Theo số liệu từ Bộ Công an, trong 8 tháng đầu năm 2025 đã phát hiện gần 1.500 vụ việc lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng. Tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng trong quý III/2025 tuy giảm về số vụ nhưng chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm, số nạn nhân trong mỗi vụ tăng cao.
Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân. (Ảnh: Tiền Phong)
Trong tọa đàm “Bảo vệ tài chính cá nhân – Làm chủ đồng tiền”, Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân – Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an chia sẻ: Các thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng phong phú và mỗi ngày một diễn biến. Tuy nhiên, các chiêu trò này đều nhắm vào hai bản năng cơ bản nhất của con người là sự sợ hãi và lòng tham.
Minh hoạ kịch bản lừa đảo điển hình từ góc độ lòng tham, Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân cho biết, lợi dụng nhu cầu làm thêm của sinh viên hoặc nhu cầu việc làm online của các mẹ “bỉm sữa”, các đối tượng lừa đảo dụ dỗ “con mồi” thực hiện các “nhiệm vụ” đơn giản như like một trang web để nhận tiền vào một tài khoản ảo, từ các nhiệm vụ đơn giản ban đầu, số tiền ảo này tăng lên nhanh chóng, tạo cảm giác dễ dàng kiếm tiền và cuốn nạn nhân vào sâu hơn. Khi xảy ra “trục trặc”, nạn nhân bị yêu cầu nạp tiền thật để “kích hoạt trở lại” tài khoản, dẫn đến thiệt hại có thể lên tới hàng tỷ đồng.
Một kịch bản lừa đảo khác là các đối tượng đánh vào lòng tham ở phương diện tình cảm với những lớp lang tinh vi. Đối tượng lừa đảo giả quân nhân nước ngoài, đang làm nhiệm vụ trong các cuộc chiến, kết bạn làm quen với phụ nữ qua mạng xã hội. Từ ân cần hỏi han hàng ngày, chia sẻ tâm tư đến ngỏ lời yêu và hứa hẹn xây dựng cuộc sống tốt đẹp, rồi viện cớ gặp “rào cản” về thủ tục hành chính, đối tượng lừa đảo yêu cầu nạn nhân chuyển tiền để giải quyết, nhận quà giá trị hoặc số tiền lớn. Những câu chuyện này chúng ta đã được đọc rất nhiều trên các kênh truyền thông, báo chí.
Nói về các kịch bản lừa đảo đánh vào nỗi sợ hãi, Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân cho hay, các đối tượng thường mạo danh cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án,… đưa ra các thông tin giả mạo khiến “con mồi” lo lắng gặp rắc rối về pháp luật như liên quan đến đường dây ma túy, rửa tiền hay gây tai nạn giao thông nghiêm trọng.
Theo ông Quân, việc nắm bắt hết các thủ đoạn là “bất khả thi” bởi chúng được tạo ra bởi các “tập đoàn tội phạm” hoạt động có tổ chức và liên tục thay đổi. Tình trạng lừa đảo qua mạng hiện nay phần lớn xuất phát từ các đường dây, tập đoàn tội phạm hoạt động ở nước ngoài như Campuchia, Myanmar, Philippines, Trung Đông… Giám đốc Trung tâm huấn luyện Cục A05 cảnh báo, khi tiền đã chuyển vào tài khoản của chúng, gần như ngay lập tức bị rút sạch, khiến việc lấy lại rất khó. Ngay cả những thông tin hỗ trợ lấy lại tiền cũng lại là một kịch bản lừa đảo.
Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân nhấn mạnh, để chống lừa đảo, mỗi người phải tiêm cho mình những liều “vắc xin” tăng cường hiểu biết, từ đó chế ngự nỗi sợ hãi và lòng tham. Cần cảnh giác trước “tất cả những nguồn lợi tự nhiên từ trên trời rơi xuống”. Ông Quân khuyến cáo: Bất kỳ cơ hội đầu tư nào có lợi nhuận siêu cao mà dễ dàng đều cần được xem xét kỹ lưỡng. Luôn áp dụng “nguyên tắc về kiểm tra” trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào trên không gian mạng, đặc biệt là các giao dịch tài chính. Chúng ta cần phải tiếp nhận tỉnh táo và có quy tắc tiếp nhận. Đặc biệt, chúng ta không một mình, không tự đặt bản thân vào sự đơn độc vì chúng ta có các cơ quan chức năng, có tập thể… để xử lý các tình huống phát sinh.
