Trong báo cáo thị trường mới đây, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) dẫn số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu đã tăng từ 24,1 tuổi (năm 1999) lên 27,2 tuổi (năm 2024). Trong khi đó, mức sinh vào năm 2024 đã giảm một nửa so với năm 1989, xuống mức thấp nhất trong lịch sử là 1,91 con/phụ nữ và có xu hướng giảm nhanh hơn trong hai năm gần đây.
Đáng chú ý, tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM, tỷ suất sinh đang tiến tới vùng “thấp nghiêm trọng” (dưới 1,3 con/phụ nữ) theo phân loại của Liên Hợp Quốc.
Cùng với xu hướng kết hôn muộn và tâm lý “ngại cưới, lười sinh” phổ biến ở giới trẻ, đặc biệt tại các đô thị lớn, Việt Nam đang bước vào quá trình già hóa dân số nhanh chóng.
Theo phân tích của VARS, mức sinh giảm kéo theo quy mô hộ gia đình và số lượng hộ mới hình thành thu hẹp, đồng thời quy mô dân số trong độ tuổi lao động và lập gia đình, nhóm khách hàng chủ lực của thị trường bất động sản, cũng giảm dần.
Điều này khiến nhu cầu nhà ở nói chung suy yếu và cấu trúc nhu cầu dịch chuyển theo hướng ưu tiên các sản phẩm diện tích vừa và nhỏ, tối ưu chi phí, thay vì căn hộ lớn.
Khi cầu thực tế bị thu hẹp, tỷ lệ hấp thụ trên thị trường giảm rõ rệt, đặc biệt ở các phân khúc không phù hợp với xu hướng nhân khẩu học mới.
Trong khi đó, giá nhà vẫn duy trì ở mức cao và chưa được điều chỉnh linh hoạt. Điều này làm gia tăng khó khăn trong việc tiêu thụ các căn hộ diện tích lớn, tổng giá trị cao. Hệ quả là tồn kho có nguy cơ gia tăng, vòng quay vốn chậm lại và áp lực thanh khoản đè nặng lên các chủ đầu tư, buộc thị trường phải xem xét điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, chính sách giá và giải pháp tài chính để kích cầu.
“Trong bối cảnh giá nhà liên tục tăng vượt xa khả năng tài chính của phần lớn người dân, còn thu nhập đặc biệt của người trẻ không theo kịp tốc độ tăng giá, một bộ phận lớn thế hệ này đang dần từ bỏ kỳ vọng sở hữu nhà riêng và chuyển sang thuê nhà lâu dài”, VARS nhận định.
Thực trạng trên không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu mua bất động sản mà còn tác động tiêu cực tới quyết định kết hôn, sinh con, làm gia tăng nguy cơ giảm tỷ lệ sinh trong tương lai.
Ghi nhận từ thực tế, giá nhà tại các đô thị lớn ở Việt Nam những năm qua liên tục tăng. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, giá chung cư tại Hà Nội, TPHCM trong quý II/2025 đều ghi nhận mức giá cao nhất trong gần một thập kỷ.
Tại Hà Nội, giá bán trung bình trên thị trường quý II đạt 80 triệu đồng/m2 và tại TPHCM là 89 triệu đồng/m2. Với mức giá trên, cặp vợ chồng có thu nhập 40 triệu đồng/tháng cũng khó mua nổi nhà. Giả sử thu nhập 40 triệu đồng/tháng, tiết kiệm 30% (144 triệu/năm) thì cũng mất đến gần 40 năm một cặp vợ chồng mới đạt được mục tiêu an cư.
Kinh nghiệm tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore cho thấy, tỷ suất sinh thấp kéo dài kết hợp giá nhà cao có thể dẫn tới thiếu hụt lao động trẻ, gánh nặng an sinh xã hội tăng và tăng trưởng kinh tế chịu sức ép.
Để tránh vòng xoáy này, VARS kiến nghị có các giải pháp đồng bộ nhằm kiểm soát giá nhà ở mức hợp lý, mở rộng nguồn cung phân khúc giá phải chăng, hỗ trợ tài chính cho người trẻ mua nhà, đồng thời khuyến khích kết hôn và sinh con.
Cụ thể, Chính phủ cần đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội tại các đô thị lớn, đặc biệt mô hình cho thuê và thuê mua. Nhà nước giữ vai trò chủ lực hình thành quỹ nhà ở này.
Cùng với đó, khuyến khích doanh nghiệp phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp thông qua ưu đãi thủ tục, tín dụng, hoặc cộng điểm khi tham gia đấu thầu dự án.
Ngoài ra, khuyến khích các doanh nghiệp chuyển đổi mô hình kinh doanh từ “xây để bán” sang “xây để cho thuê”, hướng đến việc khai thác dòng tiền ổn định và bền vững trong dài hạn.
Dự án nhà ở xã hội Hạ Đình với giá dự kiến 25 triệu đồng/m2 sẽ nhận hồ sơ trong quý IV/2025. Người mua cần nắm rõ quy định về giấy xác nhận điều kiện nhà ở để tránh mất cơ hội.
Bộ Xây dựng đang hoàn thiện, nâng cấp hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản đảm bảo 100% dữ liệu được cập nhật “đúng, đủ, sạch, sống”, đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin, sẵn sàng tích hợp, khai thác trên môi trường số.
Trong tháng 7/2025, một số dự án chung cư cũ tại Hà Nội và TPHCM ghi nhận mức giảm giá từ 3-4%, trong bối cảnh nguồn cung thứ cấp tăng nhẹ nhưng tỷ lệ hấp thụ sụt giảm.
