Trong bối cảnh dòng vốn toàn cầu đang có xu hướng dịch chuyển mạnh mẽ, Việt Nam nổi lên như một điểm đến chiến lược của các Quỹ đầu tư quốc gia bởi nền kinh tế tăng trưởng ổn định, môi trường kinh doanh cởi mở và định hướng phát triển bền vững rõ ràng.
DÒNG VỐN DỊCH CHUYỂN MẠNH MẼ
Theo ước tính của Deloitte, tổng giá trị tài sản của các quỹ đầu tư quốc gia tính đến cuối năm ngoái đạt 12.000 tỷ USD và dự báo chạm mốc 18.000 tỷ USD trong 5 năm tới. Các quốc gia Vùng Vịnh (gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia và UAE) chiếm khoảng 40% trong số này, đồng thời sở hữu 6 trong số 10 quỹ đầu tư lớn nhất thế giới.
Họ chủ yếu hoạt động vì mục tiêu kép: gia tăng giá trị tài sản và hỗ trợ chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Điều này tạo nên sự khác biệt lớn với các quỹ đầu tư tư nhân.
Đầu tiên là khẩu vị rủi ro. Điểm chung của các quỹ tài sản quốc gia Vùng Vịnh là khẩu vị rủi ro tương đối thấp, tầm nhìn dài hạn nên có thể đồng hành với doanh nghiệp nhận vốn lên đến hàng chục năm, giúp doanh nghiệp có thể tập trung cho các kế hoạch phát triển dài hạn, thay vì chạy theo lợi nhuận ngắn hạn.
Thứ hai, các quỹ tài sản quốc gia Vùng Vịnh thường mang đến sự ổn định và tin cậy cao. Sự hiện diện của họ thường tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực, thu hút thêm vốn từ các nhà đầu tư khác. Họ cũng mang đến cho doanh nghiệp nhận vốn nhiều “đặc quyền” về mạng lưới kết nối toàn cầu, cơ hội mở rộng thị trường và chuyển giao công nghệ.
Bất chấp nhiều biến động kinh tế và địa chính trị, quy mô vốn và tốc độ giải ngân của những “cá mập” Vùng Vịnh không có dấu hiệu chậm lại. Họ giải ngân 55 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm ngoái, tương đương ⅔ hoạt động đầu tư mới của các quỹ tài sản quốc gia trên toàn cầu.
Tuy nhiên, dòng vốn của nhóm này đang dịch chuyển mạnh mẽ về điểm đến lẫn lĩnh vực đầu tư. Họ trước đây là những nhà đầu tư năng nổ tại thị trường công nghệ Mỹ với nhiều thương vụ tỷ USD, nhưng nay chuyển dần sự chú ý đến những khu vực ít rủi ro địa chính trị như Nam Á và Đông Nam Á. Nhóm này đặc biệt quan tâm đến chính sách điều hành vĩ mô linh hoạt và độ mở của nền kinh tế thông qua các hiệp định thương mại tự do được ký kết.
Hội đủ các yếu tố này, cộng thêm nhiều quyết sách thu hút đầu tư vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và tăng trưởng xanh phục vụ mục tiêu phát triển quốc gia giúp Việt Nam trở thành điểm đến tiềm năng của các quỹ đầu tư Vùng Vịnh. Một số quỹ đã rót hàng trăm triệu USD, đồng thời tiếp tục tìm kiếm cơ hội hợp tác hai chiều với các doanh nghiệp trong nước.
HÌNH MẪU “NAM CHÂM” HÚT VỐN VÙNG VỊNH
Quỹ đầu tư Việt Nam – Oman (VOI) là điển hình về kênh dẫn vốn Vùng Vịnh vào Việt Nam. Từ khi ra đời vào 2008 đến nay, quỹ giải ngân xấp xỉ 500 triệu USD vào nhiều lĩnh vực trọng yếu của Việt Nam như y tế, giáo dục, nước sạch, năng lượng tái tạo, nông nghiệp, thực phẩm, hạ tầng, cầu đường… Các dự án mà VOI góp vốn đầu tư như Cầu Rạch Miễu 1, Rạch Miễu 2, công ty nước Sông Hậu, Dự án điện mặt trời BCG Long An 1 và BCG Long An 2 hay Bệnh viện Đa khoa Hạnh Phúc tại An Giang đã góp phần nâng cấp cơ sở hạ tầng, đảm bảo an ninh năng lượng hay cải thiện phúc lợi xã hội cho cộng đồng.
