Theo tờ báo Financial Times, Mỹ đang ngày càng lo ngại về những tác động đối với an ninh quốc gia của nước này do ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với cơ sở hạ tầng quan trọng ở Mỹ Latin, bởi các công ty Trung Quốc đã mua lại một loạt công ty điện, mỏ quặng, mạng viễn thông và cảng biển ở khu vực này trong 2 thập kỷ qua.
Nghiên cứu được thực hiện bởi Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) – và được tổ chức này chia sẻ với Financial Times trước khi công bố – đã phát hiện ra rằng số lượng cảng có sự tham gia của Trung Quốc ở khu vực từ Mexico đến Chila là nhiều gấp đôi so với những gì các nhà nghiên cứu Mỹ đã báo cáo trước đó.
Số liệu của CSIS bao gồm 7 cảng đang hoạt động do công ty CK Hutchison của Hồng Kông điều hành. Các nhà nghiên cứu của CSIS cũng phát hiện ra 4 dự án cảng khác liên quan đến các công ty Trung Quốc đã bị hủy bỏ và hai dự án nữa hiện không hoạt động.
Chính quyền của Tổng thống Donald Trump nhiều lần lên tiếng về những rủi ro mà họ cho là do sự kiểm soát của Trung Quốc đối với các hải cảng ở hai đầu của kênh đào Panama. CK Hutchison sau đó đã đồng ý bán lại hoạt động cảng trên toàn cầu của mình cho các công ty con thuộc tập đoàn khổng lổ BlackRock khổng lồ của Mỹ và công ty vận tải biển Mediterranean Shipping Company (MSC) có trụ sở tại Geneva.
Nhưng CSIS cho biết nghiên cứu của họ phát hiện ra rằng các cảng ở Jamaica và Mexico đặt ra rủi ro lớn hơn đối với an ninh quốc gia của Mỹ khi được chấm điểm theo các số liệu bao gồm lượng hàng hóa thương mại của Mỹ đi qua các cảng này, hoạt động của hải quân Mỹ và khoảng cách đến các cơ sở quân sự hoặc các điểm nghẽn chiến lược của Mỹ.
“Cảng có độ rủi ro nhất ở bán cầu Tây là cảng Kingston, Jamaica” – chuyên gia Henry Ziemer của CSIS, người đứng đầu cuộc nghiên cứu, nhận định. “Cảng này vận chuyển một lượng hàng hóa thương mại khổng lồ, nằm ở một quốc gia là đồng minh chiến lược của Mỹ và do China Merchants Port, một tập đoàn nhà nước Trung Quốc, kiểm soát”.
CSIS đánh giá các cảng Manzanillo và Veracruz của Mexico, cả hai đều do CK Hutchison điều hành, là những cảng có độ rủi ro lớn tiếp theo đối với an ninh của Mỹ. “Mỹ phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động thương mại với các cảng này. Nếu cảng Manzanillo gián đoạn hoạt động, nền kinh tế Mỹ sẽ thiệt hại 134 triệu USD mỗi ngày và trong trường hợp cảng Veracruz là 63 triệu USD một ngày”, ông Ziemer nói.
Mối lo ngại tập trung vào khả năng Trung Quốc có thể sử dụng các hải cảng để gây gián đoạn hoạt động thương mại của Mỹ, từ chối cho tàu chiến Mỹ tiếp cận cảng trong trường hợp xảy ra xung đột giữa Washington và Bắc Kinh, hoặc Trung Quốc dùng các cảng đó để tiếp tế cho các tàu hải quân của chính mình. Nghiên cứu của CSIS đã đánh giá mức độ lợi ích thương mại và an ninh của Mỹ tại mỗi cảng và cũng xem xét mức độ ảnh hưởng của Trung Quốc đối với mỗi cảng đó.
Ông Evan Ellis, giáo sư nghiên cứu về Mỹ Latin tại Học viện Chiến tranh Lục quân Mỹ, cho biết mỗi công ty cảng của Trung Quốc đều có lý do thương mại cho sự tham gia của họ vào các cảng biển trong khu vực, song Bắc Kinh lại nhìn thấy “lợi thế chiến lược” trong sự tham gia đó. “Có một chiến lược rộng hơn ở đây. Trung Quốc muốn có an ninh lương thực và năng lượng… Vì vậy, họ muốn tiếp cận các cảng này”, ông Ellis nói.
Trung Quốc đã bác bỏ tuyên bố của Mỹ rằng các hoạt động của CK Hutchison tại kênh đào Panama mang lại cho nước này ảnh hưởng có thể làm suy yếu an ninh của Mỹ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc hồi tháng 4 nói rằng Washington đã “lan truyền thông tin thất thiệt và gây rắc rối” để tìm một cái cớ nhằm “cố gắng kiểm soát kênh đào” Panama.
Nhưng cả ông Ellis và ông Ziemer đều lưu ý rằng Bắc Kinh đã bày tỏ không hài lòng về đề xuất mảng kinh doanh cảng toàn cầu của CK Hutchison cho BlackRock và MSC. Ta Kung Pao – một tờ báo do Bắc Kinh hậu thuẫn tại Hồng Kông – đã cáo buộc CK Hutchison là “hèn nhát” và “phản bội”. Cơ quan quản lý chống độc quyền của Trung Quốc đã ra lệnh xem xét lại giao dịch này.
“Những lời lẽ của chính Trung Quốc về thỏa thuận của Hutchison cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát các cảng đối với họ. Các cảng cũng cung cấp cho Bắc Kinh một lượng thông tin khổng lồ về hoạt động vận chuyển hàng hóa”, ông Ziemer nói.
