Chiều 19/9/2025, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức Hội thảo lấy ý kiến xây dựng đề án khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai (Việt Nam) – Vân Nam (Trung Quốc).
MỤC TIÊU CỐT LÕI LÀ KHAI THÁC TỐI ĐA TIỀM NĂNG
Theo báo cáo tại hội thảo, Đề án xây dựng Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai (Việt Nam) – Vân Nam (Trung Quốc) được xây dựng trên cơ sở các nhiệm vụ trọng tâm tại Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Đề án đề xuất mô hình “Hai quốc gia, hai khu công nghiệp” hay “Hai nước – Hai khu vực – Một cơ chế phối hợp” với các lĩnh vực hợp tác trọng tâm bao gồm:
Kết nối hạ tầng: Kết nối hạ tầng giao thông, logistics, năng lượng và viễn thông để tạo ra một không gian kinh tế không rào cản vật lý;
Phối hợp chuỗi công nghiệp: Bố trí các ngành công nghiệp mang tính bổ trợ cho nhau, tránh cạnh tranh trực tiếp, hình thành chuỗi cung ứng xuyên biên giới, chẳng hạn như chế biến nông sản, sản xuất lắp ráp, và thương mại điện tử;
Hài hòa chính sách: Cùng xây dựng các chính sách tương đồng về tạo thuận lợi đầu tư, thông quan hàng hóa, và các cơ chế ưu đãi khác để tạo ra một môi trường kinh doanh thống nhất, hấp dẫn.
Xây dựng cửa khẩu thông minh: Áp dụng công nghệ số để chia sẻ dữ liệu, rút ngắn thời gian và chi phí thông quan, thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới.
Tại hội thảo, các ý kiến đánh giá cao tầm quan trọng của việc xây dựng và triển khai đề án, khẳng định đây không chỉ là nhiệm vụ của riêng Lào Cai mà còn của các tỉnh trong vùng cùng các bộ, ban, ngành Trung ương.
Việc này nhằm chủ động các bước hội nhập quốc tế sâu rộng, khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do, góp phần xây dựng cộng đồng ASEAN vững mạnh và thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Trung Quốc ngày càng đi vào chiều sâu.
Các đại biểu cũng cho rằng việc hình thành khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai (Việt Nam) – Vân Nam (Trung Quốc) sẽ là “cú hích” để khai thác tối đa tiềm năng của trục hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, đặc biệt khi tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng được hoàn thành. Đây chính là giải pháp then chốt để hiện thực hóa vai trò “cực tăng trưởng, trung tâm kết nối” mà Nghị quyết 11 của Bộ Chính trị đã xác định cho Lào Cai.
Mục tiêu cốt lõi của đề án là khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế khác biệt và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của Lào Cai, qua đó kiến tạo cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Đồng thời, khu hợp tác kinh tế qua biên giới sẽ trở thành hạt nhân thu hút các dự án đầu tư quy mô lớn, công nghệ cao, không chỉ phục vụ phát triển của Lào Cai mà còn lan tỏa sang các tỉnh lân cận. Góp phần hình thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh tại chỗ, từ sản xuất, chế biến sâu đến logistics và xuất khẩu, qua đó nâng cao giá trị cho nông sản, khoáng sản của địa phương.
CẦN KHUNG PHÁP LÝ VƯỢT TRỘI
Tuy nhiên, qua thực tiễn phát triển kinh tế biên giới giữa hai nước, ông Nguyễn Thành Sinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai cho rằng vẫn còn tồn tại nhiều điểm nghẽn.
Trong đó, Lào Cai vẫn chủ yếu trung chuyển thay vì trung tâm sản xuất, chế biến, logistics; sức ép cạnh tranh lớn khi tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) đầu tư mạnh mẽ với nhiều chính sách hấp dẫn để phát triển khu hợp tác tại Hà Khẩu.
Do đó, theo lãnh đạo tỉnh Lào Cai, khu hợp tác qua biên giới sẽ là hạt nhân thu hút các dự án đầu tư quy mô lớn, công nghệ cao, không chỉ cho Lào Cai mà còn lan tỏa đến các tỉnh Tây Bắc, hình thành liên kết vùng mạnh mẽ, tạo chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ sản xuất, chế biến sâu đến logistics và xuất khẩu, nâng cao giá trị nông sản, khoáng sản.
Để đạt mục tiêu này, ông Sinh cho rằng Lào Cai rất cần khung pháp lý vượt trội. Sản phẩm quan trọng nhất của đề án là cơ sở kiến nghị Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết riêng, thí điểm cơ chế chính sách đặc thù cho khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai.
Tại hội thảo đại diện các đơn vị thuộc bộ, các chuyên gia cũng đưa ra những đề xuất liên quan đến chính sách hỗ trợ cần thiết thực cụ thể nhất là với việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; cơ chế hợp tác sao cho phù hợp và hiệu quả.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng đề án khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai – Vân Nam được xây dựng trên cơ sở chưa có thực tiễn. Do đó, có nhiều ý kiến đa chiều nhưng khi quyết định phải chắt lọc, phân tích đầy đủ các góc cạnh để đưa ra được hướng đi và giải pháp phù hợp.
Thứ trưởng nhấn mạnh, phát triển kinh tế biên giới giữa hai nước là chủ trương chung. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành quyết định xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm phát triển kinh tế. Do đó, việc xây dựng khu hợp tác kinh tế qua biên giới rất cần giải pháp đột phá để hiện thực hoá chủ trương.
“Chúng ta phải chủ động trong phối hợp triển khai xây dựng khu hợp tác kinh tế. Quan trọng nhất là tạo ra những đột phá phát triển kinh tế không chỉ với Vân Nam, mà còn với địa bàn phía Tây của Trung Quốc”, lãnh đạo Bộ Công Thương chỉ đạo; đồng thời đề nghị, trên cơ sở các ý kiến đóng góp, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, UBND tỉnh Lào Cai sớm tiếp thu, hoàn thiện dự thảo đề án để trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