Trong lĩnh vực tài chính, VOI cũng tạo ra những tác động tích cực khi khoản đầu tư 30 triệu USD vào F88 đã giúp doanh nghiệp mở rộng mạng lưới kinh doanh, chuyển đổi số và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trước khi lên sàn chứng khoán vào giữa năm nay. Gần đây nhất, VOI tham gia thương vụ chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Techcom Securities (TCBS), góp phần cho chiến lược phát triển tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Với tư cách quỹ đầu tư liên chính phủ, VOI còn như cầu nối giúp hàng hóa Việt Nam thâm nhập thị trường Vùng Vịnh, và ngược lại, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Oman tăng cường hiện diện tại Đông Nam Á. Thành công của VOI là cơ sở để cơ quan đầu tư hai quốc gia thống nhất thành lập thêm “Quỹ Tăng trưởng kỷ nguyên mới Việt Nam” với số vốn tối thiểu 200 triệu USD, mở ra giai đoạn hợp tác sâu rộng hơn.
“VOI đã và đang đóng vai trò như kênh dẫn vốn tập thể, thu hút các quỹ Vùng Vịnh khác tìm đến Việt Nam. Đây không chỉ là đầu tư kinh tế mà còn góp phần thúc đẩy phát triển xã hội, nâng cao đời sống người dân và củng cố hình ảnh Việt Nam như một điểm đến an toàn, hấp dẫn. Chúng tôi nỗ lực trở thành cầu nối song phương hiệu quả của hai chính phủ, gián tiếp thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Oman lên tầm cao mới và mở rộng ra toàn khu vực Vùng Vịnh”, đại diện quỹ chia sẻ.
Trong cuộc gặp Tham vấn chính trị vào cuối tháng 9, đại diện cơ quan ngoại giao hai nước cùng nhận định Việt Nam và Oman có nhiều điểm tương đồng, các ngành kinh tế có tính bổ trợ nhau và nhiều dư địa để phát triển quan hệ hợp tác nhiều mặt. Thứ trưởng Ngoại giao Oman Khalifa Bin Ali Al Harthy tái khẳng định Việt Nam là một nền kinh tế năng động, chính trị ổn định, tăng trưởng nhanh và nhiều triển vọng tại châu Á – Thái Bình Dương. Oman đánh giá Việt Nam là đối tác quan trọng trong chính sách hướng Đông của quốc gia này.
Điều này cộng với chính sách thu hút nhà đầu tư quốc tế vào các dự án trọng điểm quốc gia về hạ tầng công nghệ, trung tâm tài chính quốc tế được kỳ vọng trở thành “thỏi nam châm” hút vốn từ Oman lẫn các quốc gia Vùng Vịnh đến Việt Nam.
Theo đại diện VOI, các quỹ tài sản quốc gia luôn có bộ tiêu chuẩn và quy trình thẩm định đầu tư chặt chẽ dựa trên khẩu vị rủi ro được xác định từ trước. Họ đề cao việc sinh lời ổn định và bền vững cho mình lẫn bên nhận vốn nên thường tìm kiếm các doanh nghiệp có vị thế đầu ngành, lợi thế cạnh tranh lành mạnh, mức độ quản trị cao.
“Việt Nam sở hữu nhiều động lực tăng trưởng dài hạn, nhưng rủi ro cũng cao hơn so với các thị trường đã phát triển. Do đó, tư duy quản trị và giảm thiểu rủi ro đóng vai trò đặc biệt trong công tác thẩm định đầu tư. Để tiếp cận dòng vốn từ những “cá mập” Vùng Vịnh, doanh nghiệp Việt cần chứng minh tính minh bạch và đáp ứng các chuẩn mực quốc tế về tài chính, kiểm toán, quản trị rủi ro. Điều này giúp gây dựng niềm tin với quỹ đầu tư, đồng thời giảm rủi ro cho chính hoạt động của doanh nghiệp”, đại diện VOI khuyến nghị.
Các quỹ tài sản quốc gia Vùng Vịnh cũng đang theo đuổi chiến lược đầu tư gắn với phát triển bền vững. Do đó, doanh nghiệp tích hợp các trụ cột ESG (môi trường, xã hội và quản trị) vào xây dựng chiến lược kinh doanh và vận hành sẽ tạo sự đồng điệu với những ưu tiên của đối tác.
Không dừng lại ở việc tạo ra giá trị tài chính, doanh nghiệp Việt có thể tăng sức hút với các quỹ đầu tư tài sản quốc gia thông qua vai trò cầu nối và kênh phân phối để mở đường cho hàng hóa, dịch vụ của họ tiến vào khu vực Đông Nam Á. Theo đại diện VOI, đây đang là điểm cộng nhưng dần sẽ trở thành một trong những điều kiện tiên quyết để lọt vào danh mục của các quỹ đầu tư Vùng Vịnh.
-P.V
