Phí các sàn quá cao, tiền vận chuyển gấp đôi giá trị đơn hàng
Tại Diễn đàn “Nông dân quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công Thương lắng nghe nông dân nói” diễn ra ngày 1/10, ông Lương Quốc Đoàn – Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam, cho biết xuất khẩu nông lâm thủy sản đặt mục tiêu đạt 70 tỷ USD trong năm 2025 và 100 tỷ USD đến năm 2030.
Tuy nhiên, để đạt mục tiêu này, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn trong bối cảnh cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt, đặc biệt là việc Mỹ áp thuế đối ứng lên nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận định, nếu sản xuất là “gốc” thì thị trường và thương mại chính là “cánh tay nối dài” để đưa nông sản Việt đi xa hơn, bán với giá trị cao hơn, bền vững hơn.
“Hôm nay, bất kỳ kiến nghị nào, đặc biệt là từ phía nông dân và doanh nghiệp, chúng tôi đều lắng nghe, sẵn sàng thảo luận và cùng tháo gỡ”, Bộ trưởng khẳng định.
Tại phiên thảo luận, hàng loạt vấn đề về ứng dụng công nghệ số trong kết nối thị trường cũng được đưa ra. Trong đó, có xu hướng lãnh đạo địa phương và những người có sức ảnh hưởng lớn tham gia livestream hỗ trợ nông dân bán hàng, song cần tính toán đến tính bền vững của mô hình này.
Nông dân mong muốn Bộ Công Thương có những giải pháp để đưa sản phẩm OCOP vươn tầm quốc tế, gia nhập các sàn thương mại điện tử.
Theo bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, việc đưa sản phẩm ra thế giới không chỉ để quảng bá trên sàn hay mở gian hàng, mà chất lượng là yếu tố quyết định. Muốn xuất khẩu, chúng ta phải nghiên cứu thị trường nước ngoài cần gì để đáp ứng.
Nếu không đảm bảo chất lượng sẽ rất khó để xuất khẩu. Bà dẫn chứng khi tổ chức livestream bán mật ong ở Lai Châu, chỉ duy nhất một doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn.
Hàng năm, Cục Xúc tiến thương mại tổ chức xúc tiến cung cầu để tiếp cận các doanh nghiệp FDI, hay các hãng bán lẻ trong nước nhằm giúp bà con tiêu thụ sản phẩm OCOP. Hàng chục nghìn nông dân đã bán được sản phẩm trên nền tảng livestream.
Thế nhưng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý, bà con đang quá chú trọng xuất khẩu mà bỏ quên thị trường trong nước. Chúng ta có 100 triệu dân, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm nông sản cũng rất cao.
“Ngày 24/10 tới, chúng tôi sẽ tổ chức hội chợ quốc tế, mời bà con mang sản phẩm tham gia”, Bộ trưởng nói. “Tại đây sẽ có nhiều đối tác nước ngoài, nếu sản phẩm đảm bảo chất lượng, truy xuất được nguồn gốc, có số lượng lớn và bao bì, nhãn hiệu rõ ràng, bà con sẽ có cơ hội tiêu thụ nhanh và thuận lợi”.
Hiện nay, kinh tế nông nghiệp đòi hỏi phải quy hoạch, xây dựng các vùng trồng, đáp ứng yêu cầu của thị trường và người tiêu dùng; phải là sản phẩm xanh, sạch. Bộ trưởng nhấn mạnh đã qua thời “rau 2 luống, lợn 2 chuồng”, nếu không làm sạch thì không bán được hàng cho ai.
Chị Chảo Thị Yến – HTX Goong (Lào Cai), nhận xét phí trên sàn thương mại điện tử quá cao, chi phí vận chuyển cũng cao, thậm chí gấp đôi giá trị hàng hóa, trong khi lợi nhuận nông sản lại rất thấp. Nếu bán giá thấp thì lỗ, còn tăng giá lại mất lợi thế cạnh tranh.
Phản hồi vấn đề này, bà Oanh cho biết các yếu tố thuộc cơ chế thị trường thì Nhà nước khó can thiệp trực tiếp. Tuy nhiên, Bộ trưởng đã giao Cục Thương mại điện tử làm việc với các sàn lớn để có thỏa thuận, cam kết hỗ trợ. Về phía nông dân, cần nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô, đồng thời gom hàng và kết hợp vận chuyển để giảm chi phí logistics.
Tìm cơ hội ở Việt Nam suốt 7 năm nhưng bất thành
Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Thị Thành Thực nhận xét, chi phí logistics của chúng ta rất cao do hạ tầng sản xuất của chúng ta còn manh mún.
Bà dẫn chứng, tại Thái Lan, khu chợ Phuket quy định 51% sản phẩm bày bán là OTOP, nhờ đó trở thành điểm đến mua sắm sầm uất của cả du khách trong và ngoài nước. Từ thực tế này, bà kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu xây dựng mô hình chợ tương tự ở Việt Nam, giúp nông dân tiêu thụ sản phẩm OCOP hiệu quả hơn.
Chúng ta cần sớm làm cụm công nghiệp nông nghiệp công nghệ cao. “Một đối tác Hàn Quốc từng cho biết đã tìm cơ hội xây dựng cụm công nghiệp nông nghiệp ở Việt Nam suốt 7 năm nhưng không thành, cuối cùng phải chuyển sang Trung Quốc vì nước này có hạ tầng tốt và nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp”, bà nói.
Dưới góc độ ngành công thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh cần nâng cao năng lực sản xuất theo hướng chất lượng cao, bền vững; chủ động ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Ông khuyến khích doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã đầu tư trung tâm logistics, kho lạnh, hệ thống bảo quản và dây chuyền chế biến sau thu hoạch nhằm giảm hao hụt, tăng giá trị gia tăng cho nông sản.
Cần thúc đẩy tiêu thụ nông sản, đặc biệt là thị trường nội địa, thông qua kết nối trực tiếp vùng sản xuất với đô thị lớn, chuỗi siêu thị và chợ đầu mối. Đồng thời, tăng cường mở cửa thị trường, tận dụng các FTA và thỏa thuận song phương để nông sản Việt tiếp cận nhiều thị trường mới, nhất là phân khúc cao cấp.
Trong xây dựng, quảng bá thương hiệu, chất lượng, an toàn thực phẩm và chứng nhận xanh phải là nền tảng. Đồng thời, cần khuyến khích doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, Bộ trưởng lưu ý.
