Diễn đàn Kinh tế thường niên MB Economic Insights lần thứ 11, với chủ đề: “Chủ động thích ứng – Tạo đà bứt phá”, do Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) tổ chức mới đây, đã mang đến cho cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhiều thông tin giá trị, bám sát thực tiễn về triển vọng thị trường toàn cầu năm 2026.
Trải qua hơn một
thập kỷ tổ chức, MB Economic Insights đã trở thành nơi hội tụ của những
góc nhìn sắc sảo, những dự báo kinh tế cập nhật và các giải pháp hành động thực
chất, góp phần định hướng chiến lược dài hạn cho cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập
khẩu Việt Nam. Năm nay, diễn đàn thu hút gần 400 doanh nghiệp xuất nhập khẩu
hàng đầu, cùng các chuyên gia kinh tế trong nước và quốc tế, khẳng định vị thế
của MB là đơn vị tiên phong kết nối tri thức và giải pháp tài chính cho doanh
nghiệp Việt Nam.
Nhận định về triển vọng tăng trưởng, lạm phát và việc làm tại
các khu vực trọng điểm như Mỹ, châu Âu và Đông Nam Á trong năm 2026, ông Sacha
Dray, Chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam, nhấn
mạnh: “Việt Nam vẫn duy trì tiềm năng tăng trưởng tích cực nhờ nền tảng vĩ mô ổn
định, song cần tiếp tục nâng cao năng suất và khả năng thích ứng của khu vực tư
nhân”.
Thông tin về xu hướng chính sách tiền tệ toàn cầu và diễn biến
thương mại quốc tế, TS. Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Trường Chính sách công và
Quản lý Fulbright, đánh giá: Việt Nam đang ở thời điểm cần “tận dụng dư địa
chính sách để kích thích tăng trưởng mà vẫn kiểm soát được rủi ro lạm phát và nợ
công”.
Tâm điểm của MB Economic Insights 2025 là hai phiên thảo luận
chuyên đề, với sự tham gia của các chuyên gia kinh tế hàng đầu trong và ngoài
nước, cùng lãnh đạo MB và đại diện cộng đồng doanh nghiệp.
Phiên thảo luận 1, với chủ đề “Tác động của thuế quan thương
mại và đầu tư công đến hoạt động của doanh nghiệp”, các chuyên gia đã phân tích
sâu các kịch bản điều chỉnh thuế quan và tác động đến từng nhóm ngành xuất nhập
khẩu chủ lực, đồng thời nhấn mạnh vai trò của đầu tư công như một động lực tăng
trưởng then chốt. Nhiều đề xuất cải cách thể chế cũng được đưa ra nhằm thúc đẩy
khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn.
Phiên thảo luận 2 với chủ đề “Thị trường tiền tệ, ngoại hối
và các giải pháp đề xuất cho doanh nghiệp”, nội dung thảo luận tập trung vào dự
báo kinh tế vĩ mô năm 2026, bao gồm các kịch bản tăng trưởng GDP, biến động
CPI, cũng như tác động của tỷ giá, lãi suất và chính sách tài khóa đến hoạt động
sản xuất, xuất nhập khẩu. Các diễn giả đưa ra khuyến nghị nhằm giúp doanh nghiệp
chủ động phòng vệ rủi ro tỷ giá và lãi suất, đồng thời tận dụng chính sách hỗ
trợ tài chính để phục hồi bền vững.
Cũng tại sự kiện, từ góc nhìn của ngân hàng, ông Phạm Như
Ánh, Tổng Giám đốc MB đã đưa ra những dự báo về thị trường tài chính trong năm
2026 đối với tỷ giá và lãi suất từ trong nước tới quốc tế. Theo đó, MB đã chủ động
tối ưu chi phí, duy trì lãi suất cho vay ổn định và hỗ trợ doanh nghiệp vượt
qua khó khăn bằng các gói tín dụng ưu đãi, sản phẩm phòng ngừa rủi ro tỷ giá và
tư vấn mở rộng thị trường xuất nhập khẩu. Trên tinh thần “Chủ động thích ứng –
Tạo đà bứt phá”, MB tập trung dự báo xu hướng ngành nghề, xây dựng chính sách
phù hợp và phát triển mạnh mẽ nền tảng số BIZ MBBank, giúp doanh nghiệp dễ dàng
thực hiện giao dịch, vay vốn và thanh toán quốc tế trực tuyến. Chiến lược này
giúp MB duy trì tăng trưởng tín dụng ổn định, hướng tới mục tiêu phát triển bền
vững và hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội trong năm 2026.
Các đại biểu doanh nghiệp đánh giá cao tính thực tiễn của sự
kiện. Ông Đào Tiến Thịnh, Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Nhựa gỗ
Châu Âu, nhận định: “MB Economic Insights luôn là nơi giúp doanh nghiệp chúng
tôi cập nhật xu hướng thị trường, hiểu rõ rủi ro và có cơ sở xây dựng chiến lược
phát triển dài hạn. Năm nay, các nội dung bàn luận về tỷ giá và chính sách tài
khóa đặc biệt hữu ích cho ngành xuất nhập khẩu”.
Tương tự, bà Phan Hồng Huê, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần
Tập đoàn Intimex, chia sẻ: “Những dự báo và khuyến nghị từ diễn đàn đã hỗ trợ
chúng tôi hoạch định chiến lược tài chính và sử dụng hiệu quả các công cụ phòng
vệ phái sinh mà MB cung cấp”.
