Với vị thế là trái tim của cả nước, Hà Nội từng bước tạo nên những kỳ tích trong việc xây dựng và phát triển hệ thống hạ tầng giao thông. Nhìn lại một thập kỷ qua, không khó để nhận ra dấu ấn của những công trình hạ tầng mang tính biểu tượng, giống như những “đường nét” vẽ nên một Thủ đô hiện đại và năng động.
Bước chân lên chuyến tàu để quay ngược thời gian về Thủ đô những năm đầu của thập niên thứ nhất của thế kỷ 21, khi đó, hạ tầng giao thông của Hà Nội vẫn chưa thực sự sắc nét và nổi bật. Người dân ở ngoại thành vẫn thường mất khá nhiều thời gian. Chỉ tính riêng đoạn đường dài chừng 8km từ cầu Vĩnh Tuy đến Ngã Tư Sở, hay từ khu vực phía Tây Hà Nội vào nội thành… đều khiến những người dân Thủ đô cảm thấy khó khăn và vất vả bởi tình trạng tắc nghẽn dọc theo các con phố.
Để giải quyết tình trạng đó, Hà Nội chủ trương quy hoạch, xây dựng hệ thống các tuyến đường vành đai. Trong đó, tuyến Vành đai 2 được khánh thành vào cuối năm 2023. Điểm nổi bật nhất của tuyến này là đoạn đường cao tốc trên cao từ Ngã Tư Sở đến cầu Vĩnh Tuy, được ví như “dòng suối thép” len lỏi giữa lòng Hà Nội. Nhờ thiết kế giao thông hai tầng độc đáo, trên cao dành cho xe cơ giới và dưới thấp là mặt đường phố thông thường, Vành đai 2 đã giúp giảm đáng kể áp lực giao thông tại các nút thắt lớn. Đồng thời rút ngắn thời gian di chuyển giữa các quận trung tâm. Nhìn từ trên cao, tuyến đường như một sợi dây lụa mềm mại, kết nối nhịp sống hiện đại, mở ra không gian mới để Hà Nội phát triển mạnh mẽ.
Vành đai 3, tuyến đường được mệnh danh là “đường sống của Thủ đô”, đã trở thành một biểu tượng quan trọng của hạ tầng Hà Nội. Với chiều dài hơn 65km, tuyến đường này đóng vai trò huyết mạch, kết nối các khu vực trung tâm với các tỉnh, thành phố xung quanh như: Bắc Ninh, Hưng Yên, Vĩnh Phúc. Những đoạn đường cao tốc trên cao chạy dọc tuyến Vành đai 3 không chỉ giúp giảm tải giao thông mà còn tạo nên một diện mạo hiện đại, năng động cho Hà Nội.
CƠ SỞ HẠ TẦNG KẾT NỐI THỜI ĐẠI
Đặc biệt, ngay trong năm 2024, cầu vượt đô thị tại nút giao Mai Dịch đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Đoạn cầu vượt mới hoàn thiện giúp kết nối hạ tầng của hai đoạn Bắc hồ Linh Đàm về Mai Dịch và từ Mai Dịch đi cầu Thăng Long, giúp giảm tình trạng ách tắc tại một trong những nút giao có mật độ phương tiện lớn nhất trong các quận nội thành.
Song hành với các tuyến đường vành đai, hệ thống đường sắt đô thị đã bắt đầu góp phần định hình nên một Hà Nội hiện đại và văn minh. Sau 4 năm hoạt động, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông, tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của cả nước, đã trở thành biểu tượng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của giao thông công cộng Thủ đô. Những đoàn tàu lướt êm trên không trung không chỉ giảm áp lực giao thông mặt đất mà còn mở ra một thói quen di chuyển mới, nhanh chóng, tiện lợi và thân thiện với môi trường.
