Chiều 24/6, với đa số đại biểu Quốc hội có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.
Nghị quyết có hiệu lực ngay từ ngày thông qua và được thực hiện đến hết ngày 28/2/2027.
Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết trước khi Quốc hội bấm nút thông qua, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết về phạm vi điều chỉnh, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ bổ sung quy định loại trừ tại Nghị quyết: Đối với những nội dung về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân mà theo Hiến pháp phải do luật định; việc hạn chế quyền con người, quyền công dân; tội phạm và hình phạt; tố tụng tư pháp; nguyên tắc cơ bản về tổ chức bộ máy thì không áp dụng phương án xử lý khó khăn, vướng mắc quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 4 của Nghị quyết.
Nghị quyết quy định 3 tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.
Thứ nhất, Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật;
Thứ hai, Quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật;
Thứ ba, Quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; chưa có quy định của văn bản quy phạm pháp luật hoặc có quy định nhưng hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển động lực tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực,thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập quốc tế.
Nghị quyết quy định 5 nguyên tắc khi xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, định hướng cho quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc, bảo đảm chặt chẽ.
Về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ đã chỉnh lý bổ sung quy định theo hướng: quy định cụ thể các phương án xử lý, áp dụng chung cho các chủ thể và các hình thức văn bản quy phạm pháp luật, bao gồm cả các văn bản của chính quyền địa phương.
Cùng với đó bổ sung quy định trường hợp Chính phủ ban hành nghị quyết dẫn đến đồng thời phải sửa đổi, bổ sung các luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải có ý kiến của cơ quan trình.
Nghị quyết cũng bổ sung quy định trường hợp ban hành nghị quyết của Chính phủ có nội dung điều chỉnh vấn đề chưa có luật, nghị quyết của Quốc hội quy định hoặc tác động lớn đến kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại thì phải xi ý kiến cơ quan có thẩm quyền của Đảng trước khi ban hành.
Bổ sung quy định khi đề xuất xây dựng nghị quyết của Chính phủ phải có danh mục văn bản quy phạm pháp luật và điều, khoản, điểm cần được đề xuất sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ.
Cũng theo Nghị quyết, trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội không do Chính phủ trình chưa được sửa đổi, bổ sung theo phương án quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được ban hành nghị quyết để điều chỉnh quy định của luật, nghị quyết, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải xác định rõ thời điểm hết hiệu lực nhưng phải trước ngày 01/3/2027; danh mục luật, nghị quyết của Quốc hội và điều, khoản, điểm được đề xuất sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ.
Về tổ chức thực hiện, Nghị quyết quy định rõ: Các cơ quan ưu tiên nguồn lực thực hiện việc rà soát, xác định khó khăn, vướng mắc, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, bảo đảm nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả.
Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, HĐND, Ban của HĐND, đại biểu HĐND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, tăng cường giám sát việc thực hiện nghị quyết.
Người đứng đầu cơ quan, đơn vị, người tham gia xây dựng nghị quyết này và tham gia xác định, xử lý các khó khăn, vướng mắc theo quy định tại nghị quyết này được xem xét loại trừ, miễn trách nhiệm trong trường hợp đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy định liên quan và không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn xảy ra thiệt hại.
Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không được ủy quyền hoặc phân cấp việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
