Sự ra đời của Sàn giao dịch Khoa học và Công nghệ tại Việt Nam hứa hẹn trở thành động lực tăng trưởng mới, góp phần quan trọng trong hiện đại hóa thể chế Khoa học và Công nghệ (KH&CN) và chuyển dịch mô hình phát triển kinh tế theo chiều sâu.
Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) vừa ra mắt Sàn giao dịch KH&CN Việt Nam (chiều 30/6) và định hướng tháng 11/2025 sẽ chính thức vận hành với
vai trò là “bàn tay nối dài” giữa nghiên cứu, sản xuất và thị trường.
Nhân sự kiện này, báo Dân Việt có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Văn Tuyền, Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME kiêm CEO Trevi Education để nắm bắt sâu hơn về những vấn đề xoay quanh.
Sàn giao dịch Khoa học và Công nghệ ra đời dựa trên chủ trương lớn của Đảng và
Nhà nước. Gần đây, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW (2024) định hướng
đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Nhà nước đã định hướng
mô hình hợp tác công – tư cho Sàn: Khu vực công đầu tư hạ tầng, nền tảng trực
tuyến, chia sẻ cơ sở dữ liệu KH&CN, đồng thời ban hành chính sách hỗ trợ
doanh nghiệp giao dịch qua Sàn.
Chiều 30/6/2025, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tổ chức Lễ ra mắt Sàn giao dịch KH&CN Việt Nam và định hướng phát triển trong thời gian tới.
Theo ông Nguyễn Văn Tuyền, điều đó cho thấy cơ sở pháp lý, chính sách cho
Sàn đã khá đầy đủ và mạnh mẽ từ cấp cao.
“Chúng tôi – các
startup – cảm thấy an tâm và phấn khởi hơn khi khung pháp lý rõ ràng. Nếu luật
lệ minh bạch, quyền sở hữu trí tuệ và hợp đồng chuyển giao công nghệ của chúng
tôi sẽ được bảo vệ, chúng tôi mạnh dạn tham gia.
Ngược lại, nếu thiếu hành lang
pháp lý, chúng tôi sẽ rất e ngại rủi ro tranh chấp hoặc bị lừa đảo. Tất nhiên,
cũng có chút băn khoăn: Chính sách hay trên giấy nhưng liệu thực thi có đồng bộ
không? Dù vậy, thấy quyết tâm chính trị cao, tôi vẫn kỳ vọng lần này mọi thứ sẽ
đi vào cuộc sống suôn sẻ”, Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME bày tỏ.
Dù vậy, ông Tuyền nhận thấy một
số thách thức cần lưu ý.
Thứ nhất, dù khung chính sách lớn đã có, vẫn cần các
văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết để Sàn vận hành trôi chảy. Nếu quy định chồng
chéo hoặc thiếu cụ thể, doanh nghiệp sẽ lúng túng.
Thứ hai, phải đảm bảo tính ổn
định của chính sách – startup cần môi trường pháp lý nhất quán để yên tâm đầu
tư dài hạn. Nếu hôm nay ưu đãi, mai bỏ ưu đãi, hoặc thay đổi luật liên tục,
doanh nghiệp sẽ nản lòng. Do đó, các cơ quan cần phối hợp ban hành quy định rõ
ràng, thống nhất, tránh mỗi nơi một kiểu gây cản trở.
Nhìn theo lạc quan, ông Tuyền cho rằng căn cứ
pháp lý rõ ràng là bệ đỡ niềm tin cho thị trường công nghệ. Khi nhà nước “bảo
chứng” bằng chính sách minh bạch, startup sẽ mạnh dạn đưa sản phẩm ra thương mại
hóa.
“Chúng tôi tin tưởng quyền lợi được bảo vệ và nghĩa vụ phải tuân thủ, từ đó
dám đầu tư đổi mới. Chính sách rõ ràng cũng mở đường cho hàng loạt ưu đãi và hỗ
trợ: Ví dụ, có luật thì mới triển khai được các ưu đãi thuế, tài chính cho giao
dịch công nghệ một cách minh bạch.
Hơn nữa, khuôn khổ pháp lý chắc chắn giúp kết
nối các bên thuận lợi hơn – viện nghiên cứu, doanh nghiệp, nhà đầu tư đều chung
“ngôn ngữ” pháp lý, giảm rủi ro hiểu lầm hay tranh chấp. Tôi hoan nghênh nền tảng
chính sách hiện có và tin rằng đây sẽ là nền móng vững cho Sàn phát triển”, ông Tuyền cho biết.
Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME cũng nhấn mạnh: Về góc nhìn sáng tạo, nếu thử tư duy
ngược giả sử không có khung pháp lý rõ, thị trường công nghệ sẽ manh mún, giao
dịch “ngầm” thiếu minh bạch.
Do đó, nên tận dụng hành lang pháp lý vững chắc
hiện tại để thử nghiệm những cơ chế mới linh hoạt. Ví dụ, có thể triển khai cơ
chế sandbox – cho phép thí điểm các mô hình giao dịch công nghệ mới trên Sàn
trong phạm vi quản lý đặc biệt, rồi hoàn thiện luật từ thực tiễn đó.
Ngoài ra,
cơ quan quản lý có thể chủ động lấy ý kiến cộng đồng startup để điều chỉnh
chính sách sát thực tế hơn, biến chính sách thành “hàng sống” biết thích nghi với
thị trường. Đây là cách tiếp cận sáng tạo nhằm vừa đảm bảo pháp lý chặt chẽ, vừa
không bó buộc đổi mới.
Trước câu hỏi để vận hành và duy trì Sàn Khoa học và Công nghệ,
cần nguồn lực ra sao và liệu chúng ta có đảm bảo, ông Nguyễn Văn Tuyền phân tích, về thông tin thực tế, hiện Nhà nước đã
đầu tư ngân sách ban đầu cho Sàn: Xây dựng hạ tầng, nền tảng trực tuyến và chia
sẻ cơ sở dữ liệu KH&CN. Đội ngũ nhân lực bước đầu cũng được huy động, với
khoảng 150 chuyên gia tư vấn và môi giới công nghệ sẵn sàng tham gia hỗ trợ.
Đây là nền tảng nguồn lực ban đầu khá tốt để Sàn khởi động.
“Cộng đồng
startup chúng tôi rất phấn khởi khi thấy nhà nước rót vốn cho một hạ tầng thị
trường công nghệ. Điều đó có nghĩa là chúng tôi có thể tiếp cận một sàn giao dịch
hiện đại mà không phải tự bỏ chi phí lớn để xây dựng – một dạng “trợ lực” quý
giá. Chúng tôi kỳ vọng nhờ đó sẽ được giảm bớt gánh nặng tài chính khi trưng
bày, kết nối công nghệ trên Sàn”, CEO Trevi Education phấn khởi.
Tuy nhiên, ông Tuyền cũng có chút lo lắng, rằng liệu nguồn lực
này có được duy trì bền vững không? Ông từng thấy một số dự án hỗ trợ
doanh nghiệp khởi nghiệp ban đầu rầm rộ nhưng giữa chừng hết kinh phí. Startup
rất sợ cảnh “đang nuôi con giữa chừng hết sữa” – tức dự án hay mà thiếu tiền vận
hành.
“Do vậy, tâm trạng của tôi vừa mừng vừa hồi hộp. Mừng vì có vốn khởi động
mạnh, hồi hộp vì chưa rõ sau đó Sàn sẽ duy trì nguồn lực ra sao”, ông bày tỏ thêm.
Ông Nguyễn Văn Tuyền – Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME kiêm CEO Trevi Education.
Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME kiêm CEO Trevi Education chỉ ra các thách
thức về nguồn lực. Thứ nhất, ngân sách nhà nước dù quan trọng nhưng không thể
bao cấp mãi cho Sàn. Nguồn vốn công có hạn và còn nhiều ưu tiên khác, nên về
lâu dài Sàn cần có mô hình tự chủ tài chính. Phải tính đến việc tạo nguồn thu ổn
định – ví dụ thu phí dịch vụ ở mức hợp lý hoặc trích % từ giao dịch – để tái đầu
tư vận hành Sàn. Nếu không, khi hết vốn ngân sách ban đầu, Sàn sẽ hụt hơi.
Thứ
hai, nhân lực vận hành: quản lý một sàn công nghệ đòi hỏi đội ngũ am hiểu cả
công nghệ lẫn thị trường. Thu hút và giữ chân người giỏi trong khu vực công
không dễ nếu cơ chế không linh hoạt (về lương thưởng, quyền hạn). Nếu Sàn không
có nhân sự đủ năng lực, hệ thống dù tốt cũng khó hoạt động hiệu quả.
Thứ ba, cần
tránh lãng phí nguồn lực do trùng lặp. Hiện đã có 22 sàn/ cổng công nghệ địa
phương; Sàn quốc gia phải phối hợp với họ để tận dụng cơ sở vật chất, dữ liệu sẵn
có, tránh xây dựng mới mọi thứ từ đầu gây tốn kém. Nếu các bên không hợp tác,
nguồn lực sẽ phân tán và hiệu quả giảm.
