Sáng 27/6, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng với 435/443 đại biểu Quốc hội có mặt tham gia biểu quyết tán thành.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng gồm 3 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10/2025.
Một nội dung đáng chú ý trong Luật Các tổ chức tín dụng 2025 là quyền thu giữ tài sản bảo đảm của ngân hàng khi xử lý nợ xấu đã được quy định cụ thể, rõ ràng hơn tại Điều 198.
Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng 2025 cho phép ngân hàng và tổ chức xử lý nợ (bao gồm các công ty mua bán nợ) có quyền thu giữ tài sản bảo đảm (như nhà đất, ô tô…) nếu khoản vay bị rơi vào tình trạng nợ xấu và ngân hàng đã thực hiện đúng theo các quy định pháp luật.
Trước khi thu giữ tài sản, đặc biệt là nhà, đất, ngân hàng bắt buộc phải thông báo công khai ít nhất 15 ngày, thông qua các hình thức như: đăng website, gửi văn bản cho chính quyền địa phương và bên vay, niêm yết tại nơi có tài sản.
Cụ thể, quyền thu giữ chỉ được thực hiện khi: (1) Có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng vay vốn giữa ngân hàng và người vay; (2) Việc thế chấp, cầm cố đã được đăng ký hợp lệ; (3) Tài sản không bị tranh chấp, không bị Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp hoặc kê biên; (4) Ngân hàng phải công khai thông tin rõ ràng ít nhất 15 ngày trước khi tiến hành thu giữ, nếu tài sản là bất động sản.
UBND và Công an cấp xã nơi có tài sản bảo đảm sẽ có trách nhiệm bảo đảm an ninh, trật tự trong quá trình thu giữ. Nếu người vay không hợp tác hoặc vắng mặt, đại diện UBND sẽ chứng kiến và ký biên bản thu giữ, đảm bảo khách quan.
Luật cũng quy định rõ: chỉ những tổ chức thuộc cùng hệ thống với ngân hàng mới được phép được ủy quyền thu giữ, nhằm ngăn chặn việc “bán nợ trôi nổi” và các hành vi thu giữ không minh bạch.
Ngoài ra, trong mọi trường hợp, việc thu giữ tài sản bảo đảm phải đúng trình tự pháp luật, không được cưỡng chế trái phép hay vi phạm đạo đức.
Một trong những điểm mới đáng chú ý trong Luật Các tổ chức tín dụng 2025 là quy định tại Điều 198b, liên quan đến trường hợp tài sản bảo đảm cho khoản vay ngân hàng bị kê biên để thi hành án.
Theo đó, nếu người vay đang phải thi hành án dân sự mà tài sản đã thế chấp cho ngân hàng, thì việc xử lý tài sản này sẽ tuân theo pháp luật về thi hành án dân sự nếu thuộc một trong ba trường hợp đặc biệt.
Thứ nhất, hợp đồng bảo đảm được ký sau khi bản án có hiệu lực pháp luật – nghĩa là ngân hàng nhận thế chấp sau khi người vay đã bị Tòa tuyên án.
Thứ hai, thi hành án liên quan đến cấp dưỡng hoặc bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe – những nghĩa vụ nhân đạo này sẽ được ưu tiên xử lý trước.
Thứ ba, có sự đồng ý bằng văn bản của ngân hàng hoặc tổ chức xử lý nợ – nếu ngân hàng đồng ý, cơ quan thi hành án mới có thể kê biên và xử lý tài sản đó.
Một điểm mới đáng chú ý tại Điều 198c là nếu tài sản bảo đảm là tang vật trong vụ án hình sự, nhưng không còn cần giữ lại làm chứng cứ thì ngân hàng có thể đề nghị được nhận lại tài sản để tiếp tục xử lý nợ. Tuy nhiên, điều kiện đặt ra là: (1) Phải có thỏa thuận rõ trong hợp đồng rằng ngân hàng có quyền thu giữ tài sản bảo đảm; (2) Cơ quan tố tụng xác định việc trả lại không ảnh hưởng đến quá trình điều tra hoặc xét xử.
