Theo số liệu công bố của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), lượng vàng mua vào trong các tháng gần đây khá khiêm tốn chỉ 1,9 tấn trong tháng 8, 1,9 tấn trong tháng 7 và 2,2 tấn trong tháng 6. Tổng cộng, tính từ đầu năm, lượng mua chính thức chỉ khoảng 25 tấn, mức thấp bất thường so với quy mô nền kinh tế và dự trữ ngoại hối của Trung Quốc.
Tuy nhiên, theo ước tính của các chuyên gia tại Société Générale, dựa trên dữ liệu thương mại quốc tế, tổng lượng vàng mà Trung Quốc thực sự thu mua trong năm 2024 có thể lên tới 250 tấn, tương đương hơn 1/3 tổng nhu cầu vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu.
“Bí mật vàng” trong chiến lược phi đô la hóa
Giới chuyên gia tin rằng, việc Trung Quốc đẩy mạnh mua vàng là một phần trong chiến lược phi đô la hóa.
Jeff Currie, Giám đốc chiến lược năng lượng của tập đoàn Carlyle cho hay: “Trung Quốc đang tích vàng để phòng ngừa rủi ro từ hệ thống tài chính gắn chặt với Mỹ. Với dầu mỏ, bạn có thể dùng vệ tinh để theo dõi, nhưng với vàng, không ai biết chính xác nó đi đâu và ai đang mua.”
Không giống dầu thô hay khí đốt, những mặt hàng có thể đo lường qua dòng vận chuyển, giao dịch vàng thường được giữ kín. Các nhà giao dịch hiện dựa vào những dấu hiệu gián tiếp, như đơn hàng các thỏi vàng 400 ounce có số seri liên tiếp, thường được tinh luyện tại Thụy Sĩ hoặc Nam Phi, chuyển qua London trước khi bay sang Trung Quốc.
Theo Bruce Ikemizu, Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng Nhật Bản, năm nay, hầu như không ai tin vào các số liệu chính thức, đặc biệt là về Trung Quốc. Ông cho rằng dự trữ vàng thực tế của Trung Quốc có thể đã gần 5.000 tấn, gấp đôi con số mà Bắc Kinh công bố.
Trong thập kỷ qua, các ngân hàng trung ương toàn cầu đã trở thành lực đẩy lớn nhất phía sau cơn sốt vàng. Tỷ trọng vàng trong tổng dự trữ ngoại hối ngoài Mỹ đã tăng từ 10% lên 26%, theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC). Đà mua ròng liên tục đã đẩy giá vàng vượt mốc 4.300 USD/ounce, mức cao nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, thị trường đang trở nên ngày càng mờ mịt, khi chỉ 1/3 lượng mua được báo cáo công khai lên Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), so với khoảng 90% cách đây 4 năm.
Các ngân hàng trung ương có lý do để giữ kín vì công khai mua vàng có thể khiến giá tăng vọt, hoặc gây căng thẳng chính trị, nhất là với chính quyền Mỹ.
Nicky Shiels, chuyên gia tại nhà tinh luyện Thụy Sĩ MKS Pamp, nói: “Việc chỉ báo cáo ở mức tối thiểu là hoàn toàn dễ hiểu, nhất là khi vàng được xem là ‘lá chắn chống lại nước Mỹ. Với các nền kinh tế mới nổi, việc công khai mua vàng có thể bị coi là hành động đối đầu.”
“Bức màn vàng” khó xuyên thấu
Theo các nhà phân tích, Trung Quốc hiện là một trong những người chơi kín tiếng nhất trên thị trường vàng toàn cầu. Chương trình mua vàng chính thức của nước này do Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước (SAFE) điều hành, với mục tiêu 5 năm và 1 năm cụ thể. Một cựu quan chức SAFE cho biết, lượng dự trữ vàng hiện vẫn thấp hơn mục tiêu dài hạn và việc mua vào không chỉ do SAFE thực hiện, mà còn có sự tham gia của Quỹ đầu tư quốc gia CIC và quân đội Trung Quốc, những bên không có nghĩa vụ công khai dữ liệu.
Một cách khác để ước tính là theo dõi xuất khẩu vàng từ Anh sang Trung Quốc, bởi các thỏi vàng loại lớn dùng cho dự trữ ngân hàng trung ương thường được giao dịch tại London. Dựa trên dòng chảy này, Société Générale cho rằng SAFE nhập khoảng 250 tấn vàng trong năm nay.
Trong khi đó, công ty tư vấn Plenum Research tại Bắc Kinh sử dụng phương pháp so sánh chênh lệch giữa nhập khẩu ròng, sản lượng nội địa và lượng vàng nắm giữ bởi ngân hàng thương mại hoặc người tiêu dùng. Kết quả cho thấy “khoảng trống” này (được cho là phần mua của nhà nước) đạt 1.351 tấn trong năm 2023 và 1.382 tấn trong năm 2022, cao gấp 6 lần số liệu công khai.
Không chỉ mua cho mình, Trung Quốc còn muốn trở thành “ngân khố vàng” của thế giới đang phát triển. Nguồn tin của Financial Times cho biết, Campuchia gần đây đã đồng ý gửi lượng vàng mới mua, thanh toán bằng nhân dân tệ, vào kho của Sàn giao dịch vàng Thượng Hải tại Thâm Quyến. Động thái này vừa giúp Trung Quốc tăng vị thế trong hệ thống tài chính khu vực, vừa củng cố vai trò của nhân dân tệ trong thương mại kim loại quý.
Là nhà sản xuất vàng lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 10% sản lượng toàn cầu, Trung Quốc có thêm lợi thế đặc biệt là có thể mua vàng trong nước để bổ sung dự trữ, tránh bị phát hiện trên thị trường quốc tế. Điều đó càng khiến việc xác định quy mô thật sự của “cơn khát vàng” trở nên gần như bất khả.
Tham khảo FT