Trên đà phát triển, tuyến đường sắt đô thị Nhổn – Ga Hà Nội cũng đang dần hình thành, tiếp nối kỳ vọng về một mạng lưới giao thông công cộng hoàn chỉnh. Ngày 8/8/2024, sau nhiều ngày mong chờ, đoạn trên cao tuyến metro Nhổn – ga Hà Nội chính thức hoạt động, kết nối khu vực dân cư phía Tây Hà Nội với một trong những quận đông dân nhất Thủ đô.
Thay vì chôn chân tại những điểm đen ùn tắc, nhiều người dân sinh sống, học tập dọc tuyến đường này háo hức vì có thêm lựa chọn di chuyển mới. Những toa tàu hiện đại, chạy qua các nhà ga mang đậm dấu ấn kiến trúc đô thị, sẽ trở thành những “mạch ngầm” kết nối trái tim Hà Nội với những khu vực phát triển mới.
Về khu vực quận Long Biên, dự án tuyến đường nối Nguyễn Văn Cừ – Ngọc Thụ với tổng mức đầu tư 1.200 tỷ đồng mới được khánh thành hồi tháng 10/2024 nhân dịp 70 năm Giải phóng Thủ đô. Đây là đoạn tuyến cuối cùng của hệ thống đường liên khu vực đóng vai trò là vành đai trung tâm của quận Long Biên, kết nối với các tuyến giao thông quan trọng, huyết mạch như Nhật Tân – Đông Trù, Chương Dương, Vĩnh Tuy, Thanh Trì và Cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.
Cũng là một dự án nằm trong lễ kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô, dự án đầu tư xây dựng cầu vượt tại nút giao An Dương – đường Thanh Niên (giai đoạn 2) và cải tạo nâng cấp đường Xuân Diệu, phường Quảng An, quận Tây Hồ đã được khánh thành. Dự án là công trình giao thông có ý nghĩa quan trọng nhằm giải quyết ùn tắc giao thông, tăng cường kết nối từ trung tâm Hà Nội đến sân bay Nội Bài. Điều này vô cùng quan trọng đối với các hoạt động chính trị, ngoại giao. Đồng thời, góp phần nâng cao năng lực giao thông của thành phố, tăng cường khả năng kết nối giao thông, nâng cao năng lực phòng chống lũ của tuyến đê hữu Hồng, bảo vệ Thủ đô.
NHỮNG DỰ ÁN HẠ TẦNG HƯỚNG TỚI KỶ NGUYÊN MỚI
Trong kỷ nguyên mới của đất nước, Hà Nội chuyển mình với hàng loạt dự án hạ tầng giao thông mang tính chiến lược, hứa hẹn không chỉ thay đổi diện mạo đô thị mà còn mở ra những cơ hội phát triển vượt bậc cho toàn vùng Thủ đô. Những công trình sắp triển khai là minh chứng sống động cho tầm nhìn dài hạn, thể hiện sự quyết tâm của Thủ đô trong việc hiện đại hóa hệ thống giao thông và kết nối kinh tế liên vùng.
Trong bức tranh ấy, dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô như “một vòng tay lớn”, nối liền những trung tâm kinh tế quan trọng trong khu vực. Tuyến đường dài 112 km này đi qua Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Ninh, với điểm đầu tại nút giao cao tốc Hà Nội – Lào Cai và điểm cuối tại cao tốc Nội Bài – Hạ Long. Khi hoàn thành, “vòng tay” này không chỉ mở rộng không gian phát triển đô thị, giảm tải áp lực giao thông nội đô, mà còn là chiếc cầu nối đưa Hà Nội đến gần hơn với vị thế trung tâm giao thông hiện đại, năng động của cả khu vực phía Bắc.
