Ngày 9/6, trường Đại học Thăng Long tổ chức Talkshow với chủ đề “Một thế kỷ Báo chí Cách mạng – Từ trang viết tới thời đại số”, nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Sự kiện có sự tham gia của ba diễn giả: Thạc sĩ, biên tập viên, Trần Hạnh Phúc; Thạc sĩ, MC Đỗ Thị Bạch Dương và Đạo diễn Phương Vũ (người sáng lập nhóm sáng tạo Antiantiart).
Tại tọa đàm, các diễn giả đã chia sẻ nhiều góc nhìn sâu sắc về hành trình nghề báo, đồng thời phân tích những thay đổi lớn trong hoạt động báo chí, từ giai đoạn cách mạng truyền thống tới thời kỳ chuyển đổi số, qua đó khẳng định báo chí luôn giữ vai trò dẫn dắt thông tin, phản ánh sự thật và truyền tải các giá trị nhân văn.
BÁO CHÍ LÀ TIẾNG NÓI SỰ THẬT VÀ VÌ NHÂN DÂN
Thạc sĩ, MC Bạch Dương, với hơn hai thập kỷ gắn bó với nghề, khẳng định ba giá trị cốt lõi của báo chí là tính định hướng, tính nhân văn và tính dân tộc. Trong bối cảnh hiện đại, báo chí không còn là tiếng nói phản kháng đơn thuần như giai đoạn cách mạng mà đã trở thành tiếng nói tự do, phản ánh đa chiều đời sống, đóng vai trò gắn kết cộng đồng và lan tỏa những giá trị tích cực.
“Báo chí là tiếng nói của người dân, vì người dân, mang tinh thần bác ái và không tách rời các giá trị truyền thống dân tộc”, MC Bạch Dương nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, biên tập viên Hạnh Phúc chia sẻ dù bối cảnh có thay đổi, báo chí vẫn phải phản ánh trung thực hiện thực xã hội, nhưng cần điều chỉnh hình thức để phù hợp với xu thế truyền thông đa nền tảng.
“Giống như thời trang, qua mỗi thời đại sẽ có những gu khác nhau, nhưng cốt lõi vẫn là làm đẹp cho cuộc sống. Báo chí cũng cần khoác lên mình tấm áo mới để thích nghi với thời đại”, biên tập viên của Chuyển động 24h so sánh.
Dưới góc nhìn của một biên tập viên truyền hình, anh cho rằng trách nhiệm của người làm báo, đặc biệt là trong môi trường truyền hình và nền tảng số, đòi hỏi phải thay đổi mạnh mẽ.
“Trước kia, khán giả chờ đợi thời điểm phát sóng. Còn bây giờ, một chương trình có thể phát lại trên YouTube, TikTok, Facebook. Điều đó buộc chúng tôi phải thay đổi cách xây dựng nội dung, thời lượng, khuôn hình để phù hợp với từng nền tảng”, biên tập viên Hạnh Phúc phân tích.
Đạo diễn Phương Vũ, người sáng lập nhóm sáng tạo Antiantiart, khẳng định cốt lõi của mọi sản phẩm truyền thông vẫn phải là thông tin và giá trị truyền tải, dù hình thức thể hiện có thể biến đổi.
Theo đó, những sản phẩm của vị đạo diễn trẻ này mặc dù mang hơi hướng đương đại với nhiều hình ảnh tương lai, áp dụng nhiều công nghệ, kỹ thuật mới, nhưng đó chỉ là chiếc áo bề ngoài và giá cốt lõi của mỗi tác phẩm vẫn là tính thông tin và truyền tải những giá trị văn hoá.
Đạo diễn Phương Vũ cho rằng những chất liệu từ đời sống xã hội Việt Nam rất đẹp, sống động và giàu tiềm năng khai thác nên khi bắt tay vào sản xuất các nội dung, anh luôn hướng tới đưa những chất liệu dung dị này trở nên thú vị, phù hợp với thị yếu đại chúng, có thể so sánh với nhiều quốc gia có nền công nghệ kỹ xảo phát triển.
