Xây dựng hạ tầng dữ liệu dùng chung
Tại Dự thảo Nghị định quy định về xây dựng và quản lý hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản thay thế Nghị định 94/2024 của Chính phủ, Bộ Xây dựng đề xuất tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài sẽ phải cung cấp các trường dữ liệu về nhận diện chủ sở hữu, loại hình và diện tích nhà, địa chỉ, hình thức và thời hạn sở hữu, tình trạng pháp lý.
Về lộ trình, Bộ Xây dựng đề xuất triển khai theo các giai đoạn. Cụ thể, giai đoạn chuẩn bị từ quý IV năm nay, gồm triển khai thí điểm tại 5 thành phố gồm Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ.
Chia sẻ với PV VietNamNet, chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, đề xuất của Bộ Xây dựng về việc tích hợp thông tin sở hữu nhà ở vào cơ sở dữ liệu quốc gia từ năm 2026 là một chủ trương có tầm nhìn xa, thể hiện bước tiến quan trọng trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia và hiện đại hóa quản lý thị trường bất động sản.
Theo ông Huy, về định hướng, đây là giải pháp nền tảng giúp Nhà nước quản lý thống nhất, minh bạch hóa thông tin, hỗ trợ hoạch định chính sách về đô thị, nhà ở xã hội, quy hoạch dân cư. Đồng thời, tạo môi trường đầu tư công bằng, minh bạch và thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, để chủ trương đúng này phát huy hiệu quả, khâu thực thi cần được thiết kế tinh gọn, thông minh và đồng bộ. Thời gian qua, nhiều địa phương đã tiến hành làm sạch dữ liệu đất đai, yêu cầu người dân cung cấp thông tin “sổ đỏ”. Nếu chưa có cơ chế liên thông, việc các cơ quan cùng thu thập dữ liệu sẽ dẫn đến trùng lặp, tốn kém và làm tăng thủ tục cho người dân.
“Vấn đề trọng tâm không nằm ở việc thu thập bao nhiêu, mà là cách thu thập và quản lý dữ liệu sao cho hiệu quả, thống nhất và tiện lợi nhất”, ông Huy nhấn mạnh.
Theo chuyên gia này, hướng đi phù hợp là xây dựng hạ tầng dữ liệu dùng chung, liên thông ba trụ cột chính: đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhà ở (Bộ Xây dựng) và dân cư (Bộ Công an). Việc chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành cần được tự động hóa thông qua nền tảng tích hợp, tránh yêu cầu người dân kê khai nhiều lần.
Khai một lần, dùng nhiều nơi
Ông Nguyễn Quang Huy cho rằng, nguyên tắc “khai một lần – dùng nhiều nơi” cần trở thành tiêu chuẩn vận hành, giúp giảm chi phí xã hội và tăng niềm tin của người dân vào tiến trình số hóa.
Cùng với đó, cần sớm xây dựng mã định danh tài sản thống nhất để kết nối dữ liệu giữa nhà và đất, làm cơ sở cho quản lý không gian số và ra quyết định dựa trên dữ liệu. Việc bảo mật thông tin cá nhân và tài sản phải được đặt lên hàng đầu, với cơ chế phân quyền, lưu vết truy cập và trách nhiệm rõ ràng.
Ông Huy đề xuất, nên triển khai thí điểm tại một số đô thị lớn để hoàn thiện quy trình, chuẩn hóa kỹ thuật trước khi nhân rộng mô hình.
“Nếu được thực hiện với tinh thần cải cách, hợp tác và lấy người dân làm trung tâm, đề xuất này sẽ mang lại lợi ích hài hòa: Nhà nước có công cụ quản lý chính xác, thị trường minh bạch, người dân được hưởng dịch vụ công thuận tiện hơn”, ông Huy khẳng định.
Trong khi đó, ông Nguyễn Chí Thanh, Phó Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, Tổng giám đốc Công ty Cao Ốc Quốc tế Hồ Tây, cho rằng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đã bao gồm cả đất và nhà, vì vậy không nên tách biệt hai cơ quan thu thập dữ liệu.
Theo ông Thanh, thay vì từng bộ, ngành triển khai thì đơn vị quản lý nhà nước trực tiếp là văn phòng đăng ký đất đai cần số hóa toàn bộ hồ sơ hiện có, sau đó đẩy dữ liệu lên ứng dụng VNeID và yêu cầu người dân xác nhận thông tin để bảo đảm độ chính xác cao nhất.
Nhiều ý kiến cho rằng, vấn đề cốt lõi hiện nay là Việt Nam chưa có cơ sở dữ liệu đất đai hoàn chỉnh để làm nền tảng cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu nhà ở. Muốn quản lý thông tin nhà ở hiệu quả phải bắt đầu từ dữ liệu đất đai, bởi chỉ khi đó mới có thể xác định được tình trạng và quyền sở hữu nhà cửa một cách đầy đủ và chính xác.
Theo chuyên gia, mục tiêu quản lý đất đai cơ bản là quản lý nhà nước về dữ liệu từ thửa đất, tờ bản đồ, số tờ, số thửa, chứ không phải là từng căn nhà trên đất.
Người dân đã nhiều lần cung cấp thông tin khi đăng ký đất đai, cấp sổ đỏ. Việc thu thập dữ liệu chỉ thực sự hiệu quả nếu Bộ Xây dựng thiết lập cơ chế kết nối và chia sẻ thông tin liên thông, thay vì yêu cầu kê khai lại.
