Hãng thông tấn Reuters (Anh) mới đây đưa tin, theo hồ sơ hải quan và vận chuyển, một lượng antimon – kim loại được sử dụng trong pin, chip và chất chống cháy – lớn bất thường đã được tuồn vào Mỹ qua đường Thái Lan và Mexico kể từ khi Trung Quốc cấm các lô hàng tới Mỹ vào năm ngoái, cho thấy ít nhất một công ty do Trung Quốc sở hữu có liên quan đến hoạt động buôn bán này.
Trung Quốc thống trị nguồn cung antimon cũng như gali và germani – vốn được sử dụng trong viễn thông, chất bán dẫn và công nghệ quân sự. Bắc Kinh đã cấm xuất khẩu các khoáng sản này sang Mỹ vào ngày 3/12/2024 sau khi Washington đàn áp ngành bán dẫn của Trung Quốc.
Bắc Kinh đã cấm xuất khẩu các khoáng sản như antimon, gali và germani sang Mỹ vào ngày 3/12/2024 sau khi Washington đàn áp ngành bán dẫn của Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Theo Reuters, sự thay đổi trong dòng chảy thương mại sau đó cho thấy sự tranh giành các khoáng sản quan trọng và nỗ lực của Trung Quốc trong việc thực thi các biện pháp hạn chế của mình khi cạnh tranh với Mỹ để giành quyền thống trị về kinh tế, quân sự và công nghệ.
Cụ thể, dữ liệu thương mại cho thấy việc chuyển hướng các lô hàng của Mỹ qua các nước thứ ba. Đây là một vấn đề mà các quan chức Trung Quốc đã thừa nhận.
Ba chuyên gia trong ngành đã xác nhận việc đó, bao gồm hai giám đốc điều hành tại hai công ty Mỹ – những người đã nói với Reuters rằng họ đã mua được các khoáng sản bị hạn chế từ Trung Quốc trong những tháng gần đây.
Dữ liệu hải quan Mỹ cho thấy nước này đã nhập khẩu 3.834 tấn oxit antimon từ Thái Lan và Mexico trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm ngoái đến tháng 4 năm nay. Con số này lớn hơn tổng của gần 3 năm trước.
Trong khi đó, theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, tính đến tháng 5/2025, Thái Lan và Mexico đã vươn lên trở thành hai trong ba thị trường xuất khẩu antimon hàng đầu của Trung Quốc trong năm nay. Không nước nào trong hai nước này lọt vào top 10 vào năm 2023 – năm cuối cùng trước khi Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu.
Theo công ty tư vấn RFC Ambrian (Australia), Thái Lan và Mexico mỗi nước có một lò luyện antimon duy nhất và lò luyện antimon của Mexico mới chỉ mở cửa trở lại vào tháng 4. Không nước nào khai thác được số lượng kim loại đáng kể.
Lượng antimon, gali và germani nhập khẩu của Mỹ trong năm nay đang trên đà bằng hoặc vượt mức trước lệnh cấm, mặc dù có giá cao hơn.
Ram Ben Tzion – đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành của nền tảng kiểm tra lô hàng kỹ thuật số Publican (Anh) – cho biết, mặc dù có bằng chứng rõ ràng về việc chuyển hướng dòng chảy thương mại, nhưng dữ liệu thương mại không cho phép xác định các công ty liên quan.
“Chúng tôi đang thấy một mô hình và mô hình đó là nhất quán”, Ben Tzion nói với Reuters.
Bộ Thương mại Trung Quốc hồi tháng 5 cho biết rằng các thực thể nước ngoài không xác định đã “thông đồng với những kẻ vi phạm pháp luật trong nước” để trốn tránh các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc và việc ngăn chặn các hoạt động như vậy là điều cần thiết đối với an ninh quốc gia. Bộ này đã không trả lời các câu hỏi của Reuters về sự thay đổi trong dòng chảy thương mại kể từ tháng 12 năm ngoái.
Bộ Thương mại Mỹ, Bộ Thương mại Thái Lan và Bộ Kinh tế Mexico đã không trả lời các câu hỏi tương tự của Reuters.
Một mẫu antimon được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London, Anh. Ảnh: Reuters
Theo Reuters, luật pháp Mỹ không cấm người mua Mỹ mua antimon, gali hoặc germani có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các công ty Trung Quốc có thể vận chuyển khoáng sản đến các quốc gia khác ngoài Mỹ nếu họ có giấy phép.
Levi Parker – tổng giám đốc điều hành kiêm nhà sáng lập của công ty kinh doanh kim loại Gallant Metals (Mỹ) – đã chia sẻ với Reuters về cách ông mua khoảng 200 kg gali mỗi tháng từ Trung Quốc nhưng không nêu tên các bên liên quan do những hậu quả tiềm ẩn.
