Rủi ro đáng sợ, nhưng tụt hậu còn đáng sợ hơn

AI và những “cơn gió ngược”: Nhận diện 4 rủi ro lớn

Việc triển khai AI trong một ngành được quản lý chặt chẽ như ngân hàng đi kèm với nhiều thách thức không thể xem nhẹ. Các nhà quản lý và cơ quan giám sát đang ngày càng chú ý hơn đến cách các tổ chức tài chính sử dụng công nghệ này.

Rủi ro về dữ liệu và sự sai lệch

Nếu dữ liệu đầu vào mang tính thiên vị, kết quả đầu ra của AI chắc chắn cũng sẽ sai lệch. Ví dụ, một mô hình AI được huấn luyện dựa trên dữ liệu phê duyệt khoản vay trong quá khứ có thể vô tình “học” theo những định kiến về giới tính, chủng tộc hoặc khu vực địa lý. Điều này có thể dẫn đến việc từ chối các khách hàng đủ điều kiện một cách không công bằng, gây ra tổn thất về danh tiếng và các vấn đề pháp lý nghiêm trọng liên quan đến luật cho vay công bằng.

Rủi ro về bảo mật và quyền riêng tư

Các ngân hàng nắm giữ một lượng lớn dữ liệu nhạy cảm của khách hàng. Việc tích hợp các mô hình AI, đặc biệt là những mô hình từ bên thứ ba, có thể tạo ra những lỗ hổng bảo mật mới. Tin tặc có thể tấn công vào hệ thống AI để đánh cắp thông tin hoặc thao túng các quyết định tài chính. Hơn nữa, việc sử dụng dữ liệu cá nhân để huấn luyện AI phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quyền riêng tư như GDPR ở châu Âu hay các luật tương tự ở mỗi quốc gia. Bất kỳ sự vi phạm nào cũng có thể dẫn đến các khoản phạt khổng lồ.

Rủi ro về pháp lý và tuân thủ

Khung pháp lý cho AI vẫn đang trong giai đoạn hình thành, tạo ra một “vùng xám” cho các ngân hàng. Các cơ quan quản lý như Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB) tại Hoa Kỳ đã đưa ra cảnh báo rằng các tổ chức phải chịu trách nhiệm hoàn toàn cho các quyết định của thuật toán, bất kể chúng được phát triển nội bộ hay bởi một nhà cung cấp bên ngoài. Ngân hàng cần đảm bảo rằng hệ thống AI của họ minh bạch, có thể giải thích được và tuân thủ mọi quy định hiện hành.

Rủi ro từ “ảo giác” của AI

Đây là một vấn đề đặc trưng của AI tạo sinh. Các mô hình ngôn ngữ lớn đôi khi có thể tạo ra những thông tin hoàn toàn sai lệch nhưng lại được trình bày một cách rất thuyết phục. Hãy tưởng tượng một trợ lý ảo AI tư vấn cho khách hàng về một sản phẩm tài chính không tồn tại, hoặc một hệ thống phân tích thị trường đưa ra dự báo dựa trên dữ liệu “ảo”. Hậu quả có thể rất tai hại, từ việc làm suy giảm lòng tin của khách hàng đến việc gây ra những tổn thất tài chính trực tiếp.

Cái giá của sự do dự: Tại sao đứng yên còn nguy hiểm hơn tiến về phía trước?

Mặc dù các rủi ro trên là có thật, nhưng các chuyên gia cho rằng rủi ro lớn nhất đối với các ngân hàng hiện nay chính là không làm gì cả. Sự do dự có thể khiến họ phải trả một cái giá đắt hơn nhiều trong dài hạn.

Mất lợi thế cạnh tranh

Trong khi bạn đang cân nhắc, đối thủ của bạn đã hành động. Các ngân hàng và fintech tiên phong đang sử dụng AI để tự động hóa quy trình, giảm chi phí vận hành, và đưa ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn. Họ có thể phân tích dữ liệu để xác định các cơ hội thị trường mới, tối ưu hóa danh mục đầu tư và phát hiện gian lận hiệu quả hơn. Những tổ chức không theo kịp sẽ dần trở nên kém hiệu quả, chi phí cao hơn và mất đi khả năng cạnh tranh.

Trải nghiệm khách hàng kém

Khách hàng ngày nay mong đợi những trải nghiệm được cá nhân hóa, liền mạch và tức thì. AI chính là công cụ để đáp ứng những kỳ vọng đó. Từ chatbot thông minh hỗ trợ 24/7, các đề xuất sản phẩm tài chính phù hợp với từng cá nhân, cho đến quy trình mở tài khoản hay vay vốn được đơn giản hóa tối đa. Một ngân hàng không ứng dụng AI sẽ chỉ có thể cung cấp những dịch vụ “một đề xuất cho tất cả”, dần trở nên lỗi thời và mất khách hàng vào tay những đối thủ thấu hiểu họ hơn.

