Vì sao lợi nhuận Techcombank vươn xa dù có cùng quy mô tài sản với ngân hàng khác?

Yếu tố tạo ra cách biệt lợi nhuận giữa Techcombank và VPBank

Trong khối ngân hàng tư nhân Việt Nam, Techcombank và VPBank đang cho thấy sự vượt trội so với nhóm còn lại. Hai ngân hàng này đang bám đuổi sát nhau về quy mô tổng tài sản khi là hai nhà băng tư nhân đầu tiên cán mốc tổng tài sản 1 triệu tỷ đồng vào quý II vừa qua. Theo đó, tổng tài sản hợp nhất của VPBank đạt gần 1,104 triệu tỷ đồng trong khi Techcombank cũng đã đạt trên 1,037 triệu tỷ đồng.

Dù tương đồng về quy mô tài sản, song lợi nhuận trước thuế Techcombank lại cao hơn hẳn so với VPBank. Cụ thể, Techcombank báo lãi hợp nhất trước thuế 15.135 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2025, cao hơn gần 4.000 tỷ so với VPBank (11.229 tỷ đồng). Đáng nói, lợi nhuận bán niên của Techcombank vẫn cao hơn 35% so với VPBank dù giảm nhẹ 3,2% so với cùng kỳ 2024, trong khi đối thủ VPBank báo lãi tăng gần 30%.

So sánh cấu trúc lợi nhuận của hai ngân hàng này có thể thấy, sự cách biệt lợi nhuận giữa Techcombank và VPBank về mặt số liệu đến từ chi phí trích lập dự phòng tín dụng.

Cụ thể, Techcombank chỉ phải trích 2.100 tỷ đồng cho chi phí dự phòng rủi ro tín dụng trong nửa đầu năm 2025 (tương đương tỷ lệ hơn 12% so với lợi nhuận thuần hơn 17.200 tỷ đồng). Trong khi đó, với hơn 23.823 tỷ đồng lợi nhuận thuần, VPBank trích gần 12.600 tỷ cho chi phí dự phòng rủi ro (tương đương gần 53%).

Áp lực trích lập dự phòng khiến lợi nhuận ròng VPBank kém xa Techcombank dù có tổng thu nhập hoạt động cao hơn 7.700 tỷ đồng và tối ưu chi phí hoạt động tốt hơn với tỷ lệ CIR đạt 25,8% (trong khi Techcombank ở mức 29,2%).

Sự khác biệt về mức trích lập của VPBank và Techcombank không chỉ xuất hiện trong nửa đầu năm 2025 mà đã duy trì suốt nhiều năm trong lại đây. Thống kê từ số liệu báo cáo tài chính giai đoạn 2015 – 2024 cho thấy, tỷ lệ chi phí dự phòng rủi ro tín dụng/lợi nhuận thuần của VPBank bình quân trong 10 năm gần nhất là gần 57%, trong khi tỷ lệ này Techcombank chỉ khoảng hơn 14%.

Nói cách khác, cứ 100 đồng lợi nhuận tạo ra, Techcombank chỉ trích 14 đồng để dự phòng rủi ro tín dụng, trong khi VPBank phải trích tới gần 57 đồng.

Trích lập dự phòng không chỉ tạo ra cách biệt lợi nhuận giữa VPBank và Techcombank mà còn là hệ quả của chiến lược kinh doanh mà mỗi ngân hàng theo đuổi.

Cụ thể, Techcombank tập trung vào phân khúc doanh nghiệp lớn và khách hàng cá nhân có thu nhập cao; trong khi VPBank tập trung mạnh vào hoạt động cho vay doanh nghiệp vừa, nhỏ và khách hàng đại chúng, thậm chí cả phân khúc dưới đại chúng thông qua công ty con FECredit.

Phân khúc của Techcombank nhỏ hơn nhưng có rủi ro tín dụng thấp. Trong khi đó VPBank tiên phong phục vụ nhóm khách hàng có thu nhập thấp, phân khúc có dư địa cực lớn nhưng rủi ro cao.

Và thực tế, trong gần 12.600 tỷ đồng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng của VPBank nửa đầu năm thì có tới gần 5.700 tỷ đồng đến từ công ty tài chính FECredit. Mức trích lập cao khiến FECredit chỉ đóng góp được hơn 200 tỷ đồng vào kết quả kinh doanh hợp nhất dù lãi thuần từ hoạt động kinh doanh lên tới hơn 5.900 tỷ đồng.

Trong khi đó, việc tập trung vào phân khúc khách hàng thu nhập cao giúp Techcombank không bị áp lực nợ xấu hay phải trích lập dự phòng cao, liên tục duy trì là một trong 2 hoặc 3 ngân hàng có nợ xấu và chi phí tín dụng thấp nhất hệ thống. Đồng thời, nguồn thu ngoài lãi lớn từ các hoạt động như chứng khoán và bảo hiểm giúp Techcombank phụ thuộc ít hơn vào hoạt động tín dụng và có nguồn thu nhập hoạt động ổn định (riêng Chứng khoán kỹ thương TCBS đóng góp hơn 3.000 tỷ đồng vào lợi nhuận hợp nhất trong nửa đầu năm 2025).

