Quốc hội Iran ngày 22/6 đã thông qua một nghị quyết mang tính bước ngoặt, cho phép đóng eo biển Hormuz – tuyến hàng hải chiến lược vận chuyển gần 1/5 sản lượng dầu toàn cầu “khi cần thiết”, nhằm đáp trả các cuộc không kích của Mỹ vào loạt cơ sở hạt nhân Iran tối 21/6.
Phát biểu trước Quốc hội, các nghị sĩ Iran khẳng định việc đóng cửa Hormuz là “hành động phòng vệ chủ quyền” và là “lựa chọn bắt buộc nếu Mỹ tiếp tục leo thang”. Nghị quyết nhận được sự ủng hộ gần như tuyệt đối từ các thành viên, trong bối cảnh căng thẳng giữa hai quốc gia đang lên đến đỉnh điểm sau chiến dịch quân sự “Midnight Hammer” (búa tạ nửa đêm) do Washington phát động.
Tướng Esmail Kosari – thành viên Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) kiêm nghị sĩ – tuyên bố: “Iran có toàn quyền quyết định sử dụng Hormuz như một đòn răn đe. Nếu cần, eo biển này sẽ được đóng ngay lập tức”.
Tuy nhiên, quyết định cuối cùng về việc thực thi vẫn thuộc về Hội đồng An ninh quốc gia tối cao, cơ quan quyền lực hàng đầu trong hệ thống chính trị Iran, dưới sự chỉ đạo của Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei.
Tàu thuyền đi qua eo biển Hormuz. (Ảnh: IRNA)
Tuyến dầu huyết mạch
Eo biển Hormuz – chỉ rộng 33 km tại điểm hẹp nhất – được xem là “yết hầu năng lượng thế giới”. Gần 20 triệu thùng dầu/ngày, tương đương 20% sản lượng toàn cầu, cùng khí gas hóa lỏng từ các quốc gia vùng Vịnh như Ả Rập Xê-út, UAE, Kuwait và Qatar đều phải đi qua tuyến đường này để ra thị trường quốc tế.
Việc phong tỏa nếu được thực thi sẽ gây gián đoạn nghiêm trọng, làm giá dầu tăng vọt và ảnh hưởng đặc biệt đến các nền kinh tế Á‑Âu phụ thuộc vào dầu nhập khẩu .
Việc Iran đóng eo biển – nếu xảy ra – sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử nước này chính thức thực hiện lời đe dọa được đưa ra từ hơn một thập kỷ trước. Trước đó, Tehran từng nhiều lần dọa đóng Hormuz để đáp trả trừng phạt quốc tế, nhưng chưa lần nào biến điều đó thành hiện thực.
Chính quyền Mỹ đã lên tiếng cảnh báo rằng bất kỳ hành động nào làm gián đoạn tự do hàng hải qua Eo biển Hormuz sẽ bị xem là “hành động gây hấn nghiêm trọng”.
Phó Tổng thống J.D. Vance tuyên bố: “Đóng eo biển sẽ không khiến Iran mạnh lên, mà chỉ tự cô lập chính mình với cộng đồng quốc tế”.
Trong khi đó, giá dầu Brent trong phiên giao dịch chiều 22/6 đã tăng lên ngưỡng 93 USD/thùng, mức cao nhất kể từ tháng 10/2024. Giới phân tích cảnh báo nếu eo biển bị phong tỏa thực sự, thị trường năng lượng toàn cầu sẽ đối mặt cú sốc mới, với giá dầu có thể vượt 120 USD/thùng chỉ trong vài tuần.
Một số nước nhập khẩu dầu lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Hàn Quốc đã lên tiếng kêu gọi các bên kiềm chế, đồng thời thúc giục Liên hợp quốc triệu tập họp khẩn để tìm giải pháp hạ nhiệt.
Theo giới quan sát, với việc kích hoạt lá bài Hormuz, Iran không chỉ đưa căng thẳng với Mỹ sang một nấc thang mới mà còn kéo theo hệ lụy toàn cầu. Dù quyết định đóng eo biển chưa được thực thi ngay, đây rõ ràng là thông điệp cứng rắn của Tehran – rằng họ sẵn sàng “tạo sóng” nếu bị dồn đến chân tường.
