Tiếp nối hành trình này, chỉ trong một ngày mùa Thu năm 2025, nước ta đã khánh thành và khởi công 250 công trình quy mô lớn trên toàn quốc, với tổng vốn đầu tư 1,28 triệu tỷ đồng. Đây không chỉ là thành quả của nỗ lực chung mà còn là biểu tượng cho khát vọng phát triển và ý chí đặt nền móng để Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới.
Từ nước đói nghèo, GDP giờ đạt 11,5 triệu tỷ
Nhiều năm nay, Ngân hàng Thế giới (WB) luôn đánh giá Việt Nam là một câu chuyện phát triển thành công, đặc biệt từ sau Đổi mới năm 1986. Những cải cách kinh tế từ năm 1986 kết hợp với xu hướng toàn cầu hoá đã nhanh chóng giúp Việt Nam vươn lên từ một trong những quốc gia nghèo trở thành quốc gia thu nhập trung bình thấp.
“Đổi mới trở thành động lực phát triển kinh tế trong suốt 4 thập kỷ qua, xóa bỏ cơ chế quản lý mệnh lệnh hành chính, bao cấp. Đất nước vượt qua khủng hoảng, Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế năng động, với quy mô GDP tăng vượt bậc. Năm 1986, quy mô GDP của nền kinh tế chỉ đạt 8 tỷ USD, đến năm 2024 ước đạt 476,3 tỷ USD, gấp 59,5 lần”, ông Nguyễn Bích Lâm – nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê) nói.
Dữ liệu từ Cục Thống kê cho thấy, quy mô GDP (tổng sản phẩm trong nước) năm 1990 của nước ta chỉ đạt 41.955 tỷ đồng và vượt 100.000 tỷ đồng vào năm 1992 (đạt 110.532 tỷ đồng). Đến năm 2006, GDP đã vượt mốc 1 triệu tỷ đồng.
Tốc độ tăng trưởng GDP được duy trì ổn định qua các năm, bất chấp khủng hoảng kinh tế toàn cầu và những tác động nặng nề của đại dịch Covid-19. Đến năm 2023, quy mô GDP của Việt Nam lần đầu tiên trong lịch sử đạt khoảng 10,32 triệu tỷ đồng.
Với GDP đạt hơn 11,5 triệu tỷ đồng (476,3 tỷ USD), quy mô kinh tế của Việt Nam năm 2024 cao thứ tư trong khu vực Đông Nam Á và trở thành nền kinh tế lớn thứ 34 trên thế giới. Như vậy, sau 34 năm (từ 1990-2024), GDP của nước ta tăng gấp 274 lần.
Tương tự, tổng thu nhập quốc gia theo giá thực tế năm 1990 dừng ở con số 39.284 tỷ đồng, sau đó tăng lên 106.757 tỷ đồng vào năm 1992.
Năm 2006, tổng thu nhập quốc gia của nước ta đạt gần 1,04 triệu tỷ đồng. Đến năm 2023, tổng thu nhập quốc gia sắp chạm mốc 10 triệu tỷ đồng, khi đạt gần 9,79 triệu tỷ đồng, tăng gấp 249 lần với năm 1990.
Số liệu thống kê sơ bộ năm 2024 cũng cho thấy, thu nhập bình quân đầu người của nước ta đạt 4.700 USD/người/năm. Đây là con số ấn tượng so với năm 2023 (4.323 USD/người/năm) và có thể giúp người Việt sớm lọt thu nhập trung bình cao trên thế giới.
Mức thu nhập này cao gấp gần 55 lần so với con số 86 USD/người/năm vào năm 1988 – thời điểm Việt Nam bắt đầu mở cửa nền kinh tế, và gấp hơn 4,7 lần so với mức 1.000 USD/người vào năm 2007 – khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Trung tâm dự báo, phân tích kinh tế độc lập CEBR (Anh) nhận định, đến năm 2029, GDP của Việt Nam sẽ tăng lên 676 tỷ USD, trong khi Singapore là 656 tỷ USD.
Tuy nhiên, với quy mô GDP 2024 do Chính phủ công bố cao hơn ước tính của CEBR khoảng 26 tỷ USD, cùng kỳ vọng tăng trưởng 2025 sẽ bứt phá đạt 8%, thậm chí tăng “hai con số”, không loại trừ khả năng Việt Nam có thể rút ngắn thời điểm vượt qua Singapore so với dự báo là năm 2029.
Tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người tại Việt Nam tương đối nhanh, vượt nhiều nước trong khu vực như Thái Lan, Philippines… Nhiều khả năng, Việt Nam sẽ lọt nhóm nước thu nhập trung bình cao trong năm 2025.
Nền kinh tế chuyên vượt ‘chướng ngại vật’
“Việt Nam là quốc gia vượt qua các cuộc khủng hoảng nhanh hơn nước khác”, đối tác nước ngoài nói với ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh, khi thương thảo với doanh nghiệp. Bản thân ông Thông – người được mệnh danh là “vua hồ tiêu”, cũng tin rằng: “Chính sách cởi mở hơn, hướng về doanh nghiệp tư nhân sẽ thúc đẩy Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong 5-10 năm tới”.
