Cơ sở hạ tầng chưa theo kịp đô thị hóa
Phát biểu tại diễn đàn “Phát triển đô thị thông minh, bền vững và bao trùm năm 2025” mới đây, ông Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong quá trình phát triển đô thị. Trong đó, quy hoạch ở nhiều nơi còn chồng chéo, manh mún, chắp vá. Cơ sở hạ tầng chưa thực sự đi trước một bước, thiếu đồng bộ, chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa.
Bên cạnh đó, tình trạng ùn tắc giao thông, ngập úng, thiếu hệ thống xử lý rác thải, nước thải, công trình công cộng, trường học, bệnh viện… khá phổ biến, nhất là ở Hà Nội, TPHCM. Quy hoạch “treo”, dự án “treo” còn khá phổ biến ở nhiều đô thị.
“Quy hoạch, hạ tầng, khả năng chống chịu với thiên tai, thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu còn yếu. Những ngày này, cả nước đang hướng về miền Trung, như TP Huế, Đà Nẵng và một số địa phương khác, là những nơi đang hứng chịu thiệt hại nặng nề của bão lũ, thiên tai, thời tiết cực đoan”, ông Hưng nói.
Trước thực trạng trên, ông Nguyễn Duy Hưng nhấn mạnh, phát triển đô thị thông minh, bền vững và bao trùm là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn mới.
Theo ông, cần đổi mới tư duy quy hoạch, tăng cường quản trị hiện đại, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ và phát triển xanh để nâng cao chất lượng sống, bảo đảm an toàn cho cư dân và tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.
Vị này cho rằng việc xác định rõ vai trò chiến lược của phát triển đô thị bền vững không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn liên quan đến chính trị, văn hóa, an sinh và chất lượng sống của người dân.
Một nhiệm vụ đột phá là hoàn thiện thể chế, rà soát, sửa đổi hệ thống pháp luật về quy hoạch, xây dựng, đất đai, phát triển hạ tầng và không gian đô thị, kể cả không gian ngầm, mặt nước, không gian xanh. Cùng với đó, ứng dụng công nghệ và dữ liệu số để tăng tính tổng thể, hiệu quả và khả năng liên kết vùng.
Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương đề xuất tập trung vào thị trường bất động sản lành mạnh, triển khai hiệu quả chương trình 1 triệu căn nhà ở xã hội. Đồng thời đầu tư mạnh vào hệ thống cảnh báo, dự báo khí tượng thời gian thực, giúp đô thị nâng cao năng lực phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai.
Tại diễn đàn, ông Antonie Mougenot, chuyên gia phát triển đô thị của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), cho biết nhiều quy hoạch đô thị vẫn dựa trên dữ liệu khí hậu cũ, không còn phù hợp với thực tế mưa cực đoan và nước biển dâng.
“Khả năng chống chịu bắt đầu từ quy hoạch, và quy hoạch phải bắt đầu từ việc nhận diện rủi ro”, ông nói, đồng thời đề xuất Việt Nam cần mô phỏng thủy văn – thủy lực trong mọi quy hoạch, cập nhật tiêu chuẩn xây dựng theo kịch bản khí hậu mới và thiết lập nền tảng dữ liệu liên ngành để chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành.
Quy hoạch thông minh giải quyết tắc đường, ngập úng
TS Hán Minh Cường, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng AIST, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn SGroup Việt Nam, cho biết, tháng 10 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 269/2025 về phát triển đô thị thông minh, văn bản pháp lý quan trọng đặt nền móng cho việc triển khai quy hoạch đô thị thông minh trong cả nước.
Nghị định này xác định rõ quy hoạch đô thị thông minh là một nội dung phải được tích hợp trong quá trình lập và điều chỉnh quy hoạch đô thị các cấp.
Song song đó, Bộ Xây dựng cũng ban hành hướng dẫn kỹ thuật hỗ trợ các địa phương triển khai.
“Việt Nam đang từng bước cụ thể hóa khái niệm đô thị thông minh thông qua việc phát triển hạ tầng số đô thị, sử dụng GIS, BIM, ứng dụng cảm biến trong quản lý đô thị. Điều này không chỉ giúp các đô thị Việt Nam bắt nhịp với xu thế quốc tế, mà quan trọng hơn, kỳ vọng giải quyết được nhiều vấn đề nội tại như ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, quá tải hạ tầng… thông qua những giải pháp quy hoạch thông minh và bền vững hơn”, ông Cường nói.
TS Hán Minh Cường cho rằng, trong bối cảnh đô thị ngày càng phức tạp và dễ tổn thương trước các biến đổi toàn cầu, nhu cầu về một mô hình quản trị đô thị mới trở nên cấp thiết.
Ông nhấn mạnh, để xây dựng đô thị thông minh thực sự, không chỉ cần công nghệ mà còn cần thể chế, con người. Giai đoạn tới, xây dựng đô thị thông minh không còn dừng ở các chính sách khuyến khích, hay việc “có làm hay không”, mà là “làm như thế nào cho đúng và hiệu quả”.
“Để làm được điều đó, cần có sự đổi mới tư duy mạnh mẽ trong cơ quan quản lý đô thị, sự đầu tư cho hạ tầng dữ liệu và quy hoạch số cũng như sự đồng hành từ cộng đồng và khu vực tư nhân. Quy hoạch đô thị thông minh sẽ đóng vai trò nền tảng để xây dựng các đô thị thông minh hơn, bền vững, thích ứng hơn với con người”, ông lưu ý.
Khi bão lũ đi qua, nhiều gia đình nhanh chóng trở về dọn dẹp, sửa sang nhà cửa để sớm ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, theo chuyên gia, việc vội vàng vào nhà ngay khi nước vừa rút có thể tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
Khu vực ven biển có nền địa chất yếu và phức tạp, chủ yếu là đất pha cát, dễ ngập mặn và xói lở. Nếu không được khảo sát kỹ, móng không được gia cố chắc, lựa chọn sai giải pháp kết cấu khi bão lụt dễ bị ảnh hưởng.
Cơn mưa lớn do bão số 10 khiến hàng loạt tuyến phố, khu đô thị ở Hà Nội chìm trong biển nước. Không chỉ là thực trạng đáng báo động, đây còn là cảnh báo về những điểm yếu trong quản trị đô thị của Thủ đô.
