Lên chức trưởng nhóm Marketing khi tròn 25 tuổi, Phan Tấn Việt (TP.HCM) đặt mục tiêu sẽ có nhà thành phố năm 30 tuổi. Nhưng đến nay đã hơn 2 năm, anh thừa nhận vẫn chưa có một khoản tích lũy nào đáng kể. “Mỗi tháng nhận lương, em để dành trước một khoản, còn lại bao nhiêu sẽ chi tiêu. Nhưng bị cái là cứ thấy vé máy bay giá rẻ là book, giày sale thì mua, cũng hay đi du lịch, nhà hàng… thành ra tiền để dành hầu như đều dùng để trả thẻ tín dụng“, Việt kể.
Còn Lê Thị Ngọc Vy (Hà Nội), dù đã đi làm hơn 4 năm với mức thu nhập gần 20 triệu đồng mỗi tháng, nhưng vẫn chưa có được “của để dành” nào. “Tháng trước bị quẹt xe, may là không quá nghiêm trọng, nhưng cũng phải mượn một ít từ bạn để trả viện phí chứ em không đủ tiền, cũng không dám xin ba mẹ“, Vy kể. Cô thừa nhận, sở thích thường xuyên “săn sale”, “đu” concert và những chuyến du lịch “chữa lành” khiến Vy khá bị động khi cần đến một khoản tiền nào đó.
Những thói quen chi tiêu cảm tính khiến giới trẻ thường “thiếu trước hụt sau”
Trường hợp của Việt và Vy không hiếm gặp. Theo khảo sát của tập đoàn nhân sự Navigos công bố năm 2025, mức lương trung bình của người lao động “có kinh nghiệm/chưa là quản lý” dao động từ 12,7 – 38,1 triệu đồng mỗi tháng, tùy ngành nghề và khu vực. Với một số nhóm ngành đặc thù, con số này có thể cao hơn. Dù vậy, nhiều bạn trẻ vẫn gặp tình trạng “thiếu trước hụt sau” vì những thói quen chi tiêu thiếu kiểm soát và chưa biết cách quản lý thu nhập.
Quy tắc tài chính 40/40/20
Theo các chuyên gia tài chính, với Gen Z, vấn đề phần lớn không nằm ở mức thu nhập, mà ở cách họ chi tiêu. Để không rơi vào cảnh “chưa đến kỳ lương đã tiêu hết tiền”, người trẻ có thể áp dụng quy tắc tài chính 40/40/20, trong đó 40% thu nhập hàng tháng được dành cho các nhu cầu thiết yếu, 40% dành cho mục đích tích lũy và đầu tư, 20% còn lại dùng để chi trả cho sở thích cá nhân và các chi tiêu khác. Cách phân bổ này có thể tinh chỉnh dựa trên mục tiêu và thực tế của mỗi người.
Triệu phú Grant Cardone, người gợi ý công thức 40/40/20 cho rằng: “Nếu bạn dành 40% tổng thu nhập của mình và sử dụng số tiền đó để đầu tư – không phải để trang trải cuộc sống – tôi đảm bảo bạn sẽ tạo ra sự giàu có cho chính mình”. Cardone cũng cho biết: “Quy tắc này giúp đảm bảo rằng bạn không tiêu tiền quá sớm, không tiêu tiền vào những thứ trước thời hạn“.
Nguyên tắc phân bổ thu nhập 40/40/20
Tại Việt Nam, nhất là ở các thành phố lớn, Gen Z có thể cân đối các khoản chi tiêu cố định như tiền thuê nhà, ăn uống, đi lại… không quá 40% tổng thu nhập. Còn với khoản thu nhập 40% được dành cho tích lũy và đầu tư theo công thức gợi ý, các bạn trẻ có thể trích 15% để gửi tiết kiệm ngân hàng, 15% tham gia các gói bảo hiểm sức khỏe và nhân thọ, và 10% còn lại dùng để đầu tư bất động sản hoặc tham gia quỹ mở, chứng khoán.
Bạn Nguyễn Thanh Nhàn, 27 tuổi, nhân viên thiết kế của một công ty về nội thất chia sẻ: “Để kiểm soát chi tiêu, vào ngày nhận lương, việc đầu tiên tôi làm không phải là thanh toán hóa đơn điện nước, cũng không phải là đi siêu thị mà trích ngay 15% lương cho vào tài khoản tiết kiệm, trích 10% đóng phí bảo hiểm Manulife đang tham gia, và 10% cho vào Quỹ đầu tư năng động MDI. Sau đó mới tính toán phần chi tiêu còn lại. Theo tôi, tiết kiệm và bảo hiểm nên là chi phí bắt buộc chứ không phải là phần còn lại sau chi tiêu”.
Lạm phát, chi phí y tế, nhà cửa, chi tiêu… đều có thể là áp lực với người trẻ. Tuy vậy, các chuyên gia tài chính nhận định, nếu đặt ra kỷ luật trong việc quản lý tài chính, Gen Z hoàn toàn có thể chủ động cho cuộc sống của mình và “về đích” với những mục tiêu lớn. Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ hôm nay như giảm các buổi cà phê không cần thiết, hạn chế săn sale cảm tính, tập trung đầu tư đều đặn, lựa chọn giải pháp bảo vệ phù hợp…, bạn có thể tạo nên sự thay đổi rõ rệt sau tuổi 30.
