Sáng mùng 5 Tết (ngày 2/2) ngồi khui một thùng sầu riêng Ri6 cơm vàng ươm và thơm lừng, chị Đào Thị Minh (ở Trịnh Đình Cửu, Hoàng Mai, Hà Nội) khoe: “Ba quả sầu chín nặng 9kg vừa mua được với giá 390.000 đồng. Đã vậy còn là hàng loại A, mỗi quả đều đủ 5 hộc múi”.
Theo chị Minh, đây là mức giá siêu rẻ, phải vài năm nay rồi mới thấy. Bởi, tính ra chỉ khoảng hơn 43.000 đồng/kg. Thế nên, chị mua một thùng loại đã chín tới để khui rồi bảo quản trong tủ lạnh ăn dần.
Thực tế, sầu riêng là một trong những loại cây ăn quả chủ lực ở nước ta. Trong vài năm trở lại đây, sản lượng sầu riêng từ gần 1 triệu tấn đã vọt lên 1,45 triệu tấn/năm. Theo đó, loại quả này ngoài tiêu thụ nội địa, một lượng lớn còn để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Tuy nhiên, từ năm 2022 đến nay, khi sầu riêng Việt Nam được xuất khẩu sang Trung Quốc theo đường chính ngạch, giá bắt đầu tăng mạnh và neo ở mức cao ngất ngưởng.
Tại các vùng trồng lớn ở Tây Nguyên, Đông Nam Bộ hay khu vực miền Tây, sầu riêng loại A vào mùa thu hoạch rộ thường được nhà vườn bán ra với giá dao động từ 70.000-120.000 đồng/kg. Riêng sầu nghịch vụ có thời điểm giá vọt lên 160.000-190.000 đồng/kg.
Với mức giá này, sầu riêng trở thành “vua trái cây” của Việt Nam và đẩy giá bán tại thị trường nội địa lên mức cao chót vót, thậm chí siêu đắt đỏ.
Vài năm trở lại đây, ở các cửa hàng, sầu riêng loại A thượng hạng vọt lên mức giá 160.000-250.000 đồng/kg nếu mua nguyên quả. Cơm sầu riêng giá 400.000-850.000 đồng/kg tuỳ thời điểm.
Do đó, từ loại quả giá rẻ, “vua trái cây” trở thành mặt hàng cao cấp với giá đắt đỏ, không phải gia đình nào cũng có thể mua ăn.
Song, trong dịp Tết Ất Tỵ, tại các chợ trái cây online ở Hà Nội, sầu riêng bất ngờ đổ bộ với giá bán siêu rẻ.
Đáng chú ý, giới buôn bán quảng cáo đây đều là hàng loại A thượng hạng để xuất khẩu đi Trung Quốc, giờ xả ra bán giá dao động từ 350.000-390.000 đồng/thùng 3-4 quả trọng lượng khoảng 8-10kg.
Đây là mức giá các chủ hàng chỉ bán theo thùng, không bán lẻ theo cân. Giá giao hàng tại nội thành Hà Nội khoảng 10.000-35.000 đồng/đơn.
Anh Phùng Văn Tân – đầu mối bán sầu riêng với giá chỉ trên dưới 40.000 đồng/kg tại khu vực Thanh Xuân (Hà Nội) thừa nhận, Trung Quốc siết kiểm tra chất vàng O trên sầu riêng, hàng của anh chưa có giấy kiểm định nên phải quay đầu về tiêu thụ tại nội địa.
Đây cũng là lý do từ sáng mùng 2 Tết đến nay, anh đã phải xả 3 container sầu riêng (mỗi container 16 tấn hàng) để bán tại Hà Nội và ship đi các tỉnh. Những container này đều là sầu riêng Ri6 và Monthong, giá xả bán đều giống nhau.
“Lúc thu hoạch và đóng thùng chúng tôi đã tính toán đến hàng đưa sang Trung Quốc sẽ chín đúng độ. Nay bị chậm vì kiểm tra chất vàng O, buộc phải xả bán ngay để tránh sầu riêng chín quá, ảnh hưởng đến chất lượng cơm”, anh nói. Thế nên, mức giá bán lẻ này còn rẻ hơn cả giá vựa mua tại nhà vườn.
Sau khi bán hết 1 container vào ngày mùng 4 Tết, sáng mùng 5 chị Đoàn Thị Tuyến (ở Tam Trinh, Hà Nội) tiếp tục mở container sầu riêng Ri6 ra bán với giá 380.000 đồng/thùng 3-4 quả trọng lượng 9-10kg.
“Container sầu riêng hôm qua mọi người tranh nhau đặt mua vì giá quá rẻ. Có người chốt đơn mua tới vài thùng”, chị nói. Còn hôm nay, chị và nhân viên ngồi chốt đơn từ 6 giờ sáng vì người dân đã quay trở lại Hà Nội để chuẩn bị đi làm sau kỳ nghỉ Tết dài ngày. Các shipper tất bật giao hàng ngay từ sáng sớm.
Trước đó, thông tin từ Hiệp hội rau quả Việt Nam, cuối năm 2024, Tổng cục Hải quan Trung Quốc phát hiện một số lô hàng sầu riêng của Thái Lan có dư lượng vàng O. Ngay sau đó, Trung Quốc ra thông báo áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt với sầu riêng nhập khẩu. Đồng thời yêu cầu ngoài giấy kiểm định Cadimi, sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc phải có thêm giấy kiểm định vàng O.
Chất vàng O, hay còn gọi là Auramine O, Basic Yellow 2 – BY2, dùng để tạo màu trong công nghiệp. Đã có nhiều bằng chứng cho thấy chất này gây ung thư trên động vật và người.
Thế nên, hải quan Trung Quốc kiểm tra 100% lô hàng nhập khẩu và có thể mất đến một tuần để thông quan. Việc này khiến hoạt động xuất khẩu sầu riêng của nước ta bị gián đoạn.
Nhiều lô hàng không có giấy kiểm định phải quay đầu. Một số công ty cho biết tạm dừng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc để nghiên cứu và chuẩn bị hồ sơ đáp ứng yêu cầu mới này.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam đã đề nghị cơ quan chức năng cần nhanh chóng có nhiều phòng kiểm nghiệm cấp giấy chứng nhận an toàn, không có dư lượng chất vàng O, tránh gây gián đoạn xuất khẩu sầu riêng. Đồng thời, hiệp hội đề đạt nguyện vọng được hướng dẫn và cấp giấy chứng nhận kiểm định vàng O, theo yêu cầu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc.
