Bao giờ vàng nhập khẩu về thị trường?

Trong bối cảnh giá vàng miếng SJC cao chót vót, bỏ xa giá vàng thế giới gần 15 triệu đồng/lượng, người dân vẫn xếp hàng mua vàng ở các doanh nghiệp (DN) lớn. Ngân hàng (NH) Nhà nước vừa công bố lấy ý kiến dự thảo thông tư hướng dẫn Nghị định 24/2012/NĐ-CP về hoạt động kinh doanh vàng, sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 232/2025/NĐ-CP, trước khi thông tư này có hiệu lực từ ngày 10-10. Dự thảo có đề cập hoạt động nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Không được nhập tự do

Dự thảo nêu rõ chậm nhất ngày 15-11 hằng năm, các đơn vị đã được cấp phép cần gửi hồ sơ về nhu cầu hạn mức xuất nhập vàng đến NH Nhà nước. Theo đó, NH Nhà nước sẽ cấp hạn mức nhập khẩu (quota) vàng hằng năm dựa trên mục tiêu chính sách tiền tệ, cung – cầu vàng trên thị trường và quy mô dự trữ ngoại hối. Các DN và NH thương mại đủ điều kiện sẽ được phân bổ hạn mức trước ngày 15-12 hằng năm.

Tuy nhiên, theo Nghị định 232/2025/NĐ-CP, để được nhập khẩu vàng, DN kinh doanh vàng miếng hoặc sản xuất vàng miếng cần có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỉ đồng. NH thương mại tham gia nhập khẩu vàng cần có vốn điều lệ tối thiểu 50.000 tỉ đồng. Trong khi DN gia công vàng trang sức, mỹ nghệ phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ và hợp đồng gia công phù hợp.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động ngày 30-9, nhiều DN và chuyên gia cho biết với quy định tại dự thảo thông tư trên, nếu có hiệu lực từ ngày 10-10 và mốc ngày 15-11 sẽ phải nộp hồ sơ xin cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu và giấy phép xin sản xuất vàng miếng, sẽ rất cập rập để hoàn thiện bộ hồ sơ. “Không ít DN đang “nín thở” chờ mốc ngày 10-10, xem những cái tên nào đủ tiêu chuẩn để được nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng” – tổng giám đốc một công ty vàng ở TP HCM nói.

Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam đồng thời là cố vấn cấp cao của Hội đồng Vàng thế giới tại Việt Nam, đánh giá: Cả Nghị định 232 và thông tư hướng dẫn dự kiến cùng có hiệu lực vào ngày 10-10 cho thấy quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc giải quyết những bất cập kéo dài của thị trường vàng.

Tuy nhiên, ông Khánh nhận định điều kiện về vốn điều lệ trong nghị định sẽ khiến không nhiều DN đáp ứng được yêu cầu. “Một số công ty vàng lớn như SJC, DOJI, PNJ hoặc vài NH thương mại từng có kinh nghiệm sản xuất vàng miếng có thể tham gia, trong khi nhiều NH khác sẽ phải đầu tư thêm hệ thống máy móc, xây dựng thương hiệu và tính toán chiến lược quảng bá để cạnh tranh với SJC” – ông nói.

Ở góc nhìn khác, ông Trần Hữu Đang, Tổng Giám đốc Công ty CP Vàng bạc Đá quý ASEAN (AJC), đề xuất nên cho phép NH thương mại và DN lớn nhập khẩu vàng, sau đó phân phối lại cho các đơn vị nhỏ. Theo ông, cách làm này sẽ giúp thị trường có đủ nguồn nguyên liệu để sản xuất vàng nhẫn và trang sức, đáp ứng nhu cầu phổ thông của người dân.

Phụ thuộc nguồn cung nhập khẩu

Theo nhiều chuyên gia, nếu cơ chế nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng được vận hành, giá vàng miếng SJC sẽ sớm giảm và thu hẹp khoảng cách với giá thế giới, thay vì chênh lệch 15-16 triệu đồng/lượng như hiện nay. Chuyên gia vàng Trần Duy Phương nhấn mạnh Nghị định 232 và các thông tư hướng dẫn kèm theo là bước đi đúng, giúp tháo gỡ nút thắt của thị trường. Ông chỉ ra nhiều năm qua, NH Nhà nước quản lý thị trường vàng theo hướng tập trung, chỉ cho phép duy nhất thương hiệu vàng miếng SJC, đồng thời siết chặt hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu, khiến nguồn cung hạn chế, giá vàng trong nước luôn cao hơn thế giới cả chục triệu đồng/lượng. “Nghị định 232 mở đường cho việc liên thông với thị trường quốc tế, xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng và cho phép DN nhập khẩu nguyên liệu dưới sự phê duyệt chặt chẽ của NH Nhà nước. Đây là tín hiệu tích cực, không chỉ cho vàng miếng mà cả vàng trang sức, vàng nhẫn vốn đang rất khan hiếm nguồn nguyên liệu” – ông Phương nói.

Dù vậy, chuyên gia Nguyễn Ngọc Trọng lưu ý việc giảm giá vàng còn phụ thuộc số lượng DN được cấp phép và hạn mức nhập khẩu cụ thể. Các đơn vị sẽ phải đăng ký nhu cầu, xin hạn mức, sau đó NH Nhà nước mới tính toán và phân bổ theo dự báo thị trường. “Chỉ cần có thông tin DN chính thức được cấp phép nhập khẩu, tâm lý thị trường sẽ thay đổi, giúp giá vàng giảm. Nhưng mức giảm bao nhiêu và chênh lệch còn lại với giá thế giới thế nào thì phụ thuộc lượng cung thực sự được bơm ra” – ông Trọng nói thêm.

Trong khi đó, TS Nguyễn Trí Hiếu đặt vấn đề về nguồn USD phục vụ nhập khẩu vàng. Ông cho rằng dù dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn hạn chế, Nhà nước vẫn cần cân đối để dành nguồn nhập vàng nhằm bình ổn thị trường. Nếu để nguồn cung khan hiếm kéo dài, giá vàng trong nước có thể tiếp tục cao hơn thế giới hàng chục triệu đồng/lượng. “Thực tế này có thể khiến người dân dồn vốn vào vàng thay vì đầu tư vào chứng khoán, bất động sản hay gửi tiết kiệm. Khi đó, không chỉ thị trường vàng bất ổn mà các thị trường khác cũng bị ảnh hưởng dây chuyền. Giá vàng cao còn có thể khiến hàng hóa leo thang, tạo tâm lý lo ngại lạm phát, kích thích người dân tích trữ vàng và gia tăng nguy cơ nhập lậu, từ đó tác động tiêu cực đến tỉ giá và kinh tế vĩ mô” – ông Hiếu phân tích.