Ngày 14-6, hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” – trong chuỗi chương trình Ngày không tiền mặt do Báo Tuổi Trẻ khởi xướng, phối hợp với Vụ Thanh toán, Thời báo Ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước, Sở Công Thương TP HCM, Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) tổ chức – đã diễn ra tại TP HCM.
Tại hội thảo, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh khi phát triển thương mại điện tử đương nhiên phải thanh toán không tiền mặt. Thanh toán không tiền mặt vừa nhanh vừa kịp thời; giúp minh bạch hóa dòng tiền, thúc đẩy kinh tế số phát triển.
Thanh toán không tiền mặt không chỉ thúc đẩy hiệu quả ngành ngân hàng mà còn giúp tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ công, nâng cao năng suất lao động và tiết giảm chi phí xã hội.
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc phát biểu tại hội thảo
“Tuy vậy, vẫn có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Do đó cần phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, bảo đảm quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân” – Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó chủ tịch UBND TP HCM, nhìn nhận thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống. Dù vậy, từ thực tiễn triển khai tại TP HCM, việc thanh toán không tiền mặt vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định.
“Vấn đề bảo mật an toàn giao dịch cho người dùng là một trong những trở ngại khiến người dân còn e ngại khi sử dụng, nhất là trong bối cảnh nguy cơ tội phạm công nghệ cao, lừa đảo, đánh cắp dữ liệu cá nhân ngày càng tinh vi, phức tạp” – ông Dũng nhận xét.
Giới thiệu thanh toán không tiền mặt tích hợp phương tiện công cộng tại gian hàng trong chương trình Ngày hội tiền mặt năm 2025
Để thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, tạo niềm tin cho người dùng yên tâm sử dụng các phương thức thanh toán số, ngành ngân hàng đang triển khai nhiều giải pháp, bao gồm cả ứng dụng AI nhằm hạn chế, ngăn hạn rủi ro lừa đảo của tội phạm mạng.
Từ ngày 1-7-2024, khách hàng cá nhân bắt buộc xác thực căn cước công dân (CCCD) gắn chip và sinh trắc học khi thực hiện giao dịch tài chính. Từ ngày 1-7-2025, quy định này sẽ tiếp tục mở rộng với đại diện pháp lý của doanh nghiệp.
Theo ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, thanh toán không dùng tiền mặt đang đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế số, góp phần nâng cao minh bạch, thúc đẩy thương mại điện tử và dịch vụ công, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an cùng các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Hiện nay, đã có hơn 110,8 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711.000 hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học.
Ngày không tiền mặt năm 2025 có chủ đề “Thanh toán không tiền mặt thúc đẩy kinh tế số”. Chuỗi sự kiện này được tổ chức ở thời điểm năm cuối thực hiện Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021-2025 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Một trong những điểm nhấn tại chuỗi sự kiện năm nay là lễ hội “Ting Ting Day”, diễn ra từ 7 giờ 30 sáng 14 đến 21 giờ tối 15-6 tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, TP HCM).
Đề cập giải pháp ứng dụng AI để phòng tránh tội phạm công nghệ mạng, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán – Ngân hàng Nhà nước, cho rằng vấn đề cần phải quan tâm là tuyên truyền cho người dân những thủ đoạn của tội phạm để từ đó có kiến thức khi giao dịch an toàn trên kênh số, không bị sập bẫy của tội phạm công nghệ.
Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ cùng với các ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán triển khai các giải pháp công nghệ để ngăn chặn tội phạm công nghệ. Trong đó, ngành ngân hàng triển khai dự án thu thập tài khoản giả mạo để đưa ra cảnh báo kịp thời cho khách hàng.
“Các ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán sẽ cảnh báo cho khách hàng nếu chuyển tiền cho tài khoản nhận nằm trong kho dữ liệu tài khoản giả mạo. Khi được cảnh báo, người chuyển tiền sẽ cân nhắc có nên chuyển hay không” – ông Dũng giải thích.
Trải nghiệm Pickleball thực tế ảo tại gian triển lãm của VPBank
Hiện tại, BIDV, MB… là những ngân hàng ứng dụng giải pháp AI này để phát hiện, cảnh báo tài khoản nghi ngờ gian lận, lừa đảo, từ đó khuyến cáo khách hàng về việc có tiếp tục chuyển tiền hay không, giảm rủi ro bị mất tiền oan.
Bà Đỗ Quế Anh, Phó Giám đốc Khối ngân hàng số MB, cho biết ngân hàng đang ứng dụng AI để phân tích hành vi giao dịch bất thường theo thời gian thực, đa chiều, dữ liệu khổng lồ. AI cũng phát hiện các hành vi như deep fake (giả danh khuôn mặt); phát hiện các tài khoản nghi ngờ gian lận, lừa đảo từ đó cảnh báo tới khách hàng.
“Tổng số tiền bảo vệ khách hàng lên tới hàng chục tỉ đồng mỗi tháng và số vụ việc khách hàng bị lừa đảo giảm tới 95% nhờ giải pháp này” – bà Quế Anh dẫn chứng.
Theo ông Nguyễn Hưng Nguyên, Phó Tổng giám đốc NAPAS, trong quý I/2025, người dân đã thực hiện 5,5 tỉ giao dịch không dùng tiền mặt. Trong đó, 4,5 tỉ giao dịch trên kênh số với 40 triệu tỉ đồng. Sự thay đổi hành vi thanh toán không tiền mặt trong xã hội là rất nhanh chóng. Quy mô kinh tế số Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ trong mấy năm gần đây, trong đó, thương mại điện tử đóng góp hơn 60%.
