Cuối tuần qua, Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị Thành phố (gọi tắt là Ban Chỉ đạo) chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo và làm việc với Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh về chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt trên địa bàn Thành phố.
Ông Quang đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển mạng lưới đường sắt đô thị. Theo quy hoạch, Thành phố sẽ hoàn thành khoảng 232km đường sắt đô thị với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 19,67 tỷ USD. Đây là một phần trong chiến lược phát triển hạ tầng giao thông nhằm giảm tải áp lực giao thông đường bộ và cải thiện chất lượng sống cho người dân.
Tại cuộc họp, Giám đốc Sở Xây dựng Thành phố Trần Quang Lâm cho biết, theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mạng lưới đường sắt Quốc gia tại khu vực đầu mối TP. Hồ Chí Minh gồm 7 tuyến với tổng chiều dài 547km. Trong khi đó, mạng lưới đường sắt đô thị của riêng TP. Hồ Chí Minh gồm 27 tuyến với tổng chiều dài 1.024km. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn thành khoảng 232km đường sắt đô thị, với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 19,67 tỷ USD.
Trong giai đoạn 2025 – 2030, TP. Hồ Chí Minh tập trung đầu tư và hoàn thành 6 tuyến quan trọng gồm: Tuyến Metro số 2 đoạn Bến Thành – Tham Lương; tuyến Metro số 2 đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm; tuyến Thủ Thiêm – Long Thành; tuyến Thành phố mới Bình Dương – Suối Tiên; tuyến Thủ Dầu Một – TP. Hồ Chí Minh; giai đoạn 1, tuyến Metro số 6 (Tân Sơn Nhất – Phú Hữu) và tuyến Bến Thành – Cần Giờ.
Một trong những thách thức lớn nhất mà TP. Hồ Chí Minh phải đối mặt là vấn đề tài chính. Nguồn vốn trung ương và ngân sách thành phố chỉ đáp ứng được khoảng 66% tổng nhu cầu đầu tư. Do đó, thành phố cần khẩn trương xây dựng đề án huy động các nguồn lực bổ sung, trong đó có khai thác quỹ đất theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) và các phương thức hợp tác công – tư (PPP). Việc thành lập Tổng Công ty Đường sắt đô thị do Nhà nước nắm 100% vốn cũng được đề xuất nhằm đảm bảo đầu tư, quản lý và vận hành đồng bộ hệ thống Metro.
Bên cạnh đó, việc lựa chọn nhà đầu tư có năng lực và rà soát tổng thể quy hoạch mạng lưới đường sắt phù hợp với không gian mới của TP. Hồ Chí Minh cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Thành phố cần cập nhật vào quy hoạch chung và điều chỉnh quy hoạch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và đơn vị liên quan để đảm bảo tiến độ và hiệu quả của các dự án.
Một điểm sáng trong kế hoạch phát triển đường sắt đô thị của TP. Hồ Chí Minh là việc khởi công tuyến Metro Bến Thành – Cần Giờ vào ngày 19/12 tới. Tuyến Metro này có tổng vốn đầu tư hơn 86.650 tỉ đồng, dự kiến sẽ trở thành tuyến giao thông huyết mạch, rút ngắn thời gian di chuyển và mở ra không gian phát triển mới cho khu vực phía Nam thành phố, đặc biệt là Cần Giờ. Dự án này không chỉ góp phần giảm tải giao thông mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch cho khu vực.
Tuy nhiên, việc triển khai các dự án Metro không hề dễ dàng. Thành phố đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác tái định cư và di dời hạ tầng kỹ thuật. Để giải quyết vấn đề này, Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang đã nhấn mạnh tinh thần ưu tiên bố trí tái định cư theo từng dự án và hỗ trợ tiền thuê nhà cho người dân trong thời gian chờ nhận chỗ trong khu tái định cư. Đồng thời, cần tính toán chuẩn bị một phần quỹ nhà xây sẵn ở những vị trí thuận lợi nhằm giải quyết kịp thời các trường hợp đặc biệt, bảo đảm người dân không chỉ có chỗ ở mà còn có điều kiện sinh kế, ổn định cuộc sống về lâu dài.
Về tiến độ triển khai, TP. Hồ Chí Minh đã phát động phong trào thi đua cao điểm 60 ngày đêm với chủ đề “Quyết tâm tăng tốc, năng suất gấp đôi” nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành công tác điều chỉnh dự án và chuẩn bị các thủ tục để khởi công tuyến Metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) trong năm 2025. Đây là dấu mốc quan trọng trong chiến lược phát triển hệ thống đường sắt đô thị của thành phố.
Nhìn về tương lai, việc hoàn thành các tuyến Metro không chỉ giải quyết vấn đề giao thông mà còn tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội cho TP. Hồ Chí Minh. Hệ thống Metro sẽ kết nối các khu vực trong Thành phố, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển của người dân và thúc đẩy phát triển các khu đô thị mới. Đồng thời, việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị cũng góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, TP. Hồ Chí Minh cần tiếp tục nỗ lực trong việc huy động nguồn lực, cải thiện công tác quản lý và điều hành dự án, cũng như đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Chỉ khi đó, Thành phố mới có thể biến những thách thức thành cơ hội và đạt được những thành tựu đáng kể trong phát triển hạ tầng giao thông đô thị.
Với quyết tâm và sự nỗ lực không ngừng, TP. Hồ Chí Minh đang từng bước tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành một đô thị hiện đại, văn minh và bền vững. Hệ thống đường sắt đô thị không chỉ là giải pháp cho vấn đề giao thông mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống cho người dân và tạo dựng hình ảnh một thành phố năng động, phát triển bền vững trong tương lai.