Ông Châu Minh Thi, Giám đốc Công ty TNHH Giày Triệu Phong, Chủ tịch Hội Da giày TPHCM, nhận định, chính sách hướng về kinh tế tư nhân và thúc đẩy đầu tư công là hoàn toàn đúng đắn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Các đối tác nước ngoài cho biết họ đang chọn Việt Nam là thị trường để thu mua sản phẩm thay cho nhiều quốc gia khác. Theo ông Thi, có hai lý do cho việc này. Thứ nhất, chất lượng sản phẩm do người Việt làm ra đáp ứng tốt yêu cầu của khách hàng. Thứ hai, môi trường kinh doanh có sự phát triển và sôi động nên bạn hàng quốc tế tìm tới.
Báo cáo kinh tế vĩ mô được Ngân hàng Standard Chartered công bố vào cuối tháng 7 cho thấy, dòng vốn FDI vào Việt Nam cải thiện mạnh mẽ, dẫn đầu là ngành sản xuất, tiếp theo là bất động sản. Trong nửa đầu năm 2025, vốn FDI giải ngân tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước, lên mức 11,7 tỷ USD. Trong khi đó, vốn FDI cam kết tăng 32,6% so với cùng kỳ năm trước, lên mức 21,5 tỷ USD.
Theo UOB, tăng trưởng của vốn FDI thực hiện tại Việt Nam trong nửa đầu năm 2025 là mức cao nhất trong 6 tháng đầu năm kể từ năm 2021.
Bàn về thương mại, ông Matthew Powell, Giám đốc Savills Hà Nội cho rằng trước lo ngại về thuế quan từ phía Mỹ, Việt Nam đã tích cực đàm phán nhằm thu hẹp khác biệt và tìm giải pháp giảm thiểu tác động lên xuất khẩu. Đồng thời, nhà chức trách cũng tăng cường kiểm soát đối với hàng giả, hàng quá cảnh. Việt Nam cũng đẩy mạnh đa dạng hóa quan hệ thương mại với các đối tác chiến lược khác, tận dụng cơ hội này để tái cơ cấu nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Đại diện Savills cho rằng, dù đối mặt với những bất ổn toàn cầu cũng như căng thẳng thương mại, Việt Nam vẫn kiên định thúc đẩy cải cách và nỗ lực thu hút đầu tư. Dòng vốn FDI ổn định cùng đà phát triển hạ tầng cho thấy tín hiệu lạc quan thận trọng cho tăng trưởng dài hạn.
Về thách thức với doanh nghiệp, theo Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) Nguyễn Ngọc Hoà, rào cản lớn nhất hiện là chính sách thuế của Mỹ. Ngoài thuế đối ứng, mức thuế trung chuyển đánh vào hàng hoá lên tới 40% khiến doanh nghiệp phải đảm bảo với phía Mỹ về tỷ lệ nội địa của hàng Việt. Do đó, doanh nghiệp phải tổ chức lại chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực truy xuất nguồn gốc sản phẩm để đáp ứng yêu cầu thị trường
Việt Nam vẫn cần thu hút vốn FDI nhưng phải có động thái để doanh nghiệp FDI chấp nhận chuyển giao công nghệ và tăng hàm lượng sản xuất nội địa. Ở chiều ngược lại, bản thân doanh nghiệp nội cũng phải vươn lên, chấp nhận đầu tư để đón nhận sự chuyển giao đó.
Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 405,53 tỷ USD, trong khi quy mô GDP đạt 476,3 tỷ USD – tức xuất khẩu chiếm khoảng 85% GDP. Điều này cho thấy xuất khẩu vẫn đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế.
Trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu siết chặt tiêu chuẩn, nếu doanh nghiệp không truy xuất được nguồn gốc và không chứng minh được tính minh bạch của chuỗi cung ứng, họ có thể mất thị trường. Ngoài ra, theo ông Hòa, chứng chỉ xanh (green certification) sẽ ngày càng trở thành yếu tố quyết định. Nếu doanh nghiệp không sớm chuyển đổi sang sản xuất bền vững, sẽ bị tụt lại phía sau và có nguy cơ bị loại.
“Đầu tư cho chuyển đổi xanh, đầu tư cho chuyển đổi số và đầu tư để đủ năng lực đón nhận chuyển giao công nghệ là những bài toán hóc búa. Bởi, 98% doanh nghiệp Việt Nam là nhỏ và vừa (SME), với năng lực tài chính hạn chế, việc đầu tư lớn là thách thức”, ông nói.
Vì vậy, Chủ tịch HUBA đề xuất khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tiên phong đưa ra giải pháp dùng chung; tức là, thay vì phải đầu tư trọn gói hàng tỷ đồng cho một bộ công cụ, SME sẽ được doanh nghiệp đi trước, chia sẻ lại theo dạng cho thuê và trả tiền phí thuê hàng tháng. Cách làm này sẽ giúp SME giảm gánh nặng đầu tư ban đầu. Khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa thích nghi và phát triển, sẽ tạo ra thay đổi lan tỏa cho toàn bộ nền kinh tế.