CHUYỂN ĐỔI SỐ SONG HÀNH VỚI GIÁ TRỊ NHÂN VĂN
Một nội dung đáng chú ý khác tại tọa đàm là sự tác động của mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo (AI) đến báo chí truyền thống. Các diễn giả đều đồng tình rằng mạng xã hội mở ra những cơ hội lớn để lan tỏa thông tin nhanh chóng, nhưng đồng thời cũng là nơi sản sinh ra nhiều nội dung lệch chuẩn. Khi này, báo chí chính thống không chỉ giữ vai trò đưa tin mà còn là người gác cổng, bảo vệ sự thật và nuôi dưỡng lòng tin công chúng.
Trên cơ sở đó, biên tập viên Hạnh Phúc dẫn chứng bằng chương trình “Cặp lá yêu thương”, chương trình mà anh đồng hành trong nhiều năm qua, hằng tháng đều cần khoảng 2 tỷ đồng để hỗ trợ cho các bạn nhỏ gặp khó khăn, tuy nhiên rất nhiều những mạnh thường quân lại là các sinh viên trẻ, với số tiền có khi chỉ bằng một bữa ăn sáng”. Đó chính là sức mạnh của cộng đồng khi truyền thông đã chạm vào những giá trị nhân văn.
Đối với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, các diễn giả đều thống nhất quan điểm rằng AI chỉ là công cụ, không thể thay thế hoàn toàn người làm báo. MC Bạch Dương cho biết hiện đa phần những người làm báo đều đang sử dụng AI, thậm chí có cả những cộng đồng người làm báo cùng nhau học, chia sẻ cách sử dụng công nghệ này. Tuy nhiên, hiện chưa có nhiều toà soạn áp dụng bài bản, chuyên nghiệp trong việc sử dụng công nghệ trong công việc thường nhật mà đa phần đều là tự mỗi phóng viên tự học, tự ứng dụng.
Với góc độ của một người đã sử dụng AI và đã từng có những thử nghiệm ứng dụng công nghệ này với nhiều người, nhà báo Hạnh Phúc cho rằng AI có thể hỗ trợ nâng cao hiệu suất, nhưng nội dung do AI tạo ra cần được kiểm duyệt kỹ càng, đặc biệt là với những thông tin cần độ chính xác cao như những sản phẩm báo chí.
Đạo diễn Phương Vũ bổ sung thêm rằng AI không phải là điều gì quá mới mẻ trong lịch sử phát triển công nghệ bởi thế giới đã từng nhiều lần trải qua thời kỳ Winter AI (Kỳ nghỉ đông của AI).
Điều cốt lõi vẫn là trải nghiệm và năng lực thẩm mỹ của con người. “Những người có vốn sống, hiểu được bản chất xã hội sẽ biết khai thác AI hiệu quả. Nhưng nếu quá lạm dụng, đặc biệt với người trẻ chưa có nền tảng văn hóa vững chắc, sẽ dễ bị lệ thuộc và đánh mất khả năng sáng tạo cá nhân”, đạo diễn Phương Vũ cảnh báo.
Bên cạnh những ý kiến trên, tọa đàm cũng đặt ra nhiều kỳ vọng vào thế hệ sinh viên báo chí trong thời đại mới. Với vai trò là những người sẽ trực tiếp làm nghề trong bối cảnh nhiều thay đổi về công nghệ, truyền thông và hành vi công chúng, sinh viên cần hiểu rõ sứ mệnh của báo chí cách mạng và trau dồi bản lĩnh nghề nghiệp ngay từ trên ghế nhà trường.
Kết thúc chương trình, các diễn giả cùng thống nhất rằng, để bắt kịp với thời đại mới, báo chí cần phải chuyển đổi cả về số và lẫn xanh. “Số” là ứng dụng công nghệ mới, đáp ứng thị yếu ngày càng tăng của độc giả. “Xanh” là giữ vững những giá trị truyền thống của nghề báo và luôn đặt con người, xã hội và môi trường là trung tâm.
Talkshow “Một thế kỷ Báo chí Cách mạng – Từ trang viết tới thời đại số” đã khơi gợi nhiều suy ngẫm về hành trình phát triển của báo chí Việt Nam trong một thế kỷ qua. Nhưng quan trọng hơn, đó là lời nhắc nhở với những người đang và sẽ làm nghề rằng: muốn lan tỏa sự thật, báo chí phải tự làm mới mình, không ngừng học hỏi, nhưng luôn giữ lấy cái gốc là niềm tin và lương tri nghề nghiệp.