Đầu tiên, các đại lý mua hàng tại Trung Quốc mua vật liệu từ nhà sản xuất. Sau đó, một công ty vận chuyển sẽ chuyển các lô hàng được dán nhãn khác nhau thành sắt, kẽm hoặc vật tư nghệ thuật, qua một quốc gia châu Á khác, ông cho biết.
Parker nói rằng các giải pháp thay thế không hoàn hảo và cũng không rẻ. Ông cho biết mình muốn nhập khẩu thường xuyên 500 kg nhưng các lô hàng lớn có nguy cơ bị giám sát chặt chẽ và các công ty hậu cần Trung Quốc “rất thận trọng” vì những rủi ro này.
Thương mại nhanh chóng
Theo hồ sơ vận chuyển chưa từng được công bố trước đó mà Reuters tiếp cận được, Thai Unipet Industries – một công ty con có trụ sở tại Thái Lan của nhà sản xuất antimon Youngsun Chemicals (Trung Quốc) – đã thực hiện giao dịch thương mại nhanh chóng với Mỹ trong những tháng gần đây.
Theo 36 vận đơn được ghi nhận bởi các nền tảng thương mại ImportYeti (Mỹ) và Export Genius (Ấn Độ), Unipet đã vận chuyển ít nhất 3.366 tấn sản phẩm antimon từ Thái Lan đến Mỹ trong khoảng thời gian từ tháng 12/2024 đến tháng 5/2025. Con số này gấp khoảng 27 lần khối lượng mà Unipet vận chuyển trong cùng kỳ năm trước.
Hồ sơ liệt kê hàng hóa, các bên liên quan, cảng xuất hàng và cảng nhận hàng, nhưng không bắt buộc phải nêu rõ nguồn gốc của nguyên liệu thô. Chúng không chỉ ra bằng chứng cụ thể về việc chuyển hướng dòng chảy thương mại.
Reuters không thể liên lạc với Thai Unipet để xin bình luận. Youngsun Chemicals – công ty mẹ của Unipet – không trả lời các câu hỏi của Reuters về các lô hàng của Mỹ.
Bên mua các lô hàng của Unipet tại Mỹ là Youngsun & Essen có trụ sở tại Texas. Trước lệnh cấm của Bắc Kinh, công ty này đã nhập khẩu hầu hết antimon trioxide từ Youngsun Chemicals. Youngsun & Essen cũng không trả lời các câu hỏi của Reuters về hàng nhập khẩu.
Luật pháp Mỹ không cấm người mua Mỹ mua antimon, gali hoặc germani có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các công ty Trung Quốc có thể vận chuyển khoáng sản đến các quốc gia khác ngoài Mỹ nếu họ có giấy phép. Ảnh: Reuters
Vào tháng 5, Trung Quốc đã phát động chiến dịch chống lại hoạt động chuyển hướng dòng chảy thương mại và buôn lậu các khoáng sản quan trọng.
Những người vi phạm có thể bị phạt tiền và cấm tham gia hoạt động xuất khẩu trong tương lai. Những trường hợp nghiêm trọng cũng có thể bị coi là buôn lậu và có thể bị phạt tù hơn 5 năm, James Hsiao – đối tác tại công ty luật White & Case có trụ sở tại Hồng Kông (Trung Quốc) – nói với Reuters.
Ông cho biết luật áp dụng cho các công ty Trung Quốc ngay cả khi giao dịch diễn ra ở nước ngoài. Trong trường hợp chuyển hướng dòng chảy thương mại, chính quyền Trung Quốc có thể truy tố những người bán không tiến hành xác minh người dùng cuối, Hsiao nói thêm.
Tuy nhiên, bất kỳ ai sẵn sàng chấp nhận rủi ro đều có thể kiếm được lợi nhuận lớn ở bên ngoài Trung Quốc, nơi tình trạng thiếu hụt đã đẩy giá gali, germani và antimon lên mức kỷ lục.
Ba loại khoáng sản này đã phải chịu sự kiểm soát cấp phép xuất khẩu khi Trung Quốc cấm xuất khẩu sang Mỹ. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, lượng antimon và germani xuất khẩu của nước này vẫn thấp hơn mức trước khi có lệnh cấm.
Ben Tzion của nền tảng kiểm tra lô hàng kỹ thuật số Publican cho biết Bắc Kinh hiện phải đối mặt với thách thức là đảm bảo chế độ kiểm soát xuất khẩu của mình có hiệu lực.
“Mặc dù áp dụng tất cả các chính sách này, nhưng việc thực thi chúng lại là một chuyện hoàn toàn khác”, ông nói.
Theo Reuters