Một trong những nội dung trọng tâm và thiết thực nhất của diễn
đàn MB Economic Insights 11th là phần phân tích của bà Trịnh Thị Thu
Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), về vai trò của quy tắc
xuất xứ (rules of origin) trong bối cảnh xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng.
Theo bà Hiền, trong bối cảnh thuế quan đang bao phủ thương mại
quốc tế, có những mặt hàng thoạt nhìn tưởng gặp khó khăn, nhưng thực tế đang
trong quá trình thích ứng với các tiêu chuẩn cao hơn để tiếp cận thị trường quốc
tế. Do đó, thách thức ngắn hạn hoàn toàn có thể trở thành cơ hội dài hạn nếu
doanh nghiệp xây dựng chiến lược phù hợp.
Ví dụ, với các mặt hàng xuất khẩu sang các quốc gia đã ký Hiệp
định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam, thuế quan ưu đãi là yếu tố then chốt
để mở rộng thị trường. Tuy nhiên, để được hưởng mức thuế này, hàng hóa phải đáp
ứng quy tắc xuất xứ và các quy tắc này khác nhau tùy từng FTA.
Chẳng hạn, cùng một mặt hàng dệt may, nếu xuất sang EU phải
tuân thủ quy tắc “từ vải trở đi”, tức là công đoạn từ dệt, hoàn thiện vải đến
may hoàn chỉnh sản phẩm phải được thực hiện trong khối. Trong khi đó, xuất sang
CPTPP yêu cầu “từ sợi trở đi”, nghĩa là cả công đoạn xe sợi cũng phải nằm trong
khu vực hiệp định.
Doanh nghiệp cần coi chứng từ xuất xứ (certificate of
origin) không chỉ là thủ tục mà là công cụ chiến lược. Ví dụ, bít tất dệt kim
xuất khẩu sang CPTPP nếu không có chứng từ xuất xứ thì chịu thuế MFN 18%, còn nếu
có, thuế là 0%. Như vậy, thay vì giảm giá bán, doanh nghiệp nên tập trung vào
việc đáp ứng điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế quan.
Theo bà Hiền, ban đầu, nhiều doanh nghiệp có thể gặp khó
khăn do chưa nắm rõ hoặc chưa cập nhật đầy đủ các quy định liên quan đến xuất xứ.
Tuy nhiên, nếu có sự chuẩn bị phù hợp và kế hoạch sản xuất bài bản, hàng hóa sẽ
đủ điều kiện để hưởng ưu đãi không chỉ tại một mà tại nhiều thị trường. Ví dụ,
tỷ lệ mặt hàng da giày có chứng nhận xuất xứ và được hưởng ưu đãi theo EVFTA hiện
đạt trên 90%, thậm chí gần 100%; thủy sản trên 80%; trong khi dệt may mới chỉ đạt
30–40%.
Tại Hoa Kỳ, doanh nghiệp cũng cần lưu ý nguy cơ bị điều tra
gian lận xuất xứ. Để hưởng ưu đãi và tránh rủi ro, hàng hóa phải thực sự đáp ứng
tiêu chí về nguồn gốc. Hiện nay, Việt Nam và Hoa Kỳ đã có tuyên bố chung về đàm
phán thuế quan, và các trao đổi sâu hơn sẽ được triển khai. Tuy nhiên, nếu hàng
hóa không đáp ứng quy tắc xuất xứ, thì mức thuế 0% cũng trở nên vô nghĩa.
Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nhấn mạnh: “Nếu không đáp ứng
quy tắc xuất xứ, thì những con số về mức thuế chỉ là công bố trên giấy, không
mang lại lợi ích thực chất. Doanh nghiệp cần chủ động nắm rõ thông tin, xây dựng
năng lực sản xuất phù hợp để tận dụng hiệu quả các FTA và tránh bị loại khỏi
các thị trường chiến lược”.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động và các quy tắc
xuất xứ ngày càng siết chặt, các chuyên gia kinh tế nhấn mạnh: “Doanh nghiệp Việt
Nam phải cấp tốc tái định hình chiến lược để duy trì đà tăng trưởng”. Theo TS
Nguyễn Xuân Thành, các doanh nghiệp nên đẩy mạnh tiếp cận các thị trường như
Trung Quốc, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu trong
năm 2026. Ngược lại, thị trường ASEAN, dù gần gũi nhưng có thể trở thành “điểm
nghẽn”, do sự cạnh tranh gay gắt từ hàng Trung Quốc giá rẻ đang chiếm lĩnh khu
vực, khiến các doanh nghiệp Việt Nam gặp khó trong việc mở rộng thị phần.
Đồng tình, ông Sacha Dray cũng cho rằng thị trường EU với
tiêu chuẩn cao, cùng khu vực châu Á với tốc độ tăng trưởng tiêu dùng nhanh, là
hai hướng đi khả thi cho doanh nghiệp xuất khẩu trong những năm tới.
Đa dạng hóa thị trường, sản phẩm và chuỗi cung ứng;
tăng hàm lượng nội địa; đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp FDI chất
lượng cao là những bước đi không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thương
trong ngắn hạn, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ trong
dài hạn.
–
