả hơn, phục hồi hỗ trợ cho doanh nghiệp”, ông Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV đề xuất.

Nhiều chuyên gia khuyến nghị, nguồn vốn chưa dùng hết có thể chuyển sang các chính sách về tài khóa, hỗ trợ giảm thuế, phí trực tiếp cho người dân, doanh nghiệp

Giả sử năm nay có giải ngân được như dự kiến của Ngân hàng Nhà nước, vẫn còn hơn 37.000 tỷ đồng nữa. Nhiều kiến nghị cho rằng có thể chuyển nguồn tiền này thành lập các quỹ bảo lãnh tín dụng, với các điều kiện cho vay thông thoáng hơn, không yêu cầu thế chấp bằng bất động sản để tháo gỡ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

“Có thể thành lập một quỹ bảo lãnh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Cụ thể, lập quỹ bảo lãnh quốc gia trong đó gộp 26 quỹ tín dụng địa phương lại thành một quỹ chung trực thuộc Chính phủ. Quỹ có nguồn vốn điều lệ ban đầu tối thiểu 20.000 tỷ cộng với hơn 1.500 tỷ đồng từ các quỹ bảo lãnh tín dụng địa phương để cho vay bảo lãnh tín chấp”, ông Phạm Xuân Hoè, Nguyên Phó Viện trưởng Viện chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đề xuất.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng khuyến nghị, nguồn vốn chưa dùng hết có thể chuyển sang các chính sách về tài khóa, hỗ trợ giảm thuế, phí trực tiếp cho người dân, doanh nghiệp.

Hiện Ngân hàng Nhà nước cũng đã có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư về kết quả hỗ trợ lãi suất để làm cơ sở xây dựng phương án đề xuất cấp có thẩm quyền điều chỉnh nhiệm vụ chi hỗ trợ lãi suất không sử dụng hết sang hình thức, chính sách hỗ trợ khác.