Hành trình tạo nên chatbot mang bản sắc Việt
Năm 2022, sự xuất hiện của ChatGPT đánh dấu bước ngoặt toàn cầu, đưa AI từ công nghệ dành riêng cho kỹ thuật trở thành chủ đề phổ biến trong truyền thông, giáo dục và kinh doanh. Việt Nam nhanh chóng bắt nhịp, tích hợp các công cụ AI quốc tế vào sản phẩm và quy trình số.
Tuy nhiên, AI ngoại có hạn chế khi xử lý tiếng Việt, đặc biệt trong các lĩnh vực đặc thù như pháp luật, giáo dục phổ thông hay hội thoại vùng miền. Từ đó, AI Việt chuyển mình từ giai đoạn ứng dụng sang làm chủ công nghệ, hướng tới xây dựng bản sắc riêng.
AI Việt trên hành trình làm chủ công nghệ
Trong giai đoạn đầu, hầu hết các ứng dụng AI tại Việt Nam được xây dựng trên nền tảng sẵn có từ nước ngoài. Các công ty tích hợp API từ Google, OpenAI hoặc Microsoft để tạo chatbot, phân tích văn bản, hoặc tạo sinh nội dung cơ bản. Đây là giai đoạn giúp các doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, bảo hiểm, giáo dục, làm quen với AI như một công cụ tăng năng suất.
FPT.AI triển khai hàng nghìn bot trả lời khách hàng tự động; VAIS cung cấp giải pháp chuyển giọng nói thành văn bản trong môi trường hành chính công; Vbee và các start-up khác phát triển hệ thống TTS (Text-to-Speech) bằng tiếng Việt chuẩn… Tuy nhiên, hạn chế lớn vẫn là việc phụ thuộc vào mô hình nước ngoài và dữ liệu ngôn ngữ Việt còn hạn hẹp.
Từ giữa năm 2023, khi các mô hình mã nguồn mở như LLaMA hay Mistral trở thành xu hướng, AI Việt bắt đầu chuyển từ tích hợp sang làm chủ. VinAI phát triển PhởGPT chuyên dụng cho tiếng Việt; VinBigdata ra mắt ViGPT chuyên sâu về lĩnh vực đặc thù của Việt Nam như pháp luật, lịch sử, văn hóa, danh nhân; FPT.AI ứng dụng mô hình RAG kết hợp dữ liệu Việt; VAIS xây dựng tập dữ liệu chuẩn hóa phục vụ nhận dạng giọng nói.
Kiến tạo bản sắc và hệ sinh thái riêng
Bước sang năm 2025, nhiều đơn vị không còn dừng ở việc cải tiến, mà đã bắt đầu xây dựng bản sắc riêng cho AI Việt. Không chỉ đơn giản là hiểu tiếng Việt, các mô hình mới đang được huấn luyện để hành xử như một “người Việt số” phản ánh cách nói chuyện, thói quen, logic suy nghĩ và cả các khái niệm xã hội mang tính bản địa.
Ví dụ, các sản phẩm của FPT Smart Cloud như FPT AI Engage, FPT AI Reader, FPT AI Vision đã đưa AI vào từng ngữ cảnh đặc thù của Việt Nam. Trong đó, có thể kể đến: trợ lý ảo trong dịch vụ công, chatbot trong ngành bán lẻ, khả năng phản hồi theo vùng miền.
Tương tự ChatDST, AI do Dược sĩ Tiến công bố, hướng đến đối thoại trong các chủ đề sức khỏe, tâm lý và làm đẹp lĩnh vực đậm tính văn hóa và giao tiếp cá nhân. Dù còn gây tranh cãi về mặt kỹ thuật, ChatDST mở ra khả năng thương hiệu hóa AI thay vì AI vô danh, đó có thể là “AI của người nổi tiếng”, hay “AI của ngành nghề cụ thể”.
Tương lai của AI Việt không nằm ở việc sao chép một “GPT-5 phiên bản Việt”, mà ở chỗ phát triển những trợ lý ảo thực sự hiểu con người Việt Nam từ ngôn ngữ, cách giao tiếp đến văn hóa và thói quen hằng ngày.
Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, khả năng hội nhập nhanh và hệ sinh thái AI nội địa đang phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể định hình con đường riêng không chỉ theo kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra dấu ấn riêng trên bản đồ AI khu vực và thế giới.