Bỏ lỡ cơ hội đổi mới và tăng trưởng

AI không chỉ là công cụ để tối ưu hóa những gì đang có, nó còn là chìa khóa để mở ra những cánh cửa mới. AI có thể giúp ngân hàng phân tích các xu hướng kinh tế vĩ mô, hành vi người tiêu dùng để phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính hoàn toàn mới. Bằng cách đứng ngoài cuộc chơi AI, các ngân hàng đang tự tước đi cơ hội để đổi mới, dẫn đầu thị trường và tìm kiếm các nguồn doanh thu mới.

Suy giảm hiệu quả hoạt động

Nhiều quy trình trong ngân hàng vẫn còn thủ công, lặp đi lặp lại và tốn nhiều nhân lực. AI có thể giải phóng con người khỏi những công việc này, cho phép họ tập trung vào các nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo, tư duy phản biện và tương tác sâu với khách hàng. Việc duy trì các quy trình cũ kỹ không chỉ làm tăng chi phí mà còn làm giảm năng suất và sự hài lòng của nhân viên.

Vượt bão AI: Lộ trình 4 bước đi khôn ngoan cho các ngân hàng

Đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan này, các ngân hàng cần một chiến lược tiếp cận AI cân bằng và khôn ngoan. Thay vì sợ hãi hoặc lao vào một cách mù quáng, họ nên áp dụng một lộ trình có phương pháp.

Một là: Xây dựng chiến lược và quản trị AI rõ ràng

Trước hết, cần thành lập một ban chỉ đạo hoặc một nhóm chuyên trách về AI, bao gồm đại diện từ các bộ phận kinh doanh, công nghệ, pháp lý và tuân thủ. Nhóm này sẽ chịu trách nhiệm xây dựng một khuôn khổ quản trị rủi ro, xác định các nguyên tắc đạo đức và đảm bảo các dự án AI phù hợp với mục tiêu chiến lược chung của ngân hàng.

Hai là: Bắt đầu từ những ứng dụng nội bộ, rủi ro thấp

Thay vì triển khai AI ngay lập tức vào các lĩnh vực nhạy cảm như phê duyệt tín dụng, các ngân hàng có thể bắt đầu với những ứng dụng nội bộ. Ví dụ: sử dụng AI để tóm tắt các báo cáo dài, phân tích phản hồi của khách hàng, tối ưu hóa hoạt động marketing, hoặc tạo mã cho các tác vụ công nghệ thông tin đơn giản. Những thành công ban đầu này sẽ giúp xây dựng niềm tin, kinh nghiệm và văn hóa AI trong toàn tổ chức.

Bà là: Con người là trung tâm

Công nghệ chỉ là công cụ. Thành công của AI phụ thuộc vào con người. Các ngân hàng cần đầu tư vào việc đào tạo và nâng cao kỹ năng cho nhân viên, giúp họ hiểu về cả tiềm năng và hạn chế của AI. Cần khuyến khích một văn hóa thử nghiệm, nơi nhân viên không ngại đề xuất ý tưởng mới và học hỏi từ những sai sót.

Bốn là: Hợp tác và học hỏi

Không ngân hàng nào có thể tự mình làm tất cả. Việc hợp tác với các công ty công nghệ, các trường đại học, và tham gia vào các hiệp hội ngành là rất quan trọng để cập nhật những xu hướng mới nhất, chia sẻ kinh nghiệm và cùng nhau xây dựng các tiêu chuẩn chung cho việc ứng dụng AI có trách nhiệm.

Kết luận

Cuộc cách mạng AI đang diễn ra với tốc độ chóng mặt. Đối với ngành ngân hàng, AI không phải là một lựa chọn, mà là một điều tất yếu. Việc né tránh công nghệ này vì lo sợ rủi ro cũng giống như một con tàu từ chối ra khơi vì sợ bão tố, để rồi cuối cùng bị rỉ sét tại bến cảng. Rủi ro thực sự không nằm ở việc áp dụng AI, mà nằm ở việc bị tê liệt bởi nỗi sợ hãi và trở nên lạc hậu. Thách thức và cũng là cơ hội cho các nhà lãnh đạo ngân hàng là dẫn dắt tổ chức của mình vượt qua con sóng AI một cách khôn ngoan, có kiểm soát và có tầm nhìn, biến những rủi ro tiềm ẩn thành lợi thế cạnh tranh bền vững cho tương lai.

Nguồn tham khảo: The Financial Brand

Tổng hợp bởi Nhóm tác giả Công ty DTSVN – đơn vị chuyên về Giải pháp chuyển đổi số ngành tài chính ngân hàng