Năm 2023, rời bỏ công việc kỹ thuật ổn định tại một công ty lớn, anh Nguyễn Văn Hùng (Thanh Xuân, Hà Nội) mạnh dạn đầu tư vào một quán cà phê tại khu đô thị mới phía Tây Hà Nội. Với tầm nhìn “đi trước đón đầu”, anh kỳ vọng chiếm lĩnh thị phần tại một khu vực còn thưa vắng dịch vụ.
Tổng vốn đầu tư ban đầu của anh Hùng lên tới 1,2 tỷ đồng. Trong đó, hơn 500 triệu đồng là khoản vay ngân hàng, phần còn lại là vốn tích lũy cá nhân và hỗ trợ từ gia đình. Số tiền này dùng để thiết kế không gian hiện đại, mua sắm máy móc pha chế và lên thực đơn đồ uống chất lượng. Quán có thiết kế trẻ trung, nhắm đến nhóm khách văn phòng và cư dân quanh khu đô thị.
Ban đầu, quán thu hút được lượng khách nhất định nhờ sự mới mẻ. Tuy nhiên, mật độ dân cư khu vực không tăng như kỳ vọng, dẫn đến lượng khách giảm sút rõ rệt chỉ sau vài tháng. Thiếu kinh nghiệm quản lý, cộng với nhân sự biến động liên tục khiến chất lượng dịch vụ giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm khách hàng.
Những tháng đầu tiên, khi lượng khách còn ổn định, doanh thu của quán đạt khoảng 90-100 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, các khoản chi phí cố định lại rất lớn. Tiền thuê mặt bằng là 35 triệu đồng/tháng, chưa kể chi phí lương nhân sự, điện nước, nguyên vật liệu và các khoản phát sinh khác. Do đó, ngay cả trong những tháng doanh thu tốt, quán cũng chỉ hòa vốn hoặc lãi rất mỏng
Lượng khách sụt giảm mạnh chỉ sau vài tháng, mọi nỗ lực cải thiện menu, truyền thông hay khuyến mãi… chỉ như “bắt cá trên cạn”. Doanh thu trung bình chỉ còn khoảng 50-60 triệu đồng/tháng, quán cà phê nhanh chóng rơi vào vòng xoáy doanh thu không đủ bù chi phí cố định.
Trong sáu tháng cuối cùng trước khi đóng cửa, anh Hùng cố gắng xoay xở để duy trì, thậm chí bù lỗ bằng tiền cá nhân để chi trả các khoản cấp bách. Việc gánh một khoản lỗ lớn và phải “gồng” để hoàn vốn gây áp lực tâm lý rất lớn cho chủ quán.
Tính cả các khoản lỗ phát sinh trong quá trình vận hành, tổng thiệt hại của anh Hùng sau 2 năm lên tới gần 1,5 tỷ đồng.
Anh Hùng chia sẻ, sau đại dịch, anh đã kỳ vọng nhu cầu tụ tập tại các quán cà phê sẽ phục hồi mạnh mẽ. Thế nhưng, tâm lý thắt chặt chi tiêu của người dân ảnh hưởng lớn tới doanh thu của quán.
“Rất nhiều người ảo tưởng rằng mở quán cà phê là nhẹ nhàng, có thời gian rảnh, nhưng thực tế là ngược lại hoàn toàn. Lúc nào cũng phải bù đầu suy nghĩ làm sao để có doanh thu, thậm chí phải bưng bê, dọn dẹp hơn cả nhân viên”, anh Hùng nói.
Phân tích nguyên nhân thất bại, anh Hùng thấy rằng yếu tố then chốt nằm ở khâu chọn vị trí. Việc đặt quán vào một khu vực mới, ít người khiến mọi nỗ lực khác trở nên vô nghĩa.
Trong khi quán thường xuyên lỗ, việc hoàn vốn đầu tư ban đầu trở thành một thách thức lớn và cần nhiều thời gian. Bên cạnh đó, điều hành quán đòi hỏi kỹ năng quản lý, marketing, kiểm soát tài chính, nhân sự – không khác gì điều hành một doanh nghiệp.
Sau tất cả, anh Hùng thẳng thắn nhìn lại: “Nếu khi đó tôi tiếp tục làm kỹ thuật, mỗi tháng kiếm 15-18 triệu, tiết kiệm 2 năm thì cũng dư vài trăm triệu, không mang nợ, không áp lực”.
Tưởng dễ mà dễ ‘trắng tay’
Bà Nguyễn Thị Huế (từng làm chủ một quán cà phê) cho hay, mở quán cà phê là lựa chọn phổ biến nhất của người trẻ khi khởi nghiệp. Đây là hình thức kinh doanh gần gũi, dễ thấy, tưởng như đơn giản và dễ sinh lời.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy khởi nghiệp trong lĩnh vực này ẩn chứa rất nhiều rủi ro. Theo bà Huế, thực tế mở 10 quán thì có đến 7-8 quán phải đóng cửa vì vắng khách hoặc không cân đối được tài chính.
Nguyên nhân do chi phí vận hành lớn, trong khi lợi nhuận không cao như nhiều người tưởng. Doanh thu có thể tăng, nhưng chi phí cũng tăng theo từ tiền mặt bằng, lương nhân viên, điện nước, nguyên vật liệu cho đến các chi phí hao mòn dần theo thời gian như bàn ghế, ly tách, đèn trang trí… Tất cả đã âm thầm “ăn mòn” lợi nhuận mỗi ngày.
Không ít người nghĩ rằng chỉ cần thu nhiều hơn chi là có lãi, nhưng trong kinh doanh cà phê, điều đó chưa đủ. Nếu không có kế hoạch tài chính bài bản và kiểm soát dòng tiền chặt chẽ, rất dễ rơi vào tình trạng kinh doanh càng lâu càng lỗ nặng.
Bà Huế đưa ra lời khuyên, nếu không có nguồn vốn mạnh và không thật sự hiểu về vận hành quán, hãy cân nhắc kỹ trước khi mở. Có thể bắt đầu bằng mô hình nhỏ, linh hoạt hoặc thử kinh doanh online trước. Nếu không chuẩn bị kỹ, cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc mà còn là thời gian và áp lực tinh thần rất lớn.
(Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi)
