Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Công điện số 122/CĐ-TTg ngày 25/7/2025 yêu cầu các bộ ngành, địa phương tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU). Công điện gửi Bộ trưởng các Bộ: Quốc phòng, Công an, Nông nghiệp và Môi trường, Ngoại giao, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ, Tài chính; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố ven biển.
Công điện nêu rõ: Triển khai Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thủy sản, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 52/NQ-CP ngày 22/4/2024 về Chương trình hành động và Kế hoạch của Chính phủ triển khai thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW.
Đến nay, công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) đã có kết quả chuyển biến theo hướng tích cực; đã khởi tố, truy tố, đưa ra xét xử các hành vi vi phạm khai thác IUU, tạo sự răn đe, giáo dục trong cộng đồng ngư dân ven biển. Số lượng tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài đã giảm so với năm 2024.
TĂNG CƯỜNG KIỂM SOÁT TRÊN BIỂN
Tuy nhiên, tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài còn rất phức tạp, thủ đoạn ngày càng tinh vi, các lực lượng chức năng chưa có biện pháp ngăn chặn hiệu quả. Từ đầu năm 2025 đến nay vẫn xảy ra 16 tàu cá vi phạm bị nước ngoài bị bắt giữ, xử lý; 13 tàu cá mang biển số giả, không có số đăng ký, với 90 ngư dân làm việc trên tàu là người Việt Nam vi phạm bị bắt giữ, xử lý.
Công điện nêu rõ, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc chưa kiểm soát được vi phạm IUU là do công tác quản lý tàu cá không đủ điều kiện hoạt động còn lỏng lẻo, thiếu nghiêm túc trong việc giám sát tàu cá hoạt động trên biển và trong bờ.
“Việc thực thi pháp luật, xử lý các hành vi vi phạm vẫn còn yếu kém, thiếu thống nhất và toàn diện. Đáng lo ngại, có tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, thậm chí không loại trừ khả năng có tiêu cực trong xử lý vi phạm, khi cùng một hành vi vi phạm nhưng địa phương này xử lý, còn địa phương khác lại chậm trễ hoặc không xử lý”.
Công điện của Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, người đứng đầu một số cơ quan, địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ chống khai thác IUU theo tinh thần chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Để ngăn chặn và xử lý hiệu quả tình trạng vi phạm, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương ven biển xác định công tác chống khai thác IUU là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa lâu dài đối với phát triển kinh tế biển bền vững và ngành thủy sản.
Các bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển được yêu cầu thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết liên quan; đồng thời, ưu tiên bố trí nguồn lực cho các cơ quan chức năng thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chống khai thác IUU và các khuyến nghị của EC.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU, chủ trì phối hợp liên ngành tổ chức các đoàn kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương thực hiện nhiệm vụ, kịp thời chấn chỉnh và xử lý các hành vi vi phạm nghiêm trọng.
Bộ này phải chịu trách nhiệm tổng hợp, báo cáo và cung cấp đầy đủ số liệu, thông tin theo đúng quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU; phối hợp các bên liên quan chuẩn bị báo cáo kết quả thực hiện khuyến nghị của EC và hoàn thành báo cáo gửi Thủ tướng trước ngày 5/9/2025.
Bộ Quốc phòng được giao chủ trì triển khai cao điểm tuần tra, kiểm soát, xử lý các tàu cá “3 không” tại các đảo, cửa sông, bãi ngang, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam. Đợt cao điểm này phải hoàn thành trước ngày 20/8/2025. Đồng thời, lực lượng chức năng cần duy trì lực lượng, phương tiện thường xuyên tại các vùng biển giáp ranh với Thái Lan, Malaysia, Indonesia… nhằm bảo vệ ngư dân hoạt động hợp pháp và ngăn chặn kịp thời tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.
Tàu cá phải có xác nhận rời cảng của cảng cá khi xuất bến và phải được thông báo với cảng cá, công an xã, chính quyền cơ sở khi nhập bến. Tất cả các tàu vi phạm phải được kiểm soát và xử lý nghiêm. Đặc biệt, các địa bàn trọng điểm như khu vực Tây Nam Bộ cần được tập trung quản lý chặt chẽ.