Dù vậy, với góc nhìn lạc quan, ông Tuyền cho rằng chúng ta không
bắt đầu từ con số 0. Việt Nam đã có nền tảng TechmartVietnam.vn vận hành vài
năm qua, có sẵn cơ sở dữ liệu công nghệ, mạng lưới chuyên gia – những tài sản
vô hình này giúp rút ngắn thời gian và chi phí phát triển Sàn.
Mô hình hợp tác
công – tư cũng là một điểm sáng: Cho phép huy động nguồn lực xã hội vào dự
án. Các doanh nghiệp tư nhân, tập đoàn lớn có thể đóng góp tài chính, công nghệ
hoặc nhân lực quản lý cho Sàn (đổi lại họ được lợi ích như dữ liệu thị trường,
cơ hội đầu tư sớm vào công nghệ mới). Nếu Sàn hoạt động hiệu quả, thậm chí có
thể thu hút vốn đầu tư nước ngoài quan tâm đến thị trường công nghệ Việt Nam.
“Bên cạnh đó, tôi tin Chính phủ xác định Sàn là dự án trọng điểm nên sẽ cố gắng
bố trí kinh phí thỏa đáng, không để “đứt gánh giữa đường”. Kinh nghiệm quốc tế
cho thấy các sàn công nghệ thành công đều có hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ và dài
hạn. Chẳng hạn, Sàn công nghệ Thượng Hải (STEX) được chính quyền đầu tư liên tục,
sau 30 năm đã đạt tổng giá trị giao dịch khoảng 60 tỷ USD. Nếu Việt Nam quyết tâm
tương tự, Sàn KH&CN của ta hoàn toàn có thể gặt hái thành quả lớn”, ông Tuyền tin tưởng.
Khi được hỏi về một số đề xuất để tăng cường nguồn lực, Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME kiêm CEO Trevi Education cho biết:
Thứ nhất, Sàn có thể áp dụng mô hình thu phí giao dịch nhỏ: mỗi giao dịch công
nghệ thành công trích một tỷ lệ nhỏ làm nguồn thu cho Sàn. Cách này vừa tạo
doanh thu duy trì hoạt động, vừa gắn lợi ích của Sàn với thành công của người
dùng. Một phần khoản thu đó có thể dành lập quỹ bảo hiểm giao dịch công nghệ,
như một chuyên gia đã gợi ý – trích một phần chi phí từ mọi giao dịch để bù đắp
rủi ro cho các bên . Cơ chế này sẽ khuyến khích doanh nghiệp tham gia vì được bảo
hiểm một phần nếu giao dịch không như ý.
Nguồn nhân lực cần được duy trì bền vững.
Thứ hai, về nhân lực, có thể mời gọi
chuyên gia Việt ở nước ngoài tham gia tư vấn từ xa cho Sàn. Nhiều trí thức Việt
rất giỏi về chuyển giao công nghệ sẵn sàng đóng góp nếu có kênh thuận tiện. Sàn
nên tạo cổng kết nối để chuyên gia ngoại quốc cố vấn online cho doanh nghiệp
trong nước – vừa nâng chất lượng tư vấn, vừa không tốn kém chi phí mời trực tiếp.
Thứ ba, huy động lực lượng trẻ: hợp tác với các trường đại học, vườn ươm để
sinh viên, nghiên cứu viên trẻ tham gia một số hoạt động của Sàn (như nghiên cứu
thị trường, hỗ trợ kỹ thuật…). Điều này vừa bổ sung nhân lực nhiệt huyết với
chi phí thấp, vừa đào tạo thế hệ kế cận cho hệ sinh thái.
Cuối cùng, Nhà nước
có thể triển khai “vốn mồi” khuyến khích giao dịch: chẳng hạn hỗ trợ một phần
chi phí hoặc thưởng cho những giao dịch công nghệ đầu tiên qua Sàn (ví dụ 50
thương vụ đầu được hỗ trợ 30% chi phí). Những ưu đãi ban đầu này sẽ tạo đà và
niềm tin cho các bên mạnh dạn tham gia thị trường.
“Chính phủ đã cam kết nguồn lực ban đầu
và có ý chí chính trị mạnh, nhưng về dài hạn, Ban quản lý Sàn cần xây dựng kế
hoạch tài chính bền vững (bao gồm phương án thu phí, gọi tài trợ, v.v.) để Sàn
không bị phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách. Song song, phải có cơ chế trọng dụng
nhân tài – coi Sàn như một startup quốc gia, cần thu hút người giỏi với chế độ
đãi ngộ và trao quyền tương xứng, thậm chí áp dụng thưởng phạt linh hoạt theo
hiệu quả công việc như doanh nghiệp.
