Trong bối cảnh giao dịch không dùng tiền mặt ngày càng trở nên phổ biến, việc hiểu rõ các quy định về thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với các khoản tiền nhận qua tài khoản ngân hàng là vô cùng quan trọng. Không phải mọi khoản tiền chuyển vào tài khoản đều bị đánh thuế, nhưng người dân cần đặc biệt lưu ý những trường hợp sau đây để tránh các rủi ro pháp lý và truy thu thuế ngoài ý muốn.
Cơ quan thuế xác định nghĩa vụ nộp thuế dựa trên bản chất của giao dịch, tức là khoản tiền đó có phải là thu nhập chịu thuế hay không, chứ không đơn thuần dựa trên số tiền ra vào tài khoản. Dưới đây là những khoản tiền khi chuyển vào tài khoản cá nhân mà bạn phải chịu thuế TNCN:
1. Tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập tương tự
Đây là loại thu nhập chịu thuế phổ biến nhất. Khi bạn nhận lương, thưởng, phụ cấp và các khoản có tính chất tiền lương, tiền công từ người sử dụng lao động (công ty, tổ chức), khoản tiền này sẽ phải chịu thuế TNCN theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Doanh nghiệp có trách nhiệm khấu trừ thuế trước khi chi trả cho người lao động.
Tuy nhiên, nếu bạn có thu nhập từ hai nơi trở lên, bạn phải tự quyết toán thuế với cơ quan thuế vào cuối năm. Mọi khoản tiền lương nhận qua tài khoản đều được ghi nhận và là cơ sở để cơ quan thuế đối chiếu.
2. Thu nhập từ hoạt động kinh doanh
Nếu bạn sử dụng tài khoản cá nhân để nhận tiền từ hoạt động kinh doanh, bán hàng online, cung cấp dịch vụ (ví dụ: thiết kế, tư vấn, viết lách…), thì khoản thu nhập này phải chịu thuế. Cụ thể, bạn sẽ phải nộp thuế TNCN và thuế giá trị gia tăng nếu doanh thu từ hoạt động kinh doanh trên 100 triệu đồng/năm.
Cơ quan thuế có thể giám sát các tài khoản có giao dịch lớn, thường xuyên để xác định hoạt động kinh doanh và yêu cầu kê khai, nộp thuế đầy đủ.
3. Thu nhập từ việc cung cấp dịch vụ, phí hoa hồng
Các khoản phí dịch vụ như phí môi giới, phí hoa hồng, hay phí từ các dịch vụ chuyển/rút tiền hộ đều là thu nhập chịu thuế. Mặc dù phần tiền gốc trong giao dịch “rút tiền hộ” không bị tính thuế, nhưng phần phí dịch vụ mà bạn nhận được sẽ phải chịu thuế TNCN.
4. Thu nhập từ lãi cho vay
Nếu một cá nhân cho một tổ chức hoặc công ty vay tiền và nhận lãi, khoản tiền lãi đó sẽ phải chịu thuế TNCN với mức thuế suất 5%. Khoản thuế này sẽ do bên đi vay (công ty) khấu trừ trước khi trả lãi cho bạn.
Ngược lại, tiền lãi phát sinh từ việc cho vay giữa các cá nhân với nhau hiện không thuộc diện chịu thuế TNCN.
5. Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (trường hợp kê khai gian lận)
Về nguyên tắc, khi bán nhà, đất, người bán đã phải nộp thuế TNCN 2% trên giá chuyển nhượng tại thời điểm công chứng hợp đồng. Nếu số tiền thực nhận qua tài khoản khớp với giá đã khai báo, khoản tiền này sẽ không bị tính thuế nữa.
Tuy nhiên, rủi ro lớn phát sinh khi người bán và người mua cố tình khai giá trên hợp đồng thấp hơn nhiều so với giá trị giao dịch thực tế để trốn thuế. Nếu cơ quan thuế phát hiện ra sự chênh lệch này thông qua dòng tiền trên tài khoản ngân hàng, họ có quyền ấn định lại giá bán và truy thu phần thuế TNCN còn thiếu cùng với các khoản tiền phạt chậm nộp.
9 trường hợp tiền vào tài khoản không phải nộp thuế
1. Giao dịch cá nhân, gia đình: Tiền vay mượn, cho tặng giữa người thân, bạn bè, hoặc vợ chồng chuyển tiền sinh hoạt cho nhau.
2. Lương đã nộp thuế: Khoản tiền lương sau khi đã nộp thuế TNCN được một người chuyển cho vợ/chồng hoặc người thân.
3. Kiều hối: Tiền do người thân từ nước ngoài gửi về.
4. Thu hộ – Chi hộ: Tiền thu từ khách hàng rồi nộp lại cho công ty/chủ cửa hàng (ví dụ: shipper thu tiền COD).
5. Dịch vụ chuyển/rút tiền hộ: Phần tiền gốc trong giao dịch (thuế chỉ tính trên phí dịch vụ nếu có).
6. Đáo hạn vay ngân hàng: Tiền nhận được để tất toán một khoản vay cũ rồi chuyển đi ngay.
7. Lãi từ cho vay cá nhân: Tiền lãi phát sinh từ việc cho vay giữa các cá nhân với nhau (ví dụ: chơi hụi, họ).
8. Bán bất động sản (đã nộp thuế): Tiền bán nhà, đất khi đã khai báo và nộp thuế đầy đủ trên giá trị giao dịch thực tế.
9. Lương từ nước ngoài: Lương của bản thân đã được nộp thuế ở nước ngoài, sau đó chuyển về tài khoản cá nhân tại Việt Nam.
Để tránh những rắc rối không đáng có, người dân nên:
– Minh bạch các giao dịch: Sử dụng các tài khoản riêng biệt cho mục đích kinh doanh và chi tiêu cá nhân.
– Lưu giữ chứng từ: Luôn giữ lại các hợp đồng, hóa đơn, giấy tờ ủy quyền, hoặc các bằng chứng khác để chứng minh nguồn gốc và bản chất của các khoản tiền nhận được.
– Kê khai trung thực: Đặc biệt trong các giao dịch lớn như bất động sản, việc kê khai đúng giá trị thực tế sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro pháp lý và tài chính về sau.