‘Bộ tứ trụ cột’ đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới
Nước ta vừa sắp xếp lại “giang sơn”, chính quyền hai cấp chính thức vận hành từ 1/7/2025 tại 34 tỉnh, thành phố. Cùng với đó là những đổi mới, cải cách tập trung vào bốn đột phá: Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59 về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới”; Nghị quyết số 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
“Đây là ‘bộ tứ trụ cột’ thể chế nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, hùng cường của dân tộc Việt Nam”, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định.
Chia sẻ với VietNamNet, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, cho biết, nếu Việt Nam tăng trưởng GDP bình quân đạt 9%/năm giai đoạn 2026-2030 và 8% bình quân giai đoạn 2031-2045 thì đến cuối năm 2045, thu nhập quốc dân (GNI) bình quân đầu người ước đạt 22.600 USD.
Do đó, ông Lực cho rằng, Việt Nam không nhất thiết bằng mọi giá phải tăng trưởng hai con số trong 10-20 năm tới mà vẫn đạt được mục tiêu trở thành một nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 như mục tiêu đề ra.
Theo ông, Việt Nam cần phát triển nhanh nhưng đồng thời bền vững, bao trùm, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, chính trị – xã hội và môi trường. Cần kiểm soát lạm phát ở mức dưới 5%, thâm hụt ngân sách 4-4,5%, nợ công dưới 60% GDP trong mọi tình huống. Đặc biệt là không đánh đổi tăng trưởng kinh tế đơn thuần lấy ô nhiễm môi trường và bất ổn vĩ mô.
“Muốn vậy, cần đảm bảo các yếu tố về cơ cấu, chất lượng và hiệu quả trong tăng trưởng. Với cơ cấu nền kinh tế, ta cần tính toán làm sao tỷ trọng khu vực nông nghiệp ở mức độ hợp lý, vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa đảm bảo cả yếu tố chất lượng và giá trị. Khi đó, khu vực công nghiệp – xây dựng và dịch vụ nên được cân đối như thế nào cho phù hợp, cũng cần tính toán cụ thể”, ông Lực nói.
Đề xuất mô hình tăng trưởng, ông Lực cho rằng, cần dựa vào năng suất lao động nhiều hơn, chứ không dựa quá nhiều vào đầu tư hay là yếu tố vốn. Mô hình tăng trưởng cần tiến hành đồng thời cả 3 yếu tố: đầu tư (investment); nhập khẩu công nghệ và hấp thụ (infusion), đổi mới sáng tạo (innovation) thay vì tuần tự như trước.
Cùng với đó, thay vì 3 đột phá chiến lược như hiện nay (thể chế, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực) cần bổ sung thêm 2 đột phá là: Khoa học công nghệ – chuyển đổi số và chống lãng phí.
Một vấn đề đặc biệt quan trọng nữa là huy động nguồn lực. Theo vị chuyên gia này, Việt Nam có thể tính đến 4 nguồn lực cơ bản, đó là: cải cách về thể chế, chính sách; tài lực; đất đai, tài nguyên và chống lãng phí.
Trong đó, về tài lực, theo nhóm nghiên cứu BIDV tính toán, Việt Nam sẽ cần huy động nguồn tài chính tương đương 38,4% GDP (khoảng 250 tỷ USD/năm) giai đoạn 2026-2030 và 36,8% GDP (khoảng gần 500 tỷ USD/năm) giai đoạn 2031-2045. Theo đó, cần cải cách mạnh mẽ khu vực tài chính nhằm đảm bảo đủ nguồn lực và bền vững.
Song ông lưu ý, tăng trưởng cần đi đôi với kiểm soát rủi ro, cũng như cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi.
Trong đó, cần đảm bảo thành công vận hành tỉnh, thành phố mới với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, trong đó năng lực quản trị của người đứng đầu, năng lực thực thi của bộ máy công quyền và ứng dụng công nghệ, dữ liệu, đơn giản hóa quy trình, thủ tục tại các trung tâm hành chính công… là cấp thiết.
Theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, đánh giá, Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, góp phần thúc đẩy Việt Nam phát triển nhanh, mạnh và bền vững.
Ông nhấn mạnh, nghị quyết đã nêu rõ nhiệm vụ, giải pháp sẽ cải thiện môi trường kinh doanh; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận đất đai, mặt bằng; hỗ trợ doanh nghiệp tài chính, tín dụng và mua sắm công; hỗ trợ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; hỗ trợ hình thành doanh nghiệp lớn và vừa, hình thành các doanh nghiệp tiên phong.
“Sự thay đổi tư duy, nhận thức mới trong sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng về kinh tế tư nhân mang tính chất cách mạng, song hành là hàng loạt các giải pháp chiến lược, đồng bộ, cụ thể. Vấn đề còn lại là sự cố gắng, nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam; sự đồng hành, hỗ trợ tối đa của các bộ, ngành, địa phương… để Nghị quyết 68 nhanh chóng đi vào cuộc sống nhằm hướng đến mục tiêu lớn nhất đến năm 2045, Việt Nam trở thành một nước phát triển, có thu nhập cao”, GS.TS Tạ Ngọc Tấn khẳng định.
