Dấu hiệu ‘hụt hơi’
Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế (tương đương 20 doanh nghiệp/1.000 dân); đóng góp 55-58% GDP và 35-40% tổng thu ngân sách nhà nước; tạo việc làm cho 84-85% lực lượng lao động; năng suất lao động tăng bình quân 8,5-9,5%/năm; có ít nhất 20 doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Đến năm 2045, có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp, kinh tế tư nhân đóng góp trên 60% GDP và trở thành lực lượng có năng lực cạnh tranh cao trong khu vực và toàn cầu.
Tuy nhiên, chia sẻ tại tọa đàm “Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển khu vực kinh tế tư nhân” do Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) tổ chức sáng 15/8, GS.TS Nguyễn Thành Hiếu, Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều bất cập.
Hiện nay, đây là khu vực có hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động và thu nhập người lao động thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Đồng thời, khu vực này đang có dấu hiệu “hụt hơi” trong quá trình phát triển.
Ông Hiếu chỉ ra các nút thắt như: nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của kinh tế tư nhân; thể chế và chính sách còn thiếu công bằng và bao trùm; chưa có mô hình liên kết hiệu quả giữa các bộ phận cấu thành trong khu vực tư nhân; năng lực nội tại và khả năng tiếp thu nguồn lực phát triển còn yếu và những hạn chế về chất lượng đội ngũ doanh nhân.
Trong khi đó, GS.TS Ngô Thắng Lợi (Đại học Kinh tế Quốc dân) phân tích, hiệu quả hoạt động kinh doanh của khu vực kinh tế tư nhân đang thấp hơn so với khu vực kinh tế nhà nước và FDI khi gần một nửa số doanh nghiệp thua lỗ hàng năm.
“Xét theo lợi nhuận trước thuế bình quân, mỗi doanh nghiệp tư nhân chỉ bằng 0,52% của doanh nghiệp nhà nước và gần 3,1% của doanh nghiệp FDI. Năng suất lao động của khu vực kinh tế tư nhân chỉ bằng 34% năng suất lao động của khu vực doanh nghiệp nhà nước và khoảng 69% năng suất lao động của khu vực FDI”, ông Lợi nói.
Để doanh nghiệp tư nhân ‘bứt phá’
GS.TS Ngô Thắng Lợi cho rằng, để thực hiện được mục tiêu tăng trưởng 8% thì khu vực kinh tế tư nhân cần đạt được con số tăng trưởng là 10,3% từ năm 2025. Đồng thời, để đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số thì khu vực tư nhân tối thiểu phải tăng trưởng khoảng 11,5-12% trở lên.
Muốn vậy, cần phải tích cực tháo gỡ các nút thắt kìm hãm sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.
Vị chuyên gia đề xuất mô hình và các chính sách thực hiện mô hình phát triển bao trùm hệ thống doanh nghiệp với mục tiêu bảo đảm cho các loại hình doanh nghiệp (khu vực tư nhân, nhà nước và FDI) đều có cơ hội ngang nhau trong tiếp cận đầu vào, trong quá trình kinh doanh và phân phối kết quả đầu ra của hoạt động kinh doanh.
Cùng với đó, đề xuất các mô hình và giải pháp gắn kết lực lượng kinh tế tư nhân có các quy mô khác nhau và các giải pháp tổ chức liên kết doanh nghiệp người Việt ở nước ngoài và doanh nghiệp tư nhân trong nước trên địa bàn địa phương có doanh nghiệp với việc nâng cao năng lực của doanh nhân Việt.
Ở góc độ doanh nghiệp, TS Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel, lưu ý, để khắc phục những tồn tại và tạo cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân bứt phá, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, nhất là trong các lĩnh vực doanh nghiệp đang gặp nhiều vướng mắc như đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công tư.
Đặc biệt, cải cách thủ tục hành chính phải đi vào thực chất, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ.
Ông Thế kiến nghị cần ban hành cơ chế ưu đãi về thuế, tài trợ tài chính, hỗ trợ kỹ thuật và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư công và chuỗi cung ứng công nghiệp quốc gia.
Đáng chú ý, TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, đề xuất giải pháp mang tính đột phá là tạo môi trường kinh doanh năng động và trao quyền cho người đứng đầu.
Theo ông, khối lượng hồ sơ liên quan đến đất đai ở các phường hiện rất lớn, nếu người đứng đầu được trao quyền và thực hiện đúng quy định pháp luật thì tiến độ giải quyết công việc sẽ nhanh hơn nhiều, tránh tình trạng doanh nghiệp phải chờ đợi kéo dài.