Các lực lượng chức năng trực thuộc Bộ Quốc phòng phải khẩn trương điều tra, xác minh, xử lý triệt để các trường hợp chủ tàu, thuyền trưởng vi phạm nghiêm trọng từ đầu năm 2024 đến nay, đồng thời cập nhật kết quả xử phạt lên cơ sở dữ liệu xử phạt hành chính của ngành thủy sản. Báo cáo kết quả về Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU trước ngày 30/8/2025.
QUYẾT LIỆT XỬ LÝ HÌNH SỰ CÁC HÀNH VI VI PHẠM NGHIÊM TRỌNG
Thủ tướng giao Bộ Công an chỉ đạo các đơn vị, địa phương đẩy nhanh điều tra, thu thập hồ sơ, chứng cứ để xử lý hình sự các tổ chức, cá nhân vi phạm nghiêm trọng khai thác IUU. Việc này phải hoàn thành trước ngày 30/8/2025. Trường hợp chưa đủ chứng cứ để xử lý hình sự thì chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng xử lý hành chính trước ngày 20/8/2025.
Công an các địa phương cũng phải triển khai các biện pháp nghiệp vụ, sử dụng dữ liệu dân cư (VNeID) để theo dõi, phát hiện, xử lý kịp thời từ trong bờ các hành vi môi giới, móc nối, tháo gửi thiết bị VMS, đưa tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài.
Thủ tướng yêu cầu Bộ Ngoại giao được giao chỉ đạo các cơ quan đại diện tại nước ngoài (Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines…) vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của ngư dân, vừa thu thập và cung cấp thông tin, hồ sơ liên quan đến thuyền trưởng, ngư dân vi phạm bị bắt giữ hoặc đã được trả về nước. Thông tin này sẽ phục vụ công tác xử lý vi phạm khai thác IUU trong nước và phải hoàn thành trước ngày 15/8/2025.
Đồng thời, Bộ Ngoại giao tiếp tục vận động các đối tác ủng hộ nỗ lực của Việt Nam trong công tác chống khai thác IUU, đề nghị EC sớm gỡ bỏ “Thẻ vàng” tại đợt thanh tra lần thứ 5.
Bộ Tư pháp tiếp tục chủ trì kiểm tra, hướng dẫn công tác thi hành pháp luật về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản; Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo bảo đảm chất lượng thiết bị VMS và xử lý các đơn vị cung cấp dịch vụ kém chất lượng; Bộ Tài chính tiếp tục bố trí ngân sách cho các nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, thực thi pháp luật trên biển.
Công điện nhấn mạnh, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển chịu trách nhiệm trước Thủ tướng nếu không hoàn thành các nhiệm vụ chống khai thác IUU tại địa phương. Các địa phương cần khẩn trương ổn định tổ chức, phân định rõ trách nhiệm từng đơn vị, cá nhân; rà soát, chấn chỉnh, kiểm tra kết quả thực hiện theo cơ chế hai cấp.
Các vi phạm IUU nghiêm trọng từ năm 2024 đến nay phải được xử phạt hành chính hoặc hình sự theo Nghị quyết 04/2024/NQ-HĐTP và Nghị định 38/2024/NĐ-CP. Đặc biệt, các vụ việc đã khởi tố phải đưa ra truy tố, xét xử để tạo sức răn đe mạnh mẽ trong cộng đồng ngư dân.
Ngoài ra, các địa phương phải phê duyệt kế hoạch cao điểm huy động nguồn lực tuyên truyền, ngăn chặn từ trong bờ, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, né tránh trách nhiệm, chậm trễ hoặc không xử lý vi phạm IUU.
Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trực tiếp theo dõi, chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương triển khai hiệu quả Công điện này, nhằm đạt được mục tiêu quan trọng: chấm dứt vi phạm, gỡ bỏ “Thẻ vàng” và phát triển ngành thủy sản theo hướng minh bạch, bền vững.
