Theo cử tri TPHCM, giá đất hiện nay chưa phù hợp với đời sống, thu nhập của người dân. Thực tế, một số hộ có hoàn cảnh khó khăn khi tiến hành tách thửa, xây nhà cho con nhưng không đủ khả năng tài chính để chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở.
Cử tri kiến nghị có mức giá chuyển mục đích phù hợp; nghiên cứu giảm thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng bất động sản và có chính sách miễn, giảm đối với các hộ gia đình khó khăn. Bên cạnh đó, cần xem xét cơ chế cho phép các hộ dân khó khăn được nộp tiền chuyển mục đích sử dụng đất theo hình thức trả góp, với thời hạn dài, giúp người dân ổn định chỗ ở.
Trả lời kiến nghị trên, Bộ Tài chính cho biết, theo Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/8/2024): “Khi chuyển mục đích sử dụng đất, người sử dụng đất phải nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trả một lần cho cả thời gian thuê bằng mức chênh lệch giữa tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của loại đất sau khi chuyển mục đích và tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của loại đất trước khi chuyển mục đích”.
Tại Điều 8 Nghị định 103/2024 về tính tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích đối với hộ gia đình, cá nhân, nguyên tắc được áp dụng tương tự Luật Đất đai 2024.
Theo đó, hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở phải nộp tiền sử dụng đất bằng mức chênh lệch giữa tiền sử dụng đất theo giá đất ở và tiền sử dụng đất theo giá đất nông nghiệp tại thời điểm có quyết định cho phép chuyển mục đích.
Thời gian qua, Bộ Tài chính nhận được nhiều phản ánh về việc bảng giá đất tại một số địa phương xác định theo Luật Đất đai 2024 cao đột biến so với bảng giá đất cũ (theo Luật Đất đai năm 2013). Trong đó, giá đất ở tăng quá cao so với giá đất nông nghiệp.
Vì thế, khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở, hộ gia đình, cá nhân phải đóng tiền sử dụng đất quá cao so với trước đây. Nhiều ý kiến đề xuất điều chỉnh mức thu tiền sử dụng đất trong trường hợp này để giảm gánh nặng cho người dân.
Bộ Tài chính cho hay, cơ quan này đã xây dựng và đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết đặc thù của Chính phủ về tháo gỡ, xử lý vướng mắc liên quan đến tính tiền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở (sau khi có ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp) để trình Chính phủ xem xét, quyết định.
Chính sách miễn, giảm và ghi nợ tiền sử dụng đất
Về kiến nghị cho phép các hộ dân khó khăn được nộp tiền chuyển mục đích theo hình thức trả góp dài hạn, Bộ Tài chính nêu rõ: Điều 22 Nghị định 103/2024 (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 8 Điều 1 Nghị định 291/2025) và điểm a khoản 11 Điều 18 Nghị định 101/2024 (được sửa đổi, bổ sung tại điểm a khoản 3 Điều 3 Nghị định 226/2025) đã quy định cụ thể việc người sử dụng đất được ghi nợ tiền sử dụng đất (nếu có nhu cầu) khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất lần đầu, cùng trình tự và thủ tục ghi nợ.
Cùng với đó, pháp luật hiện hành cũng có quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất, cho phép chuyển mục đích hoặc cấp giấy chứng nhận, nhằm giảm gánh nặng cho người dân khó khăn và gia đình chính sách.
Cụ thể, Điều 18 và Điều 19 Nghị định 103/2024 quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất trong hạn mức đất ở đối với hộ nghèo, gia đình chính sách và các trường hợp thực sự khó khăn, bao gồm: miễn tiền sử dụng đất đối với thương binh hoặc bệnh binh không còn khả năng lao động; hộ gia đình liệt sĩ không còn lao động chính; hộ nghèo; người dân tộc thiểu số; người phải di dời khi Nhà nước thu hồi đất do nguy cơ đe dọa tính mạng.
Ngoài ra, miễn, giảm tiền sử dụng đất đối với đất ở trong hạn mức giao đất ở (giao đất, chuyển mục đích, cấp giấy chứng nhận) cũng được áp dụng cho hộ gia đình, người có công với cách mạng thuộc đối tượng được ưu đãi theo pháp luật về người có công.
