Nghị định số 123/2024 quy định một trong các biện pháp khắc phục hậu quả đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất sau ngày 1/7/2014 là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.
Tuy nhiên, theo ý kiến công dân, tại khoản 5 Điều 139 Luật Đất đai năm 2024 quy định đối với trường hợp vi phạm pháp luật đất đai sau ngày 1/7/2014, nhưng chỉ đề cập đến các hành vi quy định tại khoản 1, khoản 2 (liên quan đến lấn, chiếm đất), mà không đề cập đến hành vi tại khoản 3 là sử dụng đất không đúng mục đích nhưng nay phù hợp với quy hoạch.
Công dân cho rằng pháp luật hiện hành chưa có cơ chế xử lý triệt để đối với những trường hợp sử dụng đất sai mục đích nhưng lại phù hợp với quy hoạch, phát sinh sau ngày 1/7/2014.
Điều này dẫn đến khoảng trống pháp lý khi không có cơ sở pháp lý để xem xét hợp thức hóa hoặc chuyển hóa pháp lý đối với các trường hợp này, ngay cả khi đất phù hợp với quy hoạch hiện hành, không gây tranh chấp, không lấn chiếm và có đầy đủ nghĩa vụ tài chính.
Theo công dân, việc buộc khôi phục tình trạng ban đầu trong mọi trường hợp được cho là một biện pháp mang tính hình thức và không linh hoạt.
Công dân đề nghị cơ quan chức năng giải đáp: Nếu vi phạm sau ngày 1/7/2014, hành vi sử dụng đất không đúng mục đích nhưng đã sử dụng ổn định và phù hợp với quy hoạch hiện hành, liệu có vẫn phải buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất hay không?
Cơ chế pháp lý nào sẽ được áp dụng để xử lý các trường hợp này nhằm bảo đảm hài hòa giữa tính nghiêm minh của pháp luật và yêu cầu thực tiễn, tránh lãng phí nguồn lực và giải quyết các vướng mắc, tranh chấp hiện nay?
Trả lời vấn đề trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, tại các Điều 8, Điều 9, Điều 10, Điều 11 và Điều 12 Nghị định số 123/2024 đã quy định hình thức, mức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả đối với một số hành vi sử dụng đất sang loại đất khác mà không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép.
Theo đó, một trong các biện pháp khắc phục hậu quả đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất không đúng mục đích sau ngày 1/7/2014 là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.
“Đây là biện pháp xử lý nhằm bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật đối với các sai phạm xảy ra sau ngày 1/7/2014 (sau khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành, đã nghiêm cấm hành vi sử dụng đất không đúng mục đích)”, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh.
Bộ đề nghị công dân liên hệ với cơ quan có thẩm quyền tại địa phương để giải quyết theo quy định.
Trong khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) ghi là đất thổ cư thời hạn sử dụng lâu dài thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, pháp luật đất đai không có quy định loại đất thổ cư.
Việc đăng ký biến động đất đai được thực hiện khi thửa đất đã được cấp giấy chứng nhận (sổ đỏ) mà người sử dụng đất thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình, trong đó có chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
Việc bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất bị thu hồi. Trường hợp không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định.
