Hội nghị lần thứ 29 các Bên tham gia công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra tại Baku, Azerbaijan, từ ngày 11-24/11/2024, là một sự kiện quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm đối phó với biến đổi khí hậu. Hội nghị đã tập trung vào việc thảo luận và đưa ra các cam kết tài chính để hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc giảm phát thải và thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu. Thỏa thuận tài chính khí hậu đã được thông qua vào ngày 24/11/2024, đánh dấu một bước tiến quan trọng nhưng cũng gây ra nhiều tranh cãi.
Tại hội nghị COP29, một thỏa thuận tài chính khí hậu đã được thông qua, cam kết cung cấp 300 tỷ USD hàng năm cho các nước đang phát triển, với mục tiêu dài hạn là 1,3 nghìn tỷ USD.
COP29 KẾT THÚC VỚI THỎA THUẬN GÂY TRANH CÃI
Ông Avinash Persaud, chuyên gia về tài chính khí hậu tại Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ, cho rằng thỏa thuận này đạt đến giới hạn giữa những gì có thể đạt được về mặt chính trị ở các nước phát triển và những gì có thể tạo ra sự khác biệt ở các nước đang phát triển. Giáo sư Ottmar Edenhofer, nhà kinh tế học khí hậu tại Viện Nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam, cho rằng phần quan trọng nhất của thỏa thuận tài chính COP29 là nó đã được thông qua, tránh được một thảm họa ngoại giao.
Tuy nhiên, theo tờ báo The Guardian của Anh, nhiều quốc gia cho rằng con số này quá thấp so với nhu cầu thực tế để giảm phát thải và đối phó với khủng hoảng khí hậu. Bà Chandni Raina, nhà đàm phán của Ấn Độ, gọi thỏa thuận này là “nghèo nàn” và không đủ để giải quyết thách thức khí hậu. Bà Chandni Raina cũng chỉ trích quá trình thông qua thỏa thuận, cho rằng nó đã bị “dàn dựng” và không tuân thủ quy trình đồng thuận của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC).
Một đại biểu từ Nigeria cho rằng 300 tỷ USD là không đủ và các nước phát triển cần cung cấp nhiều hỗ trợ hơn để giúp các nước đang phát triển cắt giảm phát thải. Juan Carlos Monterrey Gómez, đại diện đặc biệt về biến đổi khí hậu của Panama, cũng đặt câu hỏi về quy trình thông qua mục tiêu này, cho rằng các quốc gia phát triển thường áp đặt văn bản vào phút chót và buộc các nước đang phát triển phải chấp nhận.
Các đại biểu từ các quốc gia nhỏ và kém phát triển đã rời khỏi một cuộc họp vì lợi ích tài chính khí hậu của họ bị bỏ qua. Họ cho rằng thỏa thuận này đã phá hủy ba năm đàm phán và làm xói mòn lòng tin trong quá trình đàm phán khí hậu của Liên hợp quốc. Catherine Pettengell từ Mạng lưới Hành động khí hậu Anh quốc và Nafkote Dabi từ Oxfam International đều chỉ trích thỏa thuận này, cho rằng nó đẩy gánh nặng chi phí biến đổi khí hậu lên những người ít chịu trách nhiệm nhất nhưng lại chịu hậu quả nặng nề nhất.
Các nước phát triển đã phản ứng với thỏa thuận này bằng cách nhấn mạnh rằng việc cam kết 300 tỷ USD hàng năm là một bước tiến lớn so với cam kết trước đó là 100 tỷ USD. Họ cho rằng đây là mức tài chính khả thi nhất có thể đạt được trong bối cảnh chính trị hiện tại. Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận rằng cần có thêm nhiều nỗ lực và hợp tác quốc tế để đạt được mục tiêu dài hạn là 1,3 nghìn tỷ USD và thực sự giải quyết được các thách thức khí hậu toàn cầu.
KHAI THÔNG DÒNG VỐN TÀI CHÍNH TƯ NHÂN TOÀN CẦU
Chia rẽ giữa các nước phát triển và đang phát triển về kết quả COP29 này không gây ngạc nhiên với giới chuyên môn.
Ngay trước đó, ngày 23/11/2024, bà Amélie de Montchalin, Đại sứ và Đại diện Thường trực của Pháp tại Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), đã có bài phát biểu quan trọng tại Đại học Paris-Dauphine, Pháp, trong khuôn khổ “Hội nghị quốc tế về Khí hậu, Tài chính và Phát triển bền vững” (ISCFS-2024).
Bài phát biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc huy động tài chính tư nhân giải quyết các vấn đề khí hậu và phát triển, đồng thời khai thông dòng vốn tài chính giữa các nước phát triển và đang phát triển. Bà Amélie từng giữ nhiều vị trí quan trọng trong Chính phủ Pháp, bao gồm: Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi sinh thái và Gắn kết lãnh thổ (2022), Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi công và Dịch vụ công (2020-2022), và Quốc vụ khanh phụ trách các vấn đề châu Âu (2019-2020).