Gần trung tâm hơn, dự án Vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu – Voi Phục như một “dòng chảy nhỏ” giữ nhịp cho trung tâm nội đô. Tuyến đường dài hơn 2,2 km này có mặt cắt ngang 50 m, bao gồm hợp phần cầu vượt tại nút giao Láng Hạ – Nguyễn Chí Thanh. Theo đánh giá của nhiều người dân, tuyến đường sẽ là sự “hồi sinh” của không gian đô thị, giảm tải áp lực giao thông và mở lối cho những nhịp sống mới tại trung tâm Hà Nội.
Ngoài các tuyến vành đai, Quốc lộ 6 đoạn Ba La – Xuân Mai, dài 21,7 km, là một công trình mang ý nghĩa chiến lược. Tuyến đường này nối quận Hà Đông với huyện Chương Mỹ, qua những khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh. Với thiết kế hiện đại, rộng từ 50-60 m và tốc độ 80-100 km/h, Quốc lộ 6 không chỉ là hành lang giao thông quan trọng, mà còn là “chiếc cầu nối” mở ra con đường giao thương thúc đẩy tiềm năng du lịch, văn hóa từ miền núi Tây Bắc đến gần hơn với Thủ đô Hà Nội.
Một điểm sáng khác là tuyến cao tốc Đại lộ Thăng Long, đoạn nối từ Quốc lộ 21 đến cao tốc Hà Nội – Hòa Bình. Dài 6,7 km, với mặt cắt ngang 120-180 m và 6 làn xe, tuyến đường này như một “nhịp cầu” kết nối trung tâm Hà Nội với các đô thị vệ tinh phía Tây.
Dự án này không chỉ rút ngắn khoảng cách giữa Thủ đô với tỉnh Hòa Bình, mà còn là động lực phát triển khu đô thị Hòa Lạc, chuỗi đô thị vệ tinh phía Tây; đồng thời, là bước đệm đưa Hà Nội gần hơn với mục tiêu trở thành một trung tâm kinh tế đa vùng, kết nối mạnh mẽ giữa đô thị trung tâm và các khu vực vệ tinh.
Không dừng lại ở đó, những cây cầu vượt sông Hồng và sông Đuống như Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Ngọc Hồi và cầu Đuống mới đang dần thành hình trong kế hoạch triển khai. Mỗi cây cầu mang theo một sứ mệnh riêng: cầu Tứ Liên mở cánh cửa phát triển cho Đông Anh; cầu Trần Hưng Đạo mang vẻ đẹp biểu tượng nối nhịp đôi bờ trung tâm; cầu Ngọc Hồi thúc đẩy kết nối khu vực phía Nam và cầu Đuống mới là nút giao quan trọng giữa Hà Nội và Bắc Ninh. Những cây cầu này không chỉ là nhịp nối vật lý mà còn là biểu tượng cho khát vọng vươn xa của Thủ đô.
Những dự án hạ tầng này, dù ở giai đoạn khởi động, đang từng bước được triển khai với sự đầu tư bài bản và tầm nhìn dài hạn. Mỗi con đường, cây cầu sắp hoàn thành không chỉ là sự nối dài của hệ thống giao thông hiện tại mà còn là minh chứng cho khát vọng xây dựng một Hà Nội hiện đại, năng động và bền vững, một Thủ đô không ngừng tiến bước để xứng tầm với những kỳ vọng của thời đại.
Theo thạc sĩ Phan Trường Thành, chuyên gia quản lý đô thị, các định hướng đối với Hà Nội đã được đặt trong mối quan hệ liên kết vùng, hướng tới mục tiêu khẳng định vị thế, vai trò hạt nhân trung tâm, đầu tầu phát triển của cả vùng Thủ đô cũng như cả nước.
HÀNH TRÌNH HƯỚNG TỚI MỘT THỦ ĐÔ XANH
Như một mùa xuân đầy ắp hy vọng, hạ tầng giao thông Thủ đô dần chuyển mình theo hướng bền vững, hòa nhập với xu thế toàn cầu, trong đó, những yếu tố xanh đóng vai trò tiên phong. Qua nhiều năm loay hoay với bài toán phát triển hạ tầng giao thông, giờ đây Thủ đô lại tiếp tục tìm định hướng phát triển hệ thống giao thông xanh, thân thiện với môi trường, đáp ứng kịp thời những thách thức của phát triển đô thị trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu.
Một trong những bước đi quan trọng trên con đường xanh hóa hạ tầng giao thông là việc triển khai Luật Thủ đô với các chính sách hạn chế phương tiện cá nhân, giảm thiểu khí thải, để Hà Nội không còn là “thành phố của những chiếc xe máy” nữa. Dưới sức ép của đô thị hóa nhanh chóng, những phương tiện cá nhân như những “đám mây đen”, dần che khuất bầu trời Thủ đô. Giờ đây, thành phố đang nỗ lực giảm bớt sự “bức bối” đó bằng các chiến lược phát triển giao thông công cộng. Mô hình này không chỉ góp phần giảm ô nhiễm không khí mà còn tạo ra một không gian sống xanh hơn cho người dân, hướng về tương lai tươi sáng.
Song song với đó, hệ thống đường sắt đô thị đang được mở rộng mạnh mẽ. Những tuyến đường sắt hiện đại, như tuyến Cát Linh – Hà Đông, tuyến Nhổn – Ga Hà Nội, sẽ là những mạch máu quan trọng giúp kết nối các khu vực trong thành phố, tạo ra một mạng lưới giao thông thông suốt và hiện đại. Hệ thống đường sắt đô thị không chỉ góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc mà còn là lựa chọn giao thông tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, giống như những dòng sông mát lành chảy qua những khu phố, mang lại làn gió mới cho thành phố.
Một điểm nhấn của Hà Nội là mạng lưới xe buýt xanh, biểu tượng của một giao thông công cộng sạch sẽ và thân thiện với môi trường, cũng đang được đẩy mạnh triển khai. Các tuyến xe buýt sử dụng năng lượng sạch, thân thiện với môi trường sẽ là những “chiếc lá xanh” luồn lách qua các con phố đông đúc, góp phần làm giảm lượng khí thải và tạo ra một môi trường trong lành hơn cho người dân Thủ đô.
Đồng thời, các dịch vụ xe đạp công cộng, với những chiếc xe đạp sẵn sàng ở mỗi góc phố, cũng là những phương tiện giao thông linh hoạt và thân thiện, giúp người dân có thể dễ dàng di chuyển trong thành phố mà không cần lo lắng về tình trạng tắc nghẽn hay ô nhiễm.
Cũng như những mầm cây non mọc lên từ mùa xuân, hệ thống giao thông xanh của Hà Nội không chỉ là bước đi tất yếu để giảm thiểu tác động của phát triển đô thị, mà còn là hy vọng về một tương lai sống xanh, sạch, đẹp cho mỗi người dân Thủ đô.
Khi các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm như Vành đai 4, các tuyến xe buýt xanh và hệ thống đường sắt đô thị hoàn thiện sẽ kết nối các khu vực trong thành phố, đưa Hà Nội trở thành một đô thị hiện đại, thông minh và bền vững. Đó chính là bệ phóng của một Hà Nội, không chỉ thịnh vượng về kinh tế mà còn giàu có về chất lượng sống. Nơi mỗi người dân đều có thể cảm nhận được niềm vui trong việc di chuyển, thưởng thức không gian xanh mát của thành phố thân yêu.
“Chúng ta vẫn nói về GDP tăng trưởng, kinh tế phát triển nhưng khi du khách tới Việt Nam, điều ấn tượng với họ lại là hạ tầng giao thông, phản ánh sự phát triển của một đất nước. Nếu như trong nhiệm kỳ này, chúng ta tiến thêm được một bước về hạ tầng giao thông sẽ rất đáng mừng,” đại biểu Vũ Thị Lưu Mai, đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội, cảm nhận.
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 4+5-2025 phát hành ngày 27/1/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/119