Cuộc đua trở thành tập đoàn tài chính tư nhân số 1 Việt Nam

Khi mức độ cạnh tranh trong mảng tín dụng ngày càng khốc liệt khiến NIM toàn ngành liên tục trong xu hướng giảm, Techcombank và VPBank đều đặt ra mục tiêu trở thành tập đoàn tài chính toàn diện với việc thâm nhập sâu vào lĩnh vực bảo hiểm và phát triển mạnh mảng chứng khoán, quản lý tài sản.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025, VPBank đã thông qua phương án góp vốn để thành lập công ty con hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ.

Theo đó, công ty con này sẽ có vốn điều lệ dự kiến là 2.000 tỷ đồng, với mức cụ thể sẽ do hội đồng quản trị ngân hàng quyết định dựa trên thỏa thuận. Lĩnh vực hoạt động của công ty con sẽ bao gồm các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ cơ bản, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm liên kết chung, và các nghiệp vụ bảo hiểm khác theo quy định của pháp luật và được Bộ Tài chính chấp thuận.

Trước đó, VPBank cũng đã thâu tóm OPES vào năm 2022 và đưa công ty này trở thành một trong những doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hàng đầu Việt Nam.

Với Techcombank, tháng 7 vừa qua, ngân hàng này đã được Bộ Tài chính cho phép thành lập Công ty cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Kỹ thương (TCLife) với vốn điều lệ 1.300 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Techcombank cũng đã mua lại cổ phần để Công ty Cổ phần Bảo hiểm phi nhân thọ Kỹ thương (TCGIns) trở thành công ty con của Techcombank với những kỳ vọng lớn về tiềm năng của mảng kinh doanh này.

Theo Techcombank, động thái này nhằm nâng cao dịch vụ và sản phẩm, gia tăng lợi ích tài chính và khả năng cạnh tranh của Ngân hàng. Techcombank nhận định thị trường Bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng và cơ hội để phát triển, giúp ngân hàng chủ động cung cấp những sản phẩm đa dạng, ưu việt đến với khách hàng, mang lại những lợi ích về mặt tài chính như: nhận doanh thu phí với mức phí cạnh tranh, kèm theo việc gia tăng giá trị tổng tài sản từ phần vốn góp tại công ty bảo hiểm nhân thọ.

“Chúng tôi rất tin tưởng rằng đây là thời điểm phù hợp để thành lập công ty bảo hiểm nhân thọ, và chúng tôi có thể tạo ra sự khác biệt.”, Tổng Giám đốc Techcombank nói tại buổi họp báo sau Đại hội đồng cổ đông.

Techcombank cũng kỳ vọng mảng Bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam sẽ tăng trưởng đều đặn và bền vững qua các năm, và việc tăng cường vốn đầu tư của ngân hàng tại TCGIns sẽ giúp tăng lợi nhuận trước thuế trên báo cáo tài chính hợp nhất của Techcombank hàng năm.

Như vậy, “không hẹn mà gặp”, cả hai ngân hàng tư nhân lớn nhất Việt Nam đều đã công bố kế hoạch phát triển mạnh mảng bảo hiểm trong năm 2025. Không những vậy, cả VPBank và Techcombank đều có những dự định lớn trong mảng chứng khoán khi đang sở hữu những công ty chứng khoán hàng đầu là TCBS và VPBankS.

Với Techcombank, ngân hàng này dự kiến thực hiện IPO TCBS trong năm 2025. Hiện, TCBS là doanh nghiệp đứng đầu thị phần tư vấn phát hành trái phiếu doanh nghiệp khi nắm giữ 47%. Ngoài ra, TCBS cũng nằm trong “top” 3 công ty chứng khoán thị phần môi giới lớn nhất sàn HoSE và đứng vị trí thứ 2 trên sàn HNX.

TCBS mới đây đã công bố giá bán cổ phiếu trong đợt phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) là 46.800 đồng cổ phiếu. Như vậy, sau IPO, TCBS sẽ có định giá cao hơn nhiều tên tuổi đã niêm yết lâu năm trên sàn chứng khoán như Thế Giới Di Động, Sacombank, ACB, Vietnam Airlines, Becamex IDC, SSI… Giá trị thị trường của doanh nghiệp này còn gấp nhiều lần các công ty trong ngành như VIX, VNDirect, HSC, Vietcap…

Lãnh đạo của TCBS chia sẻ công ty đạt mục tiêu vốn hóa đạt 5 tỷ USD (khoảng 131.500 tỷ đồng). Cổ phiếu doanh nghiệp này dự kiến sẽ được niêm yết cuối năm nay.

Còn tại VPBank, nhờ bệ phóng là ngân hàng “mẹ”, VPBankS đã lọt top 4 công ty chứng khoán cho vay nhiều nhất. Dư nợ cho vay ký quỹ của đơn vị này gần như tăng gấp đôi chỉ trong vòng 6 tháng đầu năm 2025, từ hơn 9.400 tỷ lên 17.653 tỷ đồng, tăng tới 8.206 tỷ so với đầu năm.

Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025 vừa qua, VPBank cũng thông qua phương án góp vốn, nhận chuyển nhượng phần vốn góp/mua cổ phần để một công ty quản lý quỹ trở thành công ty con của VPBank.

“Đây là chiến lược của ngân hàng nhằm phát triển VPBank theo mô hình tập đoàn tài chính. Bảo hiểm nhân thọ và quản lý quỹ là hai mảnh ghép không thể thiếu của một tập đoàn tài chính”, Phó Chủ tịch VPBank Bùi Hải Quân nhấn mạnh.