Bà Amélie bắt đầu bằng việc nhấn mạnh chuyển đổi xanh không nên đơn thuần giải quyết vấn đề địa lý hành tinh, mà cần hướng tới con người sống trên hành tinh này. Bà đã trình bày về sự phân bố không đồng đều về dân cư, vốn thiên nhiên và nhu cầu đầu tư giải quyết thách thức khí hậu trên thế giới trong bối cảnh cần thiết giảm dần sử dụng than đá như một biện pháp hiệu quả về chi phí để giảm phát thải khí nhà kính.
Bà Amélie đã chỉ ra sự phân tách ba chiều giữa con người, thiên nhiên và tài chính, dẫn đến sự phân mảnh và cô lập tài chính ngày càng tăng. Các nhà đầu tư châu Âu chỉ đầu tư 2,2% danh mục của họ vào các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDEs), cho thấy một vấn đề lớn về “khai thông dòng vốn tài chính tư nhân toàn cầu”.
Theo đó, thế giới cần đầu tư 1.000 tỷ USD mỗi năm vào các EMDEs từ các nền kinh tế phát triển (AEs) đến năm 2030, so với mức 150 tỷ USD hiện tại. Mục tiêu thực tế là chia sẻ nỗ lực này giữa tài chính công và tư nhân, với 1.000 tỷ USD chỉ chiếm 1% tài sản tài chính toàn cầu trên thị trường chứng khoán niêm yết.
Bà Amélie đã trình bày các yêu cầu chi tiêu liên quan đến khí hậu và thiên nhiên, bao gồm chi tiêu liên quan đến khí hậu và thiên nhiên là 2.400 tỷ USD mỗi năm, tài chính phát triển từ các ngân hàng phát triển đa phương (MDBs) và các tổ chức tài chính phát triển khác là 250-300 tỷ USD, tài chính song phương và tài chính ưu đãi sáng tạo là 150-200 tỷ USD, huy động nguồn lực trong nước là 1.400 tỷ USD và tài chính bên ngoài là 1.000 tỷ USD.
Bà Amélie nhấn mạnh rằng cần phải tăng gấp bốn lần dòng chảy tài chính từ các nền kinh tế phát triển đến các EMDEs. Bà cũng đề xuất một số thay đổi không tốn kém và không hối tiếc để giải quyết vấn đề này, bao gồm loại bỏ các tham số tùy ý ngăn cản dòng tiền từ các nền kinh tế phát triển đến các EMDEs, chuyển đổi các ngân hàng phát triển đa phương thành đối tác của tài chính tư nhân và điều chỉnh các quy định năng lượng quốc gia ở các EMDEs để tạo ra các thị trường năng lượng dự đoán được.
Bà Amélie đã lấy Ấn Độ làm ví dụ điển hình, nhấn mạnh rằng với 1,4 tỷ người đang trên đà phát triển kinh tế, Ấn Độ cần phải trở thành quốc gia chứng minh rằng tăng trưởng kinh tế nhanh có thể tách rời khỏi phát thải khí nhà kính. Bà kêu gọi hỗ trợ Ấn Độ đạt đỉnh phát thải khí nhà kính sớm nhất và ở mức thấp nhất có thể mà không cản trở sự phát triển kinh tế và con người.
Diễn ra vào các ngày 21-22/11/2024 tại Đại học Paris Dauphine, Paris, Pháp, Hội nghị Quốc tế ISCFS-2024 với chủ đề Biến đổi khí hậu, Tài chính và Phát triển bền vững được tổ chức bởi AVSE Global – Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu, Trường Kinh doanh EMLV, Đại học Paris Dauphine – PSL (Chương trình Kinh tế khí hậu), Đại học Cambridge và UMI SOURCE thuộc Đại học Paris-Saclay.
Trước những thách thức chưa từng có về biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, gián đoạn công nghệ và bất bình đẳng xã hội, thế giới đang đứng trước yêu cầu cấp bách để tư duy lại cách tiếp cận và giải quyết các vấn đề này. Hội nghị ISCFS-2024 ra đời với mục tiêu tiên phong trong việc thúc đẩy đối thoại và hành động toàn cầu nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu thông qua các giải pháp tài chính bền vững.
Điểm nhấn sự kiện gồm các diễn giả nổi bật như: bà Amélie de Montchalin, Đại sứ và Đại diện thường trực của Pháp tại OECD, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi sinh thái và Gắn kết lãnh thổ của Pháp (2022), Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi và Dịch vụ công (2020-2022), Bộ trưởng Bộ Các vấn đề châu Âu (2019-2020); ông Bertrand Badré, Nhà sáng lập Blue like an Orange Sustainable Capital, tác giả của “Can Finance Save the World”, Cựu Tổng giám đốc Ngân hàng Thế giới; ông Ben Caldecott, Giám đốc Nhóm Tài chính bền vững Oxford, Thành viên Ủy ban Biến đổi khí hậu Vương quốc Anh, Chủ tịch Nhóm Cố vấn Mạng lưới kế hoạch chuyển đổi quốc tế.
Bài phát biểu của bà Amélie de Montchalin đã nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế và phát triển bền vững, đồng thời kêu gọi các nỗ lực tiếp tục trong việc chuyển đổi xanh và vai trò của chính sách công trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu.
(*) Chuyên gia, Học viện Kinh tế và Chính trị London (LSE); Mạng lưới Phát triển đô thị bền vững SUDNet, AVSE Global, Pháp.
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 49-2024 phát hành ngày 2/12/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam
