Nguyên nhân giá vàng thiết lập nhiều mức đỉnh trong thời gian vừa qua được chuyên gia vàng chỉ ra do giá vàng thế giới tăng mạnh do tác động từ căng thẳng chính trị – tiền tệ: Những bất đồng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) về chính sách lãi suất khiến đồng USD giảm giá trị, thúc đẩy nhu cầu nắm giữ vàng như một kênh trú ẩn an toàn, qua đó đẩy giá vàng thế giới tăng vọt; căng thẳng thương mại leo thang khi Mỹ chính thức áp thuế mới từ 10% đến 50% đối với hàng hóa của hàng chục quốc gia kể từ ngày 7/8/2025 đã làm gia tăng lo ngại về suy giảm thương mại toàn cầu.
Ở Việt Nam, giá vàng miếng SJC trong nước trong thời gian gần đây tăng mạnh theo đà tăng của giá vàng thế giới. Nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý người dân lo ngại giá vàng thế giới có thể tiếp tục tăng kéo giá vàng trong nước tăng theo nên chưa sẵn sàng bán vàng ra thị trường mà nhiều người có xu hướng tăng cường mua vàng tích trữ, khiến giá vàng miếng SJC trong nước tăng nhanh hơn giá vàng thế giới.
Giá vàng trong nước chịu nhiều tác động từ căng thẳng chính trị – tiền tệ trên thế giới
Một quyết sách được đánh giá tác động nhất định lên thị trường vàng đó là đầu tuần này, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ 10/10/2025. Nội dung đáng chú ý nhất tại Nghị định 232 chấm dứt cơ chế độc quyền Nhà nước về vàng miếng, thay bằng cơ chế cấp phép cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đáp ứng đủ điều kiện để tham gia sản xuất vàng miếng.
Ngoài ra, Nghị định mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để đa dạng hóa nguồn cung, nhằm giảm chênh lệch giá trong nước – thế giới và hạn chế tình trạng buôn lậu vàng. Đặc biệt, từ thời điểm có hiệu lực, các giao dịch mua bán vàng từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thanh toán qua ngân hàng. Những thay đổi từ Nghị định 232 sẽ giúp thị trường lành mạnh hơn trong dài hạn. Khi nguồn cung được đa dạng hóa, việc sản xuất và nhập khẩu vàng miếng có sự tham gia của nhiều chủ thể, chênh lệch giá trong nước – thế giới sẽ dần thu hẹp. Đồng thời, dòng tiền minh bạch cũng tạo điều kiện để Nhà nước theo dõi, chống buôn lậu, giúp NHNN kiểm soát ngoại tệ vào – ra từ xuất khẩu vàng.
Đối với quy định các giao dịch mua bán vàng từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thanh toán qua ngân hàng theo TS. Nguyễn Đức Độ là cần thiết. Điều này giúp minh bạch hóa dòng tiền, góp phần phòng chống rửa tiền và hạn chế đầu cơ. Đây cũng là bước đi phù hợp với định hướng phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam. Đồng thời, khi toàn bộ giao dịch được thống kê, cơ quan quản lý sẽ có dữ liệu chính xác hơn để hoạch định chính sách trong tương lai.
Mặc dù vậy, theo ông Độ, có thể khi quyết sách mới ban hành nhất lại đúng vào lúc giá vàng biến động có thể phần nào tác động đến tâm lý người dân. Một bộ phận có xu hướng mua vàng trước thời điểm quy định mới có hiệu lực, vừa để tránh việc phải kê khai thông tin sau này, vừa vì lo ngại giá tiếp tục tăng. “Tâm lý này mang tính ngắn hạn, không ảnh hưởng lâu dài đến thị trường,” ông nhận định.
Chung quan điểm, một chuyên gia cho rằng, chính sách nào cũng có độ trễ, cần thời gian để ngấm. “Không thể từ mức chênh 20 triệu đồng một lượng lập tức giảm xuống còn 9 triệu đồng hoặc 10 triệu đồng mà cần vài tháng để thu hẹp chênh lệch này”, một chuyên gia phân tích.
Một điểm quan trọng được dư luận quan tâm là quyền lợi của người dân đang nắm giữ vàng miếng trước đây và vàng miếng do doanh nghiệp, ngân hàng thương mại được NHNN cấp phép sản xuất theo quy định mới. Về nội dung này, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng khẳng định, Nghị định 232 tiếp tục thừa nhận các loại vàng miếng đã sản xuất hợp pháp trước đây; đồng thời cho phép Công ty SJC được gia công lại vàng miếng do chính công ty đã sản xuất, gia công trước ngày Nghị định có hiệu lực nhưng không còn đủ điều kiện lưu thông. Bên cạnh đó, Nghị định yêu cầu các doanh nghiệp, NHTM sản xuất vàng miếng phải công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng sản phẩm; chịu trách nhiệm trước pháp luật về về tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng sản phẩm đã sản xuất đúng với tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng đã công bố; thực hiện bảo hành sản phẩm cho khách hàng theo quy định của pháp luật; thực hiện lưu trữ dữ liệu, kết nối cung cấp thông tin cho NHNN theo quy định của Thống đốc NHNN. Như vậy, Nghị định 232 đã quy định đầy đủ trách nhiệm của các DN, NHTM từ khâu nhập khẩu đến sản xuất và đến kinh doanh mua bán vàng nhằm đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.
Trước diễn biến phức tạp của thị trường, chuyên gia lưu ý nhà đầu tư thận trọng với lướt sóng vàng khi giá đang ở mức cao, rủi ro lớn do phụ thuộc vào biến động giá vàng thế giới. Thay vì mua vàng tích trữ thiếu kế hoạch, nên phân bổ vốn sang các kênh hiệu quả hơn như sản xuất, kinh doanh hoặc chứng khoán. Nhất là nguồn cung được dồi dào hơn khi tại Nghị định 232 cho phép mở rộng quyền nhập khẩu dù có kiểm soát.
TS. Nguyễn Đức Độ khuyến nghị, người dân dù có quyền tự do mua bán, tích trữ vàng nhưng cần lựa chọn kênh giao dịch hợp pháp để bảo đảm an toàn tài sản. “Người dân nên mua bán tại các đơn vị được Nhà nước cho phép, tránh giao dịch tại điểm không chính thức vì tiềm ẩn nhiều rủi ro”, TS. Độ nhấn mạnh.
