Chiều 19-11, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Tại lần sửa đổi này, ban soạn thảo đã đề xuất ngưỡng doanh thu mà cá nhân, hộ kinh doanh phải nộp thuế thu nhập cá nhân là 200 triệu đồng/năm. Đây là vấn đề còn có ý kiến băn khoăn của các đại biểu Quốc hội.
Đại biểu Nguyễn Vân Chi phát biểu thảo luận chiều 19-11. Ảnh: Phạm Thắng
Liên quan quy định về thuế thu nhập đối với cá nhân và hộ kinh doanh, đại biểu Nguyễn Vân Chi (đoàn Nghệ An) cho rằng dự thảo luật lần này cần đánh giá thấu đáo hơn tác động thực tế, đặc biệt trong bối cảnh phương thức quản lý thuế với hộ kinh doanh thay đổi từ thuế khoán sang kê khai theo doanh thu thực tế.
Theo bà Chi, hiện nay, các hộ kinh doanh đã tham gia đóng bảo hiểm y tế, tuy nhiên lại không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đồng nghĩa với việc không có lương hưu sau này và đặt ra các vấn đề về an sinh xã hội.
Với phương pháp quản lý thuế mới từ đầu năm 2026, thuế của hộ kinh doanh được tính trên doanh thu thực tế, xác định thông qua hóa đơn chứng từ giao dịch hàng hóa, dịch vụ và có sự đối chiếu với cơ quan thuế. Việc này giúp xác định doanh thu chính xác hơn và thu thuế theo tỉ lệ.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Vân Chi băn khoăn về ngưỡng doanh thu chịu thuế theo dự thảo là 200 triệu đồng/năm. Theo bà, quy định này tương đồng với ngưỡng thuế giá trị gia tăng, giúp thống nhất giữa các luật.
Tuy nhiên, xét trên thực tế, 200 triệu đồng tương đương doanh thu khoảng hơn 16 triệu đồng mỗi tháng. Giả sử tỉ lệ lợi nhuận bình quân của hộ kinh doanh chỉ khoảng 10%, thì thu nhập chỉ là 1,6 triệu đồng/tháng đã vào diện nộp thuế thu nhập cá nhân, thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng nộp thuế thu nhập cá nhân người làm công ăn lương hiện là 15,5 triệu đồng/tháng, chưa kể người phụ thuộc.
Trong khi đó, hộ kinh doanh lại tính trực tiếp trên doanh thu mà không được hưởng các khoản miễn, giảm trừ này. Như vậy có sự chênh lệch và chưa bảo đảm bình đẳng giữa người làm công ăn lương và hộ, cá nhân kinh doanh.
Về phương thức quản lý thuế, theo đại biểu Nguyễn Vân Chi, việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai theo doanh thu thực tế của hộ kinh doanh được xác định cao hơn đáng kể so với mức khoán trước đây. Điều này dẫn tới gánh nặng thuế cho hộ kinh doanh.
Trong khi đó, dự thảo luật lần này đã điều chỉnh giảm thuế cho người làm công ăn lương và một số đối tượng có thu nhập cao trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Ngược lại, nhóm hộ và cá nhân kinh doanh chưa nhận được cơ chế miễn giảm tương xứng, khiến gánh nặng thuế tăng lên rõ rệt.
Do đó, đại biểu Nguyễn Vân Chi đề nghị cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ hơn tác động, bảo đảm nguyên tắc bình đẳng giữa hộ kinh doanh và người làm công ăn lương.
Đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) cũng băn khoăn về ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm đối với hộ kinh doanh. Theo ông, ngưỡng doanh thu cũng cho thấy sự bất bình đẳng trong chính sách thuế, là điều khiến nhiều hộ kinh doanh e ngại khi chuyển từ thuế khoán sang phương pháp tính thuế dựa trên doanh thu.
Từ đó, đại biểu đề nghị xem xét lại mức doanh thu khởi điểm chịu thuế và thuế suất áp dụng đối với phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu đối với hộ kinh doanh nhỏ. “Đây là yếu tố then chốt để tạo lập môi trường kinh doanh công bằng, khuyến khích hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi, đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế, đúng với tinh thần Nghị quyết của Đảng”- đại biểu Trần Văn Lâm nêu quan điểm.
Đại biểu Hoàng Văn Cường. Ảnh: Phạm Thắng
Có cùng quan tâm, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) cho rằng ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng là không phù hợp. Ông dẫn chứng một người bán sữa với giá vốn 900.000 đồng/hộp và bán ra là 1 triệu đồng/hộp, như vậy lãi 100.000 đồng/hộp.
Nếu bán 200 hộp, doanh thu là 200 triệu, nhưng thực chất phần tiền lãi chỉ được 20 triệu. Trong khi mức giảm trừ gia cảnh của một cá nhân đã là 186 triệu/năm, nếu như một cá nhân cộng với một người phụ thuộc là 260 triệu.
“Như vậy, người bán sữa phải bán ra doanh thu 2,6 tỉ mới có được mức chênh lệch là 260 triệu, và khi đó họ mới phải nộp thuế”- ông Cường nói. Từ đó, đại biểu đề nghị phải thay đổi lại mức của xác định khởi điểm thuế của những người kinh doanh, như những người bán hàng, những người đại lý, mức khởi điểm tối thiểu phải là 1,5 tỉ đồng/năm. Ở một số lĩnh vực khác, mức khởi điểm có thể khác nhưng phải cao hơn mức 200 triệu đồng/năm.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Phạm Thắng
Phát biểu giải trình, làm rõ nội dung đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết việc chuyển từ thuế khoán sang tính thuế dựa trên doanh thu thực tế đối với hộ kinh doanh đã giúp hạn chế thất thu thuế rất lớn, đặc biệt ở những khu vực kinh tế phát triển.
Theo Bộ trưởng, thời gian qua, sau khi ứng dụng công nghệ thông tin vào kê khai thuế, số thuế thu được từ việc chuyển từ khoán sang kê khai đã tăng 64%.
Về mức thu, dự thảo nâng mức doanh thu chịu thuế từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng. Bộ trưởng cho rằng, không thể nói dự thảo luật lần này gây khó khăn hay bất lợi cho các hộ kinh doanh. Tuy nhiên, Bộ trưởng đồng tình với các đại biểu về vấn đề công bằng thuế, cần đảm bảo mức chịu thuế đối với hộ kinh doanh tương xứng với mức chịu thuế của người làm công ăn lương.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh cần nghiên cứu, tính toán kỹ hơn để xác định mức khởi đầu tính thuế cho hộ kinh doanh phù hợp để đảm bảo không bị thiệt thòi so với người làm công ăn lương.