Nếu làm được những điều đó, tôi tin Sàn KH&CN
Việt Nam sẽ đứng vững và phát triển lâu dài, trở thành điểm tựa thật sự cho các
doanh nghiệp đổi mới sáng tạo như chúng tôi”, Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME kiêm CEO Trevi Education nói.
Sàn
KH&CN Việt Nam đã có nền tảng trực tuyến tại địa chỉ TechmartVietnam.vn.
Giai đoạn 1, Sàn đã cung cấp thông tin về 600 công nghệ chào bán, 50 nhu cầu
mua và 150 chuyên gia tư vấn. Các tổ chức, doanh nghiệp có thể trưng bày, giới
thiệu công nghệ qua các gian hàng online.
Theo kế hoạch, Sàn sẽ tiếp tục phát
triển nhiều tính năng hỗ trợ hơn trong giai đoạn 2: Tương tác cung – cầu công
nghệ trực tuyến, công cụ thống kê giá trị giao dịch, dịch vụ tư vấn tài chính,
pháp lý, chuyển giao công nghệ… . Về hạ tầng vật lý, Bộ KH&CN cũng định hướng
kết hợp sàn trực tuyến và sàn trực tiếp. Nghĩa là ngoài nền tảng online, sẽ có
không gian thực tế để doanh nghiệp gặp gỡ, trình diễn công nghệ.
Ông Tuyền khẳng định hạ tầng chính là “xương sống” của Sàn giao dịch KH&CN.
Ông Tuyền lấy ví dụ: Thực tế, năm
2021, một Sàn giao dịch công nghệ trực tiếp đã khai trương tại 24 Lý Thường Kiệt,
Hà Nội – đó có thể xem là tiền đề hạ tầng vật lý cho Sàn hiện nay. Như vậy,
chúng ta đã có những viên gạch đầu tiên về hạ tầng – một nền tảng số đang hoạt động
và một số không gian trưng bày hiện hữu; nhiệm vụ là nâng cấp và kết nối chúng
thành hệ thống thống nhất trên toàn quốc.
“Không riêng gì tôi, nhiều doanh nghiệp đều băn khoăn rằng liệu nền
tảng trực tuyến có được xây dựng tốt, trải nghiệm người dùng có thực sự trơn
tru? Nhiều cổng thông tin nhà nước trước đây giao diện rất khó dùng, cập nhật
chậm. Startup quen dùng các ứng dụng mượt mà, nếu Sàn làm không tới, người
dùng sẽ nản.
Về hạ tầng vật lý, nếu chỉ có một điểm ở Hà Nội, doanh nghiệp miền
Nam, miền Trung có tham gia thuận tiện không? Tôi hy vọng sẽ có cách thức để tất
cả vùng miền đều tiếp cận được, ví dụ thông qua các trung tâm KH&CN địa
phương”, Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME bày tỏ.
Ngoài ra, ông Tuyền cũng thẳng thẳn chỉ ra rằng việc vận hành một trung tâm trình diễn công
nghệ đòi hỏi chi phí không nhỏ (mặt bằng, nhân sự tổ chức sự kiện…). Nếu đầu tư
ban đầu mà không có đủ sự tham gia của doanh nghiệp, những không gian ấy dễ bị
lãng phí.
Dù vậy vị Trưởng ban Kinh tế tư nhân AI – HANOISME tin rằng: “Chúng ta
cũng có nhiều công ty công nghệ giỏi – cơ quan quản lý hoàn toàn có thể thuê một
doanh nghiệp phần mềm hàng đầu xây dựng và vận hành hệ thống Sàn cho chuyên
nghiệp, thay vì tự làm tất cả.
Về bảo mật, Việt Nam có các đơn vị mạnh như
Bkav, Viettel Cyber Security; nếu họ tham gia bảo vệ Sàn, doanh nghiệp sẽ yên
tâm giao dịch trên đó. Về hạ tầng
vật lý, chúng ta có thể tận dụng mạng lưới sẵn có ở các địa phương: các trung
tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN, các khu làm việc chung cho startup, v.v. – biến
những nơi này thành “vệ tinh” của Sàn”.
Cuối
cùng, dưới góc nhìn quản lý, điều phối, ông Tuyền khẳng định hạ tầng chính là “xương sống” của Sàn giao dịch KH&CN. Hạ tầng tốt sẽ thu hút và giữ chân người dùng, còn
hạ tầng yếu kém sẽ làm họ rời đi dù chính sách có ưu đãi. Vì vậy, cần tập trung
đầu tư và phối hợp để có một hệ thống kỹ thuật số thân thiện, thông suốt và bảo
mật, cùng mạng lưới hỗ trợ vật lý phủ khắp và linh hoạt.